Genderongelijkheid roept vurige discussie op in de collegezaal

In de collegezaal C1-1 staat docent Renske Verweij. Ze bereidt de PowerPointpresentatie voor en checkt nogmaals of haar draadloze microfoon werkt. Alles is in orde. Twaalf studenten druppelen binnen, een indrukwekkend aantal in vergelijking met andere hybride colleges die EM de afgelopen maanden bezocht.

Verweij begint het college met een tekening van een vrouwelijke jager uit het prehistorische tijdperk. “Traditioneel worden vrouwen vrijwel altijd geplaatst in de verzorgende rol door de maatschappij. Maar recent onderzoek wijst uit dat prehistorische vrouwen helemaal niet pasten in dat beeld”, zegt ze. “Net als mannen jaagden vrouwen ook. De taakverdeling was dus anders dan wat we nu kennen.”

De docent legt vervolgens uit dat de taakverdeling die ze vandaag bespreken uit huishoudelijke taken, zorg voor de kinderen en betaald werk bestaat. “Eigenlijk is de taakverdeling in de meeste heterorelaties redelijk gelijk totdat er kinderen in beeld komen”, zegt ze. Nadat een stel kinderen krijgt, valt de verzorgende rol op de schouders van vrouwen. Vanuit het economische oogpunt lijkt dit logisch, want mannen verdienen meestal meer en ze zijn hoger opgeleid dan vrouwen. “Maar de genderideologie van de maatschappij speelt hier ook een grote rol”, vertelt Verweij.

Een student steekt haar vinger op. “Het is interessant dat je iets zegt over genderideologie”, zegt ze. “Kijk maar wat je neefjes en nichtjes krijgen voor hun verjaardag. Meisjes krijgen bijna altijd speelkeukentjes of bakspullen, al dan niet roze – het is schattig, maar heel erg genderbevestigend. Mijn neefjes, aan de andere kant, krijgen altijd iets wat stoer en technisch is, zoals autootjes of machines.”

“Inderdaad”, reageert Verweij. “Goede opmerking. Jouw verhaal is een voorbeeld van het internaliseren van de genderrol. Ik moet wel zeggen dat ik kleine veranderingen zie plaatsvinden. Speelgoedwinkels, bijvoorbeeld, proberen in folders vaker speelgoed genderneutraal aan te bieden. Dus je ziet meisjes met autootjes spelen en jongens met poppetjes.”

Zijn de leerstof en de voorbeelden herkenbaar voor de studenten? “Natuurlijk”, zegt student Emma. “Het zet je bijvoorbeeld aan het denken over je eigen jeugd. Mijn moeder nam inderdaad meer zorg voor de kinderen op zich. En nu ik snap dat het eigenlijk niet vanzelfsprekend is, kan ik het misschien beter doen dan mijn ouders.” Student Julia beaamt dit. “We denken graag dat onze Westerse samenleving zo geëmancipeerd is als het gaat om gendergelijkheid. In feite moeten we nog veel genderpatronen doorbreken.”

“Er zijn drie aspecten die de taakverdeling beïnvloeden, namelijk het individuele karakter van het koppel, de genderideologie van de maatschappij en het familiebeleid oftewel de politiek”, vat Verweij samen na de pauze. Ze legt een aantal onderzoeksresultaten verder uit. “De taakverdeling van lesbische- en homokoppels is gelijker dan binnen het heterohuishouden, maar cis-vrouwen die een relatie hebben met trans mannen doen meer huishoudelijke en verzorgende taken dan hun partners”, zegt ze. “Bij hen kunnen we zien dat de verdeling terugvalt op het traditionele patroon van man en vrouw.”

Student Irene: “Ik vind het fantastisch dat we in dit college ook niet-traditionele families bespreken, zoals koppels van hetzelfde geslacht en stiefgezinnen. Ik vind dat we niet zo veel zien en lezen over zulke families en over de rol van niet-heterokoppels als ouders.”

Dat studenten het college interessant vinden is duidelijk te zien. Het verhaal van de docent wordt vaak onderbroken door vragen of opmerkingen. “De discussie is misschien wel het leukste aspect van dit college”, zegt Irene. Zij is überhaupt al heel enthousiast dat ze in een collegezaal mag zitten en een live college kan volgen na een jaar online onderwijs. “Wat ook leuk is, is dat we onze verschillende nationale perspectieven delen in de discussie. Ik kom bijvoorbeeld uit Italië en mijn Italiaanse perspectief is natuurlijk heel anders dan dat van mijn Nederlandse studiegenoten. Dat maakt de discussie zo verrijkend.”

Student Amber voegt eraan toe: “Je krijgt hier een nieuw perspectief over maatschappelijke verschijnselen. Je denkt dan tijdens het college: wow, zo heb ik het nog nooit bekeken.” Wel heeft student Julia een kanttekening: “Dit college is gericht op de westerse perspectieven. Ik weet dat het misschien niet haalbaar is, maar ik zou het heel interessant vinden als we het ook over andere perspectieven zouden hebben die minder westers- en Europees-gericht zijn.”