Waarover gaat je proefschrift?

“Over digital vigilantism: online shaming, doxing en cancel culture. Ik heb onderzocht hoe mensen aanstoot nemen aan bepaalde gedragingen of uitspraken en dan de behoefte voelen om die mensen aan de kaak te stellen en te straffen. Ik maak deel uit van een vergelijkend onderzoeksproject en mijn onderzoek is gericht op China.”

Verschilt digital vigilantism in China van bijvoorbeeld West-Europa?

“Er zijn eigenlijk een heleboel overeenkomsten, zoals de basismechanismen en de menselijke natuur. De verschillen zitten in hoe de staat in het proces betrokken is en de onderliggende waarden. In het Westen zijn het vooral conservatieve en rechtse mensen, bijvoorbeeld seksisten, die worden gecanceld. In China hebben ze het gemunt op mensen die niet vaderlandslievend genoeg zijn of die kritische dingen over China zeggen. Maar ook vrouwen die zich volgens hen niet ‘vrouwelijk’ genoeg gedragen, omdat ze veel seksuele relaties met meerdere mannen hebben. Ik ben zelfs een groep Chinese mannen tegengekomen die het gemunt hebben op Chinese vrouwen die daten met buitenlandse mannen. Dat is best wel eng.”

Wat is de rol van de overheid in China?

“Al onze socialemedia-accounts zijn gekoppeld aan onze telefoonnummers, die zijn gekoppeld aan je identiteit, en al die informatie is toegankelijk voor de overheid. Alles wat je online zegt, is traceerbaar, ofwel voor de overheid ofwel voor de sociale media. Sommige burgerwachten hebben toegang tot de persoonsgegevens van burgers, omdat ze bij de overheid werken of omdat ze goed zijn in hacken. Maar er is geen rechtstreekse relatie tussen de burgerwachten en de overheid. Uit mijn onderzoek blijkt dat de invloed van de overheid subtieler is, door de normen en waarden te vormen, en door de werkwijze van platforms vorm te geven.”

Welke andere belangrijke conclusies heb je getrokken?

Digital vigilantism vormt een ‘assemblage’, wat betekent dat er geen sprake is van strikte organisatie, hiërarchie of regels. Het is nogal chaotisch en rommelig, en een gevaarlijke trend. Maar helemaal verbieden is niet wenselijk, omdat je iemand verantwoordelijk wilt kunnen houden. Voor achtergestelde groepen is vigilantisme waarschijnlijk de laatste uitweg. Daarom is het belangrijker om digitale geletterdheid en empathie te bevorderen, zodat mensen de ernstige gevolgen kennen en deze methoden niet achteloos gebruiken.”

In westerse landen is er discussie over anonieme accounts op sociale media. Hoe denk jij daarover?

“Ik denk dat niet-anonieme accounts in dit geval geen enkel soelaas bieden, omdat de overheid of het rechtssysteem niet in staat zal zijn om achter hatelijke opmerkingen aan te gaan. Het is heel veel gedoe en zou te veel middelen vergen. Zelfs als je weet wie de verantwoordelijke is, dan zie je misschien nog af van een gerechtelijke procedure. Ik denk niet dat dat een oplossing is. Bovendien, als accounts zijn geverifieerd en aan jou zijn gekoppeld, dan geef je informatie weg die kan worden gebruikt om je te doxen.”

Is het moeilijk om onderzoek te doen naar onderwerpen waaraan de Chinese overheid aanstoot kan nemen?

“Volgens mij geven de westerse media een stereotiep beeld van China, waarbij ze de manier waarop dingen daar in zijn werk gaan te simpel voorstellen. Ik zou die kloof willen overbruggen. In mijn onderzoek probeer ik zo genuanceerd en neutraal mogelijk te zijn. Ik ben me er altijd van bewust dat de Chinese overheid mij in de gaten kan houden, en mijn ouders wonen nog daar. Daarom let ik altijd op mijn woorden, maar dat betekent niet dat ik zelfcensuur toepas. Het helpt dat ik geen plannen heb om in China te werken.”

Wat vond je het leukst aan je promotie?

“Er was heel veel wat me beviel. Ik ben nieuwsgierig ingesteld, en gefascineerd door de manier waarop mensen communiceren en door de gekke dingen die online gebeuren. Het is geweldig dat ik de kost kan verdienen met dingen waar ik belangstelling voor heb. Ook het college geven beviel me heel goed. Wat ik moeilijker vond, was dat er bijna nooit een moment van rust is. Ik werd altijd in beslag genomen door onderzoek en lesgeven, en het lesgeven kon soms een overweldigende belasting vormen. Ik probeerde mijn leven met hobby’s in balans te brengen, zoals boulderen en triatlontraining. Vóór de pandemie deed ik veel aan paaldansen, dat was heel bevrijdend.”

Hoe ben je in Rotterdam terechtgekomen?

“Mijn bachelorstudie in China heb ik gedaan aan een universiteit die was verbonden aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ik vond daar mijn roeping niet, en daarom ben ik overgeschakeld van Engels en Internationale studies naar Communicatiestudies. In eerste instantie zocht ik een promotieplek in Noord-Amerika, maar nadat ik mijn Zweedse vriend had ontmoet en we een langeafstandsrelatie hadden, solliciteerde ik naar vacatures dichter bij hem. De functiebeschrijving was me ook op het lijf geschreven.”

In je dankwoord las ik dat het zonnig was toen je solliciteerde.

“Ja, het was november 2016 en een heel zonnige dag. Het was alsof Nederland indruk op me wilde maken.”

Beviel de stad je?

“Het is een mooie combinatie van natuur zoals Kralingse Bos, waar ik veel tijd doorbreng, en het culturele leven zoals theater en film en lekker eten. Ik was erg blij met de Chinese supermarkten. Er is veel wat ik geweldig vind aan Nederland,” lachend: “maar aan het eten kan ik maar niet wennen!”

Malte Dewies 1022-008 – Levien Willemse

Lees de vorige promotie

Hoe je mensen stimuleert om hun straten schoon te houden

Hoe krijg je bewoners zo ver dat ze hun vuilnis in de container doen of brieven over te…