‘Je bent schuldig tot het tegendeel bewezen is.’ Studenten boos en gefrustreerd over proctored tentamens

Mara Förster (tweedejaars Communicatie en Media) had twee weken geleden haar eerste proctored tentamen met tweede camera. “Het was een openboektentamen. Ik vond het een erg stressvolle ervaring. Die tweede camera is een belachelijke inbreuk op je privacy. Ik was tijdens het tentamen hartstikke bang om van het beeldscherm weg te kijken. Voor je het weet denken ze dat je fraudeert.”

Mara is gezegend met een ‘piepklein studeerkamertje’ waar ze haar tentamens in alle rust kan doen. “Er staat een klein bureau en achter me heb ik een lege plank waar ik de telefoon kan plaatsen. Dat mag niet recht achter je zijn, het moet in een hoek van 45 tot 90 graden. En je hebt een oplader nodig want anders valt de telefoon tijdens het tentamen uit. Ik heb geprobeerd alle privédingen uit beeld te verwijderen. Je krijgt van ProctorExam een korte instructievideo waarin een student aan een mooi ruim kookeiland zit. Niet heel realistisch als je het mij vraagt. Als jouw situatie daar niet helemaal mee overeenkomt dan is hun tip dat je ‘creatief’ moet zijn.”

“De tentamens zorgen voor een enorme hoeveelheid stress”, ziet Mara ook bij haar studiegenoten. “Rond de tentamens gaan er veel bezorgde berichtjes rond op Whatsapp. Je moet een kamerscan doen, je oren laten zien aan de webcam. Ik begreep van een islamitische studiegenoot dat ze dat heel naar vindt. Tussendoor is er geen pauze, dus je mag niet naar het toilet. Ik heb nogal een nerveuze blaas, maar het is me niet duidelijk wat er zou gebeuren als je toch moet.”

De tweede camera zorgde bij Mara voor extra stress. “Je moet een app van ProctorExam opstarten en vervolgens je telefoon in vliegtuigmodus zetten met de wifi aan. En je moest je telefoon op ‘Niet storen’ zetten, maar blijkbaar kwamen er toch nog notificaties door op mijn iPhone. Mijn moeder belde, vrienden appten me. Ik werd helemaal gek, maar ik kon niet naar mijn telefoon toe, want dan lijkt het alsof je fraudeert.” Het proctoringgebeuren leidde bij Mara tot ‘zweten, angst en boosheid’. “Maak er openboektentamens van, in plaats van dit panopticum. Is dit echt de enige manier?”

Irene van Kluijve (masterstudent Geneeskunde) had aan het einde van haar derde jaar, in mei 2020, twee thuistentamens. “Het waren de eerste proctored tentamens bij Geneeskunde. Het eerste ging heel goed, bij het tweede ging het mis. De functie ‘scherm delen’ viel voortdurend uit, op een gegeven moment om de vijf seconden. En dat terwijl de omstandigheden precies hetzelfde waren als bij het vorige tentamen en de functietest die je van tevoren moet doen. Dus toen heb ik de helpdesk van ProctorExam een berichtje gestuurd. Die antwoordde eerst in het Frans. Nou kan ik best een woordje Frans, maar als je in de stress van een tentamen zit, is dat niet fijn. Dus ik vroeg of het ook in het Engels kon. Toen kreeg ik eerst een tijd geen antwoord, daarna kwam er alsnog een antwoord in het Nederlands. Die medewerker vroeg of ik de functietest opnieuw wilde uitvoeren. Ondertussen tikte het klokje verder. Die test ging weer goed, dus toen ben ik verdergegaan en heb uiteindelijk mijn tentamen ingeleverd.”

Klein ongemak zou je denken, daarmee is de kous af. Dat bleek te vroeg gejuicht voor Irene. “Ik kreeg een brief waarin stond dat er een notitie was gemaakt van het feit dat mijn scherm anderhalf uur lang niet gedeeld was. Dat had voor nu geen consequenties, maar als dat nog een keer zou gebeuren wel. Dat vond ik heel erg. Ik ben een integere student die nog nooit met de examencommissie te maken heeft gehad, en dan nu ineens dit. Dus ik heb een antwoord geschreven waarin ik de hele situatie uitgelegd heb. Ik heb zelfs mijn webgeschiedenis meegestuurd en aangeboden dat de commissie mijn laptop mag inspecteren. Daar kreeg ik wel een ‘licht empathische’ reactie op dat ze het allemaal heel erg vonden, maar dat de notitie bleef staan. Toen ik vervolgens dreigde met juridische stappen kreeg ik ineens welgemeende excuses en werd de notitie alsnog ingetrokken en omgezet in een waarschuwing.”

De hele affaire heeft een grote impact op Irene gehad. “Ik had bij de tentamens daarna veel angst dat het weer mis zou gaan. Ik ben er bijna aan onderdoor gegaan, zoveel dat ik zelfs overwogen heb om mijn master aan een andere universiteit te volgen. Mijn moeder kon bijzonder hoogleraar worden aan de EUR, maar daar heeft ze vanwege deze zaak vanaf gezien. Want als je blijkbaar schuldig bent tot het tegendeel is bewezen, wat zegt dat over de omgang van deze universiteit met studenten?”

Haar eerste proctored tentamens verliepen vlekkeloos, zegt Fleur van Exel (tweedejaars Econometrie). Maar in het eerste blok van haar tweede jaar ging er van alles mis. “Bij het eerste tentamen bleek dat we geen afbeeldingen konden uploaden”, vertelt Fleur. Dat is bij Econometrie hoognodig: complexe berekeningen zijn lastig in te voeren op een computer en mogen dus op papier. Als beantwoording upload je dan een foto van je berekening. “Er werd aan gewerkt, werd ons verteld na het begin van het tentamen. Ik heb dus het hele tentamen alle berekeningen in zitten voeren op de computer. Pas maximaal een half uur voor het einde van het tentamen kregen we het signaal dat uploaden weer mogelijk was.”

Fleur denkt dat de oplossing zo lang op zich liet wachten door het omslachtige proces. Studenten moeten eerst via de helpdesk de medewerkers van ProctorExam op de hoogte stellen. Die moeten vervolgens een docent te pakken krijgen. Als die even niet bereikbaar is, dan gaat het lang duren.

Bij het eerstvolgende tentamen, programmeren, ging het weer mis. “We moesten onze oplossingen typen in een serveromgeving. Maar op een gegeven moment was de verbinding met de server weg. Ik kon de antwoorden nog wel intypen, maar ze werden niet meer opgeslagen. Aan het eind van het tentamen krijg je de mogelijkheid om alle antwoorden te downloaden. Maar de helpdesk kon mij niet verzekeren of dat dan de laatste versie van mijn antwoorden was, of dat het ging om de antwoorden die ik had op het moment dat de verbinding wegviel.” Daarom schreef Fleur al haar antwoorden opnieuw uit op de computer en stuurde ze naar de docent. Hoe het verder precies gegaan is weet ze niet. “Er was helaas geen inzage mogelijk. Ik had uiteindelijk een 7, dus daar kon ik wel tevreden mee zijn.”

Fleur heeft wel begrip voor de inzet van proctoring. De problemen leveren haar ‘niet zozeer stress op, maar ze leiden wel enorm af’. “Eigenlijk snap ik niet waarom de universiteit niet gewoon de tentamens aanpast zodat je geen proctoring meer nodig hebt. Hopelijk is het binnenkort überhaupt niet meer nodig!”

Luna Becirspahic (tweedejaars Bestuurskunde)”: “Bij mijn allereerste proctored tentamen ging het behoorlijk mis. Toen waren de IP-adressen van alle studenten niet op de whitelist gezet, waardoor we niet konden inloggen. Het duurde anderhalf uur voordat we het juiste nummer hadden gevonden en een medewerker al onze IP-adressen had ingevoerd voordat we aan de slag konden.” Gelukkig was het niet een al te lang tentamen en kreeg iedereen het wel op tijd af.

Vorige week had Luna haar eerste proctored tentamen met tweede camera. “De installatie van de telefoon was geen probleem, want mijn zusje heeft zo’n statief met een ringlicht, en ik heb bij mijn ouders thuis genoeg ruimte. Het tentamen ging wel goed, alleen viel aan het eind wel de verbinding met mijn telefoon weg. Toen had ik alle vragen al beantwoord dus ik denk niet dat dat problemen het oplevert.”

Ze had het tentamen overigens liever op de campus gemaakt, want bij het tentamen daarvoor had ze wél veel problemen. “Toen is het ‘scherm delen’ wel tien keer uitgevallen. Volgens de helpdesk lag dat aan een zwakke internetverbinding, maar ik woon thuis en we hebben gewoon een Ziggo-abonnement. Ik ben dit tentamen uiteindelijk toch maar niet op de campus gaan doen omdat het vrij laat op de avond was en ik dan nog een uur naar huis had moeten reizen. Proctoring geeft mij wel echt extra spanning, er kan zoveel misgaan: je batterij kan leeg gaan, de verbinding kan uitvallen. Ik ken twee studiegenoten die al een waarschuwing hebben gehad omdat hun verbinding te lang uitviel.”