Coronawetenschap: Deze onderzoeker wil begrijpen waarom mensen vaccinaties wantrouwen

Hoe onderzoek je de redenen achter wantrouwen tegen vaccinaties?

“Ik zet nu samen met mijn twee promotoren, Jeroen van der Waal en Willem de Koster, een surveyonderzoek uit waarin we deelnemers situaties voorleggen en hen bepaalde keuzes bieden. We geven ze bijvoorbeeld de keuze tussen vaccineren en een alternatief met specifieke kenmerken en gaan dan na waar zij op letten bij het maken van een beslissing. We werken met fictieve situaties, ook om connotaties met bepaalde merken te voorkomen. Het kan namelijk zo zijn dat mensen al bepaalde associaties daarmee hebben.

“Voor het eerste deel van mijn proefschrift deed ik onderzoek over vaccinaties in het algemeen. Ik heb toen vooral met ouders gesproken over het vaccineren van hun kinderen en waarom ze daar twijfels over hadden. Ik wil nu nagaan of er tijdens een pandemie vergelijkbare overwegingen een rol spelen in beslissingen over vaccinaties in de gehele populatie. “

Op welke manier beslissen die ouders dan voor of tegen vaccinaties?

“Onder hoogopgeleide ouders bestaan twijfels over kindervaccinaties. Dat is eigenlijk onverwachts, want hoogopgeleiden hebben over het algemeen meer vertrouwen in de wetenschap. Uit onze interviews met hoogopgeleide ouders blijkt dat ze op twee verschillende manieren besluiten om hun kind niet te vaccineren. De ene groep was meer gericht op het behouden van een soort natuurlijke gezondheid of natuurlijke immuniteit van hun kinderen en sceptisch over chemische stoffen. En aan de andere kant had je ouders die de beslissing namen door zelf in te schatten hoe sterk het wetenschappelijk bewijs is voor bepaalde vaccinaties. Een aantal jaar geleden is het HPV-vaccin voor meisjes bijvoorbeeld geïntroduceerd en er zaten ouders tussen die vaccinaties over het algemeen wel prima vinden, maar bij dat vaccin de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek betwijfelden. En dat is heel interessant, want als je nu kijkt naar discussies over de Covid-vaccinaties, zie je soortgelijke argumenten of twijfels.”

Zouden dus dezelfde overwegingen een rol spelen bij mensen die ervoor kiezen geen coronavaccin te nemen?

“Als ik kijk naar discussies in de media en maatschappij over de vaccinaties, denk ik dat veel mensen vooral twijfelen over het wetenschappelijk onderzoek dat achter de vaccins zit. Je hoort dat mensen sceptisch zijn over de snelheid waarmee de vaccins ontwikkeld zijn. Ik denk dat de resultaten wel heel interessant zullen zijn. We kunnen namelijk heel precies laten zien hoe mensen beslissingen nemen, en voor wie bepaalde kenmerken van vaccins een rol spelen.”

Waarom heb je dit onderwerp gekozen voor jouw promotietraject?

“Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in medische vraagstukken. Ik dacht ook altijd dat ik Geneeskunde wilde studeren, totdat ik een keertje ben gaan meelopen. Toen ik bij Sociologie ging kijken tijdens een open dag, vertelde een hele leuke professor hoe sociologie eigenlijk op allerlei onderwerpen kan worden toegepast. Het gaat over hoe groepen mensen denken of ergens betekenis aan geven. Vaak is dat anders dan je denkt. Dat is ook het geval bij vaccinaties. Na mijn studie heb ik me daarom gericht op medische vraagstukken vanuit een sociologisch perspectief. Het onderzoek naar wantrouwen tegen vaccinaties is onderdeel van een breder onderzoeksproject van mijn begeleiders waar we onderzoek doen naar vertrouwen.”

Wat hoop je dat er uiteindelijk met je onderzoeksresultaten gebeurt?

“Wat je ziet is dat personen die zich tegen vaccinaties verzetten, weleens worden weggezet als gek. Maar als je wilt begrijpen waarom mensen zulke ideeën hebben, dan is het nodig om het gesprek aan te gaan. Bij de interviews zaten soms bijvoorbeeld jonge ouders die net een kind hadden en het echt heel moeilijk vonden om een beslissing te nemen. Het is overweldigend hoeveel verschillende informatie er van allerlei kanten naar je toe komt. Dit soort onderzoek kan inzicht geven in de gedachten van deze mensen. Dan klinkt het uiteindelijk misschien iets minder gek en worden de discussies misschien ook iets minder verhit, zonder scheldpartijen.”