Coronawetenschap

“Door veranderingen op de aandelenmarkt te analyseren, kunnen we uitspraken doen over de economische gevolgen van de pandemie voor Europese banken”, vertelt Mathijs van Dijk, hoogleraar Finance aan de Rotterdam School of Management. Banken spelen een cruciale rol in het op gang houden van de economie, dus als zij echt in problemen komen, dan wordt de economische schade misschien nog wel groter dan we nu denken.

“Deze pandemie is een belangrijk moment van ‘niet begrijpen’ voor ons allemaal. Er gebeurt iets wat we geen van allen ooit hebben meegemaakt en er komt allemaal informatie op ons af. Hoe maken we hier chocola van?” zegt Rolf Zwaan, hoogleraar Cognitieve psychologie. Er zijn namelijk allerlei bronnen van informatie, met aan de ene kant de traditionele media zoals de Volkskrant en de NRC, maar je hebt ook Facebook en Twitter waarop van alles wordt gezegd. Welke bronnen gebruiken mensen en wat zegt dat over de kwaliteit van de kennis die zij vergaren over wat het coronavirus is, wat het doet en hoe je je er het beste tegen kunt beschermen?

“Als een student het risico en ziektebeeld van Covid-19 heel ernstig inschat, zou dat kunnen zorgen voor extra stress zodat hij of zij slechter gaat presteren, maar de werking zou ook omgekeerd kunnen zijn, namelijk dat zo’n student juist beter presteert met online onderwijs omdat het prettig is om thuis te blijven,” zegt Femke Hilverda, universitair docent sociale psychologie en risicocommunicatie. Op alle universiteiten in Nederland verzamelt ze informatie over het onderwijsaanbod, de leerervaringen van studenten, hun prestaties en de invloed van psychologische en achtergrondkenmerken op die ervaringen en prestaties.

Charlotte Dieteren en Job van Exel onderzoeken hoe de Nederlandse bevolking denkt over deze vraagstukken. “En het meest opmerkelijke misschien: veel mensen vinden dat het aantal IC-bedden gewoon opgeschaald moet worden, omdat er in een ontwikkeld land als Nederland helemaal geen schaarste zou mogen ontstaan.” Het onderzoek kijkt naar hoe de Nederlandse bevolking vindt dat dergelijke keuzes gemaakt moeten worden. Wie moet die keuzes maken, en welke criteria moeten daar een rol bij spelen?

In het voorjaar kwam hoogleraar Carin Uyl-de Groot erachter dat het aantal diagnoses van kanker dit jaar drastisch omlaag is gegaan vergeleken met vorig jaar. Zo’n 5000 diagnoses minder. En het probleem is groter dan alleen kanker, het gaat om alle vormen van diagnoses. “Patiënten moeten naar de huisarts kunnen gaan. Als je nu belt, krijg je eerst een antwoordapparaat of een lang keuzemenu. Huisartsen zien soms bijna de helft van het normale aantal patiënten. En die gemiste diagnoses zitten dus veelal in die andere helft.”

Jeroen van der Waal, hoogleraar Stratificatiesociologie, houdt hij zich al langere tijd bezig met onderzoek naar de afstand die sociale groepen ervaren tot instituties. “Voor veel laagopgeleiden is het wezensvreemd hoe hoogopgeleiden tegen de zaken aankijken en andersom is dit ook het geval. Er zit een kloof tussen deze twee groepen.” De mate waarin mensen geneigd zijn om zich aan deze maatregelen te houden heeft voor een groot deel te maken met hoeveel vertrouwen ze hebben in deze instituties.

De coronamaatregelen hebben een enorm effect op de mentale (en fysieke) gezondheid. Ons leven staat door allerlei nieuwe regels zowat op z’n kop. Voor personen met autisme kan dat effect nog veel erger zijn dan voor anderen, zegt Linda Dekker, universitair docent Klinische psychologie. “Mensen met een autismespectrumstoornis die erg behoefte hebben aan routines, zullen moeite hebben met het doorbreken daarvan.”

“Jongeren hebben het gevoel dat ze weinig perspectief hebben, dat ze niet weten hoe het leven er over een of twee maanden uitziet. Daardoor lijken ze geen controle te hebben over hun eigen leven”, zegt Eveline Crone, hoogleraar Developmental neuroscience in society. “Jongeren worden niet ziek van het virus, dus er wordt een enorm offer gevraagd van een grote groep die dit offer alleen brengt uit solidariteit met andere generaties. Dan hoop ik dat andere generaties die solidariteit teruggeven en dat jongeren de kans krijgen om zich nuttig te voelen.”

De muziekindustrie heeft door de coronacrisis een flinke klap gekregen. Muzikanten die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van liveoptredens leven onder de armoedegrens en het grote geld binnen de sector wordt verdiend door een kleine groep. Is er eigenlijk wel toekomst voor de muziekindustrie? Pauwke Berkers, cultuursocioloog bij de Erasmus School of History, Culture and Communication en Frank Kimenai, buitenpromovendus en al ruim vijftien jaar werkzaam in de muzieksector, bundelden hun krachten om deze vraag te onderzoeken.

Jongeren zijn dan misschien minder kwetsbaar voor het coronavirus, de maatregelen om verspreiding van dat virus te voorkomen, treffen juist deze groep heel hard. Klinisch psycholoog Jeroen Legerstee en Evelien Dietvorst, promovenda bij de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie in het Erasmus MC, proberen als deel van het onderzoeksteam achter de Grow It!-app inzicht te krijgen in de gevoelens en het gedrag van jongeren. Enkele duizenden jongeren hebben zich sinds de start van de coronacrisis vrijwillig aangemeld en krijgen zo een steuntje in de rug.