De oude, vertrouwde stufi is in 2015 flink op de schop gegaan. Ondanks menig tegengeluid, moeten nieuwe studenten er vanaf 1 september aan geloven: een lening vervangt de basisbeurs. Wat betekent dit ‘studievoorschot’ voor studenten en wat zijn de gevolgen van het leenstelsel?
Met de invoering van het studievoorschot verdwijnt de basisbeurs voor nieuwe studenten en universitaire bachelorstudenten die aan hun vierde jaar beginnen. Studentenorganisaties, waaronder de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb), probeerden met petities het tij te keren, maar tevergeefs. Nadat het wetsvoorstel een jaar was uitgesteld, voerde minister Jet Bussemaker eind januari 2015 het ‘studievoorschot’ toch door. Met de bezuinigingen hoopt Bussemaker geld vrij te maken voor het verbeteren van het onderwijs.
In deze special lees je over alle ontwikkelingen rondom (de kritiek op) het leenstelsel.
Het wetsvoorstel
De zogenoemde leenstelcoalitie van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks stond aan Bussemakers zijde toen de beslissing werd genomen. Zonder al teveel kritiek werd het wetsvoorstel voor het studievoorschot doorgevoerd. Toch werd snel duidelijk dat de ‘opbrengst’ van een miljard euro een erg rooskleurige voorspelling is: de bezuinigingen op de basisbeurs zouden structureel een stuk minder opleveren.
Eerste conclusies
Onderzoek naar de gevolgen van het leenstelsel zouden tegenstanders gerust moeten stellen, maar de eerste cijfers hielpen niet. Zo nam het aantal lenende studenten – niet geheel onverwacht – in 2015 toe met 14.000. Ook onderzochten twee EUR-studenten het uitgavepatroon van studenten met een lening en zij concludeerden dat die studenten meer uitgaven en sneller in financiële problemen terecht kwamen.
Eerstegeneratiestudenten
Een van de grootste risico’s van het leenstelsel was de toekomst van studenten met laagopgeleide ouders. Met een kleiner spaarpotje zouden deze jongeren minder snel de risico’s aandurven en daarmee de dupe zijn van de invoering. Daarnaast geldt voor alle opleidingsniveaus dat met het toenemen van het ouderlijk inkomen, het studiesucces stijgt, en het uitvalrisico daalt. Het onderzoek naar de gevolgen liet dan ook zien dat het aantal studenten met ouders zonder opleiding is gedaald sinds het ‘studievoorschot’. Tegenstanders vrezen voor elite-onderwijs.
De thuisblijvers
Het eerste studiejaar na de invoering van het leenstelsel is het aantal studenten die het ouderlijk nest hebben verlaten gehalveerd. Er blijkt dus al duidelijk dat het nieuwe stelsel een grote invloed heeft op de huisvesting van studenten. Studeren wordt voor deze nieuwe generatie studenten duurder en een lening afsluiten om de huur te betalen zien veel studenten niet zitten.
Studenten protesteren
Als het aan grote studentenorganisaties zoals de LSVb ligt, wordt de maatregel zo snel mogelijk weer afgeschaft. Met het naderen van nieuwe verkiezingen moeten creatieve protesten in Den Haag en groots opgezette campagnes duidelijk maken dat de gevolgen van het ‘studievoorschot’ onacceptabel zijn.
