Wie maakt je socialemedia-feed schoon? Studenten leren over digitale uitbuiting in het college over kunstmatige intelligentie

In een collegezaal in het Van der Goot-gebouw staat Claartje ter Hoeven als gastdocent. Ze gaat vandaag vertellen over ghost workers – vaak ook klikwerkers genoemd. Dat zijn mensen die online de ‘big data’ organiseren en interpreteren.

“Big data – een grote hoeveelheid data – is niet te interpreteren zonder label”, vertelt Ter Hoeven. “Om AI-systemen te trainen is gelabelde data nodig. Mensen moeten dus een systeem leren wat bijvoorbeeld een afbeelding van een appel is en wat een afbeelding van een banaan is”, de docent wijst naar haar PowerPointpresentatie waar een overrijpe banaan en raargevormde appels op staan. “Kunstmatige intelligentie kan op een gegeven moment zelf herkennen hoe appels en bananen eruitzien, maar zodra hun vormen of kleuren afwijken van de ‘normale’, dan herkent AI ze niet meer. Het wordt dan de taak van de klikwerkers om het systeem te helpen.”

Het labelen van data doen de klikwerkers bijvoorbeeld voor verkeerssituaties (labelen van verkeersborden), medische ingrepen (labelen van trillende handen) en voor gewelddadige en seksuele interacties. De laatste labelen ze als ongepast content, zodat de foto’s en filmpjes niet belanden in onze feed.

De klikwerkers zoeken opdrachten op online platformen. “Stel dat je een bedrijf hebt en je gelabelde data nodig hebt voor het trainen van je AI-systeem, dan kan je de opdracht op een online platform zetten”, licht Ter Hoeven toe. Voorbeelden van deze platformen zijn: Amazon Mechanical Turk, Clickworker, en Microworkers.

Het probleem is, vervolgt Ter Hoeven, dat dit werk nog niet wordt gereguleerd. Dus de werkers zijn te vergelijken met oproepkrachten en hebben helemaal geen arbeidsovereenkomst en bescherming. “Wereldwijd zijn er miljoenen mensen die dit werk doen en 10 procent ervan is afhankelijk van de baan. Ze werken fulltime en verdienen gemiddeld 3000 tot 5000 euro per jaar”, vertelt ze.

Een student steekt zijn hand op. “Het klinkt als weinig naar Europese standaarden, maar dit werk kun je doen waar je ook bent. Voor mensen in – ik noem maar wat – India zou de betaling wel oké zijn om hun levensbehoeften te bekostigen, toch?”

Ter Hoeven: “Uit onderzoek van Fairwork, van de Universiteit van Oxford, blijkt dat de meeste klikwerkers, wereldwijd, betaald krijgen onder de armoedegrens en zonder fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. De vraag is of we als maatschappij met deze situatie verder willen?” De docent vergelijkt het verschijnsel met de textielindustrie. “We hebben veranderingen gezien. Natuurlijk gebeurt uitbuiting van arbeiders nog steeds in de textielindustrie, maar als consument zijn we bewuster geworden van de arbeidsomstandigheden. Daardoor kiezen we ook duurzame en eerlijke producten uit. Dit zou ook kunnen gelden op de digitale arbeidsmarkt.”

“Maar het ligt naar mijn mening toch wat anders”, zegt een student. “Er is sterke concurrentie in de textielindustrie, terwijl dit een nieuwe industrie is met nog weinig concurrentie. Mijn vraag is dus: hoe kunnen we de situatie veranderen?”

Een andere student reageert: “Ik denk dat de Europese Unie strenge regels moet opstellen. De EU kan bijvoorbeeld zeggen: we willen jouw service gebruiken alleen als je een goede arbeidsovereenkomst hebt met de klikwerkers. Kijk, andere landen willen graag met de EU samenwerken, dus de EU heeft zeker een zegje hierin.”

“Nou, ik weet het niet, hoor.” Zijn medestudent is niet zo optimistisch. “Ik vraag me af hoe groot de invloed van de EU is. De wereld is aan het veranderen, je ziet nieuwe economieën, zoals China, tevoorschijn komen. Als de EU moeilijk doet, dan gaan opdrachtgevers naar China.”

Economiestudent Ignas vindt het onderwerp interessant. “De discussie is boeiend, alleen vind ik het nog een beetje abstract. Ik wil graag de cijfers weten: hoeveel klikwerkers zijn er in totaal? Hoeveel verdienen ze precies? Hoeveel uur werken ze? Wat voor arbeidsovereenkomst hebben ze? Ik heb nog veel vragen en ik ga me erin verdiepen.”

Ook bestuurskundestudenten Samuel en Sjoerd volgen de discussie met belangstelling. “Door AI gaan banen veranderen en het is belangrijk om nagedacht te hebben over die verandering voordat het gebeurt”, zegt Samuel. “Als toekomstige bestuurskundigen moeten wij kunnen snappen en verklaren hoe AI bijvoorbeeld ons beleid beïnvloedt. Daarom ben ik heel blij dat ik veel achtergrondinformatie krijg van deze colleges.”

Als een ‘digitaal optimist’ gelooft Sjoerd dat AI veel mogelijkheden aanbiedt. “We moeten nu nog uitzoeken hoe we met snelgroeiende kunstmatige intelligentie moeten omgaan, maar in de toekomst hoop ik dat AI juist vervelende dingen overneemt, zodat we minder hoeven te werken en meer tijd hebben voor leuke en creatieve dingen in het leven, zoals kunst.”