Hoe leg je aan mensen uit waar je onderzoek over gaat?
“Ik begin meestal met vertellen wat cultureel responsief lesgeven is: een visie op onderwijs waarin het hebben van een migratieachtergrond geen probleem is maar een bron die je kunt gebruiken om te leren. En ik heb specifiek gekeken hoe docenten door samen te werken met collega’s hun lessen hiermee kunnen verbeteren. Eerder onderzoek wijst uit dat samenwerken ervoor zorgt dat docenten nieuwe dingen makkelijker inzetten.”
Hoe werkt die visie in de praktijk?
“Het is belangrijk dat je als docent kennis hebt van verschillende culturen en achtergronden. Dan gaat het niet alleen om feestdagen of eten, maar ook hoe bepaalde culturen hebben bijgedragen aan de wetenschap of onderwijs. Een docent heeft daarvoor een open houding nodig, naar andere perspectieven en ervaringen, en een positieve blik op diversiteit. Zie het spreken van een andere taal niet direct als een probleem, maar als kans om een nieuwe taal te leren. Ook is het van belang dat je je als docent bewust bent van je eigen cultuur en je normen en waarden.”
Klinkt als iets dat elke school wel zou willen.
“Integendeel, ik ben heel veel weerstand tegengekomen. Ik heb zo’n 120 scholen benaderd of ze mee wilden doen met mijn onderzoek. Alleen weten maar weinig mensen in Nederland wat cultureel responsief lesgeven is. Dus de reacties waren dan: ‘Wat is dat?’, ’mijn prioriteit ligt daar niet’ of ‘we willen niet kijken naar verschillen tussen leerlingen, maar naar overeenkomsten’. En zelfs als docenten mee wilden doen ontstond discussie over de noodzaak van dit onderwerp. Terwijl het in Amerika al heel bekend is en er veel onderzoek naar is gedaan. Gelukkig heb ik een aantal scholen gevonden die wél mee wilden werken.”
Wat waren je belangrijkste conclusies?
“Diepgaande interesse tonen in de individuele thuiscultuur van leerlingen zorgt ervoor dat de relatie tussen docent en leerling verbetert. Dat is belangrijk, zeker als je bedenkt dat uit eerder onderzoek blijkt dat de relatie tussen docent en leerlingen met een migratieachtergrond relatief slechter is én dit van invloed is op de motivatie en prestaties van die leerlingen.
“Regelmatig en langdurig samenwerken tussen docenten zorgde ervoor dat er minder weerstand was bij docenten en de school en ze het cultureel responsief lesgeven relevanter vonden. Tot slot ontwikkelden docenten ook cultureel responsieve competenties. Zo hadden ze meer kennis over de culturen van hun leerlingen en stonden ze meer open voor andere culturen.”
Wat heeft de maatschappij aan jouw onderzoek?
“De cultureel responsieve visie kan helpen om kansenongelijkheid te verminderen. Het is niet de oplossing, maar daar wel onderdeel van. Het kan helpen om minder lage verwachtingen te hebben van leerlingen met een migratieachtergrond. Minder in achterstanden te denken en meer in het voortbouwen op wat ze wél meenemen. Wat kunnen docenten doen om leerlingen beter te laten presteren en thuis te laten voelen op school?”
Ik las in je dankwoord dat het promoveren niet zonder slag of stoot ging.
“Ik heb een gevoelig onderwerp, maar in het begin was ik heel enthousiast en dacht ik: iedereen wil dit. Alleen liep ik bij het benaderen van scholen tegen een muur aan. Dat was lastig. Ik heb mezelf echt leren kennen én ben erachter gekomen dat ik enorm veel doorzettingsvermogen heb. Soms leek het alsof ik de enige was die dit belangrijk vond.”
Was je minder weerstand tegengekomen als je nu je onderzoek was begonnen?
“Dat denk ik wel. Maar ik merk ook dat diversiteit en inclusie echt een hype zijn. Veel meer dan toen ik zeven jaar geleden met dit onderzoek begon. Dat is goed, maar we moeten wel opletten dat het niet iets commercieels wordt. Ik wil dat we er echt iets mee gaan doen, zodat het voor iedereen kansen oplevert.”
In een van je stellingen pleit je ervoor om meer rekening te houden met promoverende moeders.
“Ik ben zelf een alleenstaande moeder van twee zoontjes. De combinatie met promoveren is niet altijd makkelijk, vergeleken met promovendi die geen kinderen hebben. Soms heb je bijvoorbeeld een ziek kind, of tijdens corona moest ik thuisonderwijs geven. Gelukkig heb ik twee begeleiders die daar heel respectvol mee omgingen en rekening hielden met mijn situatie. Maar dat geldt niet voor iedereen.”
Ik las ook in je dankwoord dat je zoons heel trots op je zijn.
“Heel trots en blij, ze hebben gezien hoe hard ik ervoor heb gewerkt. We hebben het ook wel een beetje samengedaan, soms was ik nog aan het werk terwijl zij samen speelden. De steun van je omgeving, zoals familie, is cruciaal. Mijn ouders zijn daarin ook heel belangrijk geweest. Het was mooi om te zien dat ze bij mijn verdediging nog zenuwachtiger waren dan ik.”
