Eerstejaars Geneeskunde leren wat een bezoek aan een Italiaans restaurant doet met je nieren

Docent Bob Zietse staat al een kwartier klaar in de collegezaal wanneer zijn studenten binnenkomen. Naast dertig studenten in de zaal bedient hij ook nog studenten thuis via de iPad op zijn bureau. Op de lange tafel naast de deur ligt een stapel papier.

“Van harte welkom”, roept Zietse, precies om 11 uur. Het geroezemoes in de zaal verdwijnt. De docent staat vervolgens voor de iPad en zwaait: “Dag, kijkers thuis!” Dit is geen klassikaal hoorcollege. Studenten werken vandaag in groepjes om een casus op te lossen. De vragen variëren van een verstoorde nierfuncties tot diarree, krachtverlies en hartritmestoornissen. De docent zet ze direct aan het werk. “De vragen hebben jullie digitaal ontvangen, maar daar zijn de geprinte versies als jullie liever op papier werken.” Hij wijst naar de A4’tjes op de lange tafel.

Studenten Jeremy, Fabienne en Willemijn zitten achter in de zaal en besluiten samen te werken. De eerste casus: een 34-jarige man belandt op de spoedeisende hulp met een verstoorde nierfunctie. Hij heeft geen voorgeschiedenis, maar heeft al dagen koorts. Hij transpireert en drinkt slecht. “Oké, laten we kijken naar de eerste vraag”, zegt Jeremy nadat ze de casus zorgvuldig hebben gelezen en de conditie van de patiënt uitgebreid hebben besproken. “Wat is het verschil tussen serum en plasma?”

“Plasma heeft geen eiwit, toch?”, vraagt Willemijn. Fabienne zoekt haar aantekening op haar laptop. “Ja, klopt. Serum en plasma zitten in je bloed, maar serum is plasma plus stollingsfactoren, dus dan heeft serum eiwitten en plasma niet.”

Met de tweede vraag heeft de groep moeite: wat is de GFR bij de patiënt? GFR staat voor Glomerular Filtration Rate en geeft aan hoeveel bloed de nieren per minuut kunnen filteren, dus hoe goed de nieren functioneren. Met die waarde kun je bepalen in welk stadium de nierziekte zich bevindt. “Ik heb werkelijk geen idee”, zegt Jeremy. Fabienne schrijft een formule op in haar schrift: “Misschien kunnen we deze formule gebruiken. We kunnen de creatinineklaring berekenen, toch?” Willemijn: “Maar we weten het volume van de urine niet.”

De docent komt erbij staan en volgt de discussie. “Dus we hebben alle onderdelen om de vraag te beantwoorden, behalve het volume”, zegt hij wanneer de studenten vastlopen. “Je mag niet gokken hoeveel liter de patiënt heeft geplast. Dus in deze situatie is het goede antwoord: we weten het niet.” Jeremy reageert: “Oh, dus ‘geen idee’ zeggen mag gewoon?”

De docent legt verder uit waar de studenten op moeten letten bij dit soort situaties en welke stoffen ze moeten meten in het lichaam. “Mijn advies voor het komende tentamen is dat jullie de vraag goed moeten lezen. Maar mijn advies voor de rest van je leven: luister goed naar de patiënt.”

Zietse loopt rond in de zaal, van de ene groep naar de andere. Studenten zijn positief over het werkcollege. “Het is heel leuk en tegelijkertijd lastig. De vragen zijn ingewikkeld, maar wanneer de docent het eenmaal heeft uitgelegd dan klinkt het heel logisch”, vertelt student Zoe. “Ik vind het ook goed dat je de tijd krijgt om na te denken en niet gelijk het antwoord voorgeschoteld krijgt. Wanneer de docent het uitlegt, dan snap je het denkproces erachter.”

Student Linda: “Je past veel meer leerstof toe. Tijdens de hoorcolleges luister je maar naar de docent, maar hier ben je echt aan het werk. Een casus krijg je ook minder snel tijdens hoorcolleges.” Student Veerle beaamt dit. “We gaan dieper op de stof in en het is een fijne werkomgeving, je kan heel makkelijk samenwerken met je medestudenten.” Student Gelno voegt eraan toe: “Het college is laagdrempelig, je kan altijd alles vragen aan de docent als je vastloopt.”

De groepen discussiëren verder terwijl Zietse richting de iPad gaat. Hij doet zijn oortjes in en vraagt hoe studenten thuis het doen. Een student heeft een vraag. “Gek genoeg is dat de meest gestelde vraag”, zegt de docent. “Ik ga nu de twee casussen klassikaal bespreken. Als je vragen daarna nog niet beantwoord zijn, is het een idee om ze in Teams verder te bespreken?” De student aan de andere kant knikt. “Oké, ik neem jullie weer mee naar de zaal.”

Zietse onderbreekt de discussies en geeft een klassikale toelichting met hier en daar een grapje. “Laten we hier kijken naar de zuur-baseafwijking. We gaan eerst kijken naar het bicarbonaat, want bicarbonaat is…?” De zaal blijft stil. Zietse grapt: “Misschien moet ik eerst het concept van interactief onderwijs nog een keer uitleggen?” De studenten lachen en beantwoorden de vraag in koor: “Metabole acidose.” De docent knikt tevreden en vervolgt zijn uitleg. Hij sluit de toelichting tien minuten later af met een conclusie: “Dus de enige echte vraag die je elke keer moet stellen is: wat zou jij doen als je een nier was?”

“Hij vertelt altijd heel enthousiast”, zegt student Marley. Student Wenjia vindt hem ook nog eens grappig. “Hij heeft woordgrapjes en gebruikt bepaalde uitspraken die steeds terugkomen tijdens de hele collegereeks.”

Maar het belangrijkst is wel dat zijn uitleg helder en begrijpelijk is. Student Marc: “Hij vertelt bijvoorbeeld niet alleen dat natrium afhangt van wat je eet, maar hij gaf er ook een illustratie bij: dat hij gisteren naar een Italiaans restaurant ging omdat zijn vrouw jarig was en daardoor meer natrium heeft geconsumeerd dan normaal en wat de gevolgen daarvan zijn voor zijn nierfunctie. Je weet niet of zijn vrouw echt jarig was (ze was inderdaad jarig, red.), maar door dat soort verhalen blijft zijn uitleg hangen.”