Hoffmann onderzocht afgelopen maand in opdracht van het College de e-mail van 22 medewerkers van de faculteit, op zoek naar de medewerker die mogelijk naar het NRC Handelsblad had ‘gelekt’ over plagiaat in het werk van voormalig decaan Dymph van den Boom.
‘Geen sprake van ernstige overtreding’
“Ik vind dit hele e-mailonderzoek onacceptabel”, zegt Reijnders. “Er is een morele grens overschreden.” Volgens Reijnders is het middel niet in verhouding tot het vergrijp. “Het is buitenproportioneel om hiervoor het briefgeheim te schenden. Dat zou misschien kunnen bij de verdenking van een ernstige wetsovertreding, maar daar is bij contact met een journalist totaal geen sprake van.”
Reijnders is als integriteitscoördinator binnen de faculteit het eerste aanspreekpunt bij vermoedens van schending van de wetenschappelijke integriteit. Daarom had hij verwacht van tevoren op zijn minst geraadpleegd te worden over een e-mailonderzoek. Dat is volgens hem niet gebeurd. “Bij mijn weten was zelfs onze decaan (interim-decaan Frank van der Duijn Schouten, red.) niet op de hoogte.”
Extra pijnlijk
Dat ook zijn e-mail, en dus die van de integriteitscoördinator onderzocht is, vindt Reijnders extra pijnlijk. “Medewerkers benaderen mij in het volste vertrouwen dat ze anoniem blijven. Zeker als je een klacht indient over hooggeplaatste personen, zoals de decaan, dan moet je er volstrekt van op aan kunnen dat je identiteit geheim blijft. Dat vertrouwen is geschaad door het CvB. Ik overweeg nu om voor integriteitskwesties een extern e-mailadres aan te maken.”
Volgens Reijnders is de logische vervolgstap dat het College van Bestuur publiekelijk toegeeft dat het een fout gemaakt heeft. “Ook vind ik dat ze aan alle onderzochte medewerkers individueel hun excuses moeten aanbieden. Hun vertrouwen en welzijn is ernstig geschonden. Als je meer dan twintig medewerkers onderzoekt, heb je op z’n minst duidelijk bewijs nodig van een ernstige wetsovertreding. Zowel een bewijs als een ernstige overtreding heb ik in deze zaak nog niet gezien.”
‘Lek is niet het probleem’
Voor de volledigheid ontkent Reijnders zelf overigens enig contact te hebben gehad met de NRC over de plagiaatzaak. “Ik zou zelf ook nooit die weg bewandeld hebben. Maar het grote probleem op dit moment is niet of er wel of niet een lek was. Het grote probleem is het e-mailonderzoek zelf.”
Dit gedrag is een universiteit onwaardig. Wat is dit voor een voorbeeld naar de studenten? Een vertrouwenspersoon moet je als universiteit omarmen. Dit erodeert juist het vertrouwen in zo’n meldpunt. Dat komt de wetenschappelijke integriteit niet ten goede. Blijkbaar geeft de EUR meer om het beschermen van de bestuurders.
Dat het CvB van een Nederlandse universiteit dit soort grensoverschrijdend gedrag vertoont is buitengewoon schokkend en iets wat nooit had mogen gebeuren. Bijna 500 medewerkers van Nederlandse en buitenlandse universiteiten blijken inmiddels al een petitie te hebben ondertekend om dit soort onethische praktijken in de academische wereld een halt toe te roepen. Het is zaak dat de academische gemeenschap hier een vuist maakt. De petitie kan ondertekend worden via de volgende link: https//docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdyDUjZn80erg_ASpCNraHUwD_AyhMFw9pIIsbpCXc89wnpAg/viewform
De gemeente Masastricht is onlangs op de vingers getikt door de rechter toen het door een forensische detectivebureau in het geheim emails van medewerkers liet onderzoeken. Ik ben benieuwd hoe de vergelijkbare actie van de EUR stand houdt voor de rechter.
https://www.gemeente.nu/dienstverlening/privacy/rechter-bespioneren-mailboxen-ambtenaren-ging-te-ver/
Mailgate aan de EUR: een tussenbalans
Het CvB vond het een buitengewoon ernstige zaak dat het vermeende plagiaat door Van den Boom in de media werd uitgespeeld. Dit ‘lek’ móest wel uit de eigen organisatie komen, de leden van het CvB kennen hun pappenheimers immers. Ze voelden de onbedwingbare noodzaak om ‘de verraders’ te ontmaskeren door in het geniep de mailboxen van ruim twintig verdachte collega’s door te laten lichten. Maar ze realiseerden zich blijkbaar niet dat het buitengewoon onverstandig was om in deze vlek te gaan wrijven. Het gevolg was namelijk een vloedgolf aan negatieve publiciteit over het CvB en de EUR. Was het CvB echt zo naïef dat ze dit niet hadden zien aankomen? Of was het gewoon minachting en voelde het CvB zich onaantastbaar?
Wat heeft het CvB bezield om deze (zelf)destructieve actie te ondernemen en haar eigen nest zo te bevuilen? Wat dachten de leden van het CvB hiermee te bereiken? Welke juridisch onrechtmatige daad was er eigenlijk begaan? Eén ding is zeker, het vertrouwen in een veilige werkomgeving is verdwenen en medewerkers zijn bang. En bovenop de desastreuze gevolgen voor het werkklimaat is er ook nog de enorme reputatieschade die de EUR hiermee heeft opgelopen. En ook hiervoor geldt: het vertrouwen komt te voet en gaat te paard.
Blijkbaar kán dit zomaar en het ziet ernaar uit dat het CvB er nog mee weg komt ook. Hoe goed bedoeld ook, de dappere brief van coördinator wetenschappelijke integriteit Stijn Reijnders aan de Raad van Toezicht zal hoogstwaarschijnlijk niets uithalen. De Raad van Toezicht zal haar eigen CvB -of wat daar nog van over is na het vertrek van de collegevoorzitter Baele- de hand boven het hoofd houden. Dus medewerkers van de EUR, wees gewaarschuwd: Big Brother is watching you!
Bij wijze van tussenbalans heb ik -hoe pijnlijk ook- voor mezelf maar eens de publicaties op een rij gezet die zijn verschenen naar aanleiding van het mailonderzoek. Dat liegt er niet bepaald om en de vraag is of het einde al in zicht is.
Als ik deze waslijst aan negatieve publiciteit zo bekijk, blijf ik gedesillusioneerd en verbijsterd achter met een heleboel verontrustende vragen. Is dit de EUR waar we ooit zo trots over spraken? Kan de EUR ooit nog met droge ogen beweren dat ze in deze cultuur kritische wereldburgers kan opleiden? Als je een keuze hebt, zou je dan willen werken bij een universiteit die haar eigen medewerkers bij voorbaat als potentiele verraders ziet, die mailboxen doorlicht en een reglement heeft waarin staat dat het CvB zelfs privé-apparatuur mag doorlichten? Zou dit de universiteit zijn waar je als student trots van kunt zeggen dat je er veel hebt geleerd? Zou je zelf als medewerker nog openlijk kritiek durven te uiten?
Er is één vraag die me blijft bezighouden. Durf ik zelf nog openlijk kritiek te uiten? Of moet ik me net als de collega’s die de petitie niet durfden te ondertekenen zorgen maken voor mogelijke represailles? Ik merk dat ik er niet meer gerust op ben en dat maakt me boos en verdrietig tegelijk. Ik besluit een ingezonden brief te schrijven. Maar wel onder een pseudoniem. En ik verstuur mijn brief vanaf een veilig mailadres aan het beveiligde mailadres van Erasmus Magazine. Dit is slechts een tussenbalans. Het CvB heeft gezaaid en de EUR zal nog jaren oogsten…
Swiebertje van Deur
Reageren niet meer mogelijk.