De top vond een klein half jaar later plaats dan gepland. De bijeenkomst had half mei de afsluiter moeten zijn van een serie duurzaamheidsdialogen op de universiteit, maar werd afgelast vanwege een aangekondigd pro-Palestinaprotest op de campus.

EUR sustainability summit foto Sustainability Summit
Closing session of the summit. Beeld door: Wieneke Gunneweg

De organisatie verliep ook nu niet zonder horten en stoten, vertelt medeorganisator Ginie Servant-Miklos (onderzoeker bij de ESSB). Zo had de universiteit geen zalen beschikbaar voor de plenaire bijeenkomsten en workshops en moest de organisatie op het laatste moment uitwijken naar ruimtes van de Hogeschool Rotterdam aan de rand van campus Woudestein. Medeorganisator Derk Loorbach (directeur van DRIFT) is ook ‘gefrustreerd’ over de hoge no-show van EUR-medewerkers, die zich wel hadden aangemeld maar niet kwamen opdagen.

Toch was Servant-Miklos na afloop niet ontevreden. “Ik denk dat er nu meer momentum was dan voor de zomer. Mensen hebben gezien hoe er in korte tijd twee orkanen over Amerika heenraasden en er overstromingen waren op veel plekken, allemaal veroorzaakt door klimaatverandering.”

Depressie

De conferentie begint in de ochtend met de opening door. “Het zijn cynische tijden waarin we leven. Gister waren er weer vijftienduizend wetenschappers die ons waarschuwen voor de gevolgen van klimaatverandering. We staan op het punt om allemaal geraakt te worden. Sorry dat ik u allen in een depressie stort. Maar in plaats van in een staat van paniek te zijn, moeten we naar een transformatiemodus. De beweging is er, maar mist nog kritische massa. Ook de Erasmus Universiteit is nog niet op snelheid en er zijn veel barrières die moeten worden geslecht”, zegt Loorbach tijdens de opening. Servant-Miklos doet er nog een schepje bovenop door te stellen dat de Nederlandse universiteiten niet meer te redden zijn, en we ze misschien beter kunnen laten instorten om opnieuw te kunnen beginnen.

Standje

Na de opening mag Annelien Bredenoord op het podium reageren op het standje dat ze als collegevoorzitter van Loorbach kreeg.  Haar reactie is dat het veel moeite kost om mensen aan boord te krijgen en je dus als leider geduldig moet zijn, ook al wil je sneller. Loorbach neemt daar geen genoegen mee: “Wetenschappers waarschuwen al decennia voor klimaatverandering, maar er gebeurt te weinig. Wachten tot je mensen meekrijgt is niet de oplossing. Als je daarop wacht, stort alles in.”

Bredenoord is het daar niet mee eens: “Het leiderschap van de universiteit is aan boord, maar bijvoorbeeld niet alle studenten. Het gaat altijd trager dan je wil, maar ik sta elke ochtend op met de vraag wat ik vandaag kan veranderen. En ik voel het als mijn morele plicht om optimistisch te zijn.”

Collapse

Wijnand van den Brink, lid van het College van Bestuur van de Hogeschool Rotterdam, beaamt dat verandering tijd kost. “Al onze studenten krijgen in hun studie te maken met vakken over duurzaamheid. Dat betekent dat ze op de arbeidsmarkt het verschil kunnen maken. Maar dat duurt nog vier jaar.”

Na de bestuurlijke introductie betreedt Kees Klomp het podium. Klomp is activist-onderzoeker en op dit moment werkzaam voor de Hogeschool Windesheim. Ook hij benadrukte het gebrek aan urgentie waarmee de aanstormende klimaatcrisis tegemoet wordt getreden, ook door academische instellingen. “De kwestie is niet of we in een collapse zitten van het huidige ecosysteem, maar dat we in een collapse zitten. We zijn ons eigen uitsterven aan het organiseren.”

Ook de portemonnee

En het is volgens Klomp niet alleen de natuur die tenonder gaat, ook de economie gaat zwaar geraakt worden door klimaatverandering. “Uitgerekend is dat bij een opwarming van 2,5 graad de omvang van de wereldwijde economie met 19 procent afneemt, dat is vier keer de huizencrisis van 2008 en twee keer de Covid-crisis. Geen bank gaat dit overleven. En misschien is het wel goed dat de klimaatcrisis ook de portemonnee van mensen raakt, want dat komt er misschien eindelijk beweging.”

Klomp pleit voor het aanpassen van het huidige economieonderwijs, van een focus op het neoklassieke perspectief naar een confrontatie met de echte wereld.  “Maak van studenten activisten in plaats van ze alleen te leren hoe ze geld moeten verdienen voor bedrijven.  Schenk ook aandacht aan de sociale impact van hun werk in de toekomst.”

Neoklassieke economie

Tijdens de workshop van docent en onderzoeker Bas Karreman (ESE) gaat de discussie precies daarover. Karreman laat een grafiek van een enquête zien waaruit blijkt dat veel economiestudenten hun huidige onderwijsprogramma prima vinden, en niet meer of minder aandacht willen voor thema’s als klimaatverandering. “We zijn bezig met het opnieuw ontwerpen van ons lesprogramma, maar we hebben ook te maken met studenten die niet per se op verandering zit te wachten. Nu is 89 procent van ons programma gericht op de neoklassieke economie. Toch denk ik dat we moeten veranderen, alleen al om onze concurrentiepositie als faculteit te behouden. We moeten studenten voorbereiden op de problemen waarmee ze straks in het bedrijfsleven te maken krijgen en die niet vanuit dat ene perspectief op te lossen zijn.”

Niet alles is verloren

Tijdens de afsluitende bijeenkomst reflecteren Loorbach en Servant-Miklos op de dag. Loorbach herhaalt nogmaals dat de traagheid van de instituties hem frustreren. Waarop Servant-Miklos antwoord dat ‘crisis het nieuwe normaal is’. Toch is ze positief over het netwerk dat is ontstaan, de ideeën van de studenten en de energie die er vandaag was. Ook vanuit de zaal komt de reactie dat niet alles verloren is.  Een van de deelnemers verwoordt het zo: “Ik voel me nu meer verbonden met een nationaal netwerk dan twee jaar geleden, dat ik deel uitmaak van een beweging van docenten en dat voelt echt hartverwarmend.”

Aanvulling: in een eerdere versie van dit artikel werd ten onrechte de term neoliberale economie gebruikt waar neoklassieke economie had moeten staan. Dit is aangepast.

SUSTAINABILITYDIALOGUES_ESL_speakerspresenting_ 03.10.23_Tyna Le

Lees meer

De laatste duurzaamheidsdialoog: ‘Bestuur voert alle voorstellen door óf legt uit waarom niet’

De Erasmus Universiteit organiseerde sinds oktober twaalf duurzaamheidsdialogen,…

Nog geen reactie — begin de discussie!