We moeten nadenken over journalistieke en seksuele normen

Tijdens de afgelopen Eurekaweek publiceerde EM het artikel ‘Mijn gids heeft ook met iemand uit jouw groep gezoend toch?’. Dit kwam het universiteitsblad op kritiek te staan van een student. EM reageerde hierop in een commentaar. De tekst, door hoofdredacteur Wieneke Gunneweg, leest meer als een rechtvaardiging van het initiële artikel dan een reflectie op de belangrijke vraag die naar voren werd gebracht. Het is een teleurstellend falen om kritisch na te denken over zowel journalistieke als seksuele normen. De veronderstelde neutraliteit, waarbij de lezer simpelweg geïnformeerd wordt over wat er zich in de wereld afspeelt, veronachtzaamt het complexe functioneren van taal en discours. Echte reflectie op macht en haar werking wordt achterwege gelaten; dit ondermijnt de kritische journalistiek die EM zegt te willen bedrijven.

Zoals je in elke Mediastudies collegezaal zult horen, zijn nieuwsberichten geen neutrale en objectieve weergave van de realiteit, maar presenteren zij een specifieke framing, woordkeuze en visuele representatie van mensen en gebeurtenissen. Dit is noodzakelijk en kan niet worden omzeild. De cultuurwetenschapper Stuart Hall legde het zo uit: “Things ‘in themselves’ rarely if ever have any one, single, fixed and unchanging meaning. Even something as obvious as a stone can be a stone, a boundary marker, or a piece of sculpture. (…) [W]e give things meaning by how we represent them.” Een journalist kiest dus hoe iets gerepresenteerd wordt. Dit zijn keuzes die altijd politiek zijn, omdat deze een bepaalde representatie van de sociale realiteit (re)produceren, een representatie die bepaalde normen bevat. Op die manier kan een artikel inderdaad iets normaliseren, zoals de student in haar kritiek te berde bracht. Een tekst omvat zelf al een bepaald idee over wat normaal is en wat niet.

Het artikel in kwestie reproduceert onkritisch seksistische stereotypen waarin vrouwen worden geobjectiveerd als seksuele prooi. Studenten die worden beschreven als “op jacht” impliceert roofzuchtig gedrag in plaats van respectvol en consensueel flirten. Deze heteropatriarchale dynamiek wordt niet bevraagd. Aangezien duidelijk is dat verkrachting en seksuele intimidatie wijdverspreid zijn onder studenten, lijkt dit een slechte, zelfs schadelijke invalshoek voor dit verhaal. Twee op de drie studenten maakt seksueel grensoverschrijdend gedrag mee tijdens hun studie aan de EUR. Een op de tien vrouwelijke studenten wordt verkracht. Dit artikel doet geen recht aan deze ernstige situatie. Gunneweg schrijft dat het artikel “een beeld van de werkelijkheid van die avond” schetst. Gegeven de alomtegenwoordigheid van seksueel geweld onder studenten, zoals blijkt uit EM’s eigen onderzoek, lijkt het waarschijnlijk dat dit specifieke beeld maar al te rooskleurig is.

In haar boek Complaint!, beschrijft de filosoof Sara Ahmed hoe bepaald gedrag gehoord en afgewezen wordt als klagen. We kunnen de kritische student die Gunneweg opvoert, beschouwen als iemand die klaagt. Ahmed betoogt dat klachten ons iets leren over “the gap between an appearance, a positive environment, and what some experience, a hostile environment.” De kritische student werpt een ander licht op het artikel en de daarin beschreven avond, door deze te beschrijven als schadelijke situaties in plaats van plezierige. Zij legt zo de door Ahmed beschreven ‘kloof’ bloot. Het is jammer dat haar kritiek wordt weggewuifd, omdat deze gebaseerd zou zijn op een ‘verkeerd’ begrip van journalistiek. Haar klacht is juist de belangrijke reflectie die we nodig hebben in de strijd tegen overheersend (seksueel) geweld. “Je controleert als journalist de macht”, schrijft Gunneweg. Helaas is dit exact hetgeen dat wordt verwaarloosd in het artikel en het hoofdredactioneel commentaar. Wijdverbreid seksueel wangedrag binnen en buiten de universiteit, verbonden aan bredere structuren van patriarchaal kapitalisme, vraagt om feministische klachten, solidariteit en zorg. En kritische journalistiek.