Waarom fysieke tentamens met vierhonderd studenten doorgaan in de huidige lockdown

Een bezorgde derdejaars geneeskundestudent die vrijdagochtend een tentamen heeft op campus Woudestein, noemt het onverantwoord. “Veel studenten zijn regelmatig in het ziekenhuis voor hun bijbaan, sommigen zelfs op de Intensive Care, en dan faciliteert het Erasmus MC een fysiek tentamen met potentieel vierhonderd mensen.” zegt de student, die anoniem wil blijven.

Meerdere geneeskundestudenten hebben daarover in de afgelopen weken hun zorgen geuit richting EM, de decaan en de studentenraad van het Erasmus MC, maar tóch gaat het door. “Volgens het Erasmus MC is het vooralsnog gewoon goed gegaan. Ik vind het ongepast om met zoveel studenten samen te komen, als je ziet hoe hoog de druk is op de zorg,” aldus de student.

En het tentamen van deze student is niet het enige: de universiteit liet bij het ingaan van de huidige lockdown weten dat alle tentamens doorgaan zoals gepland, dus ook op de campus. Tot en met 19 januari zijn er negentien tentamens op de campus. “Toekomstige tentamens die nog niet ingepland staan, organiseren we op de best mogelijke manier die de dan geldende coronamaatregelen toelaten”, schrijft een EUR-woordvoerster. Overigens biedt de universiteit de tentamens ook online aan, zodat studenten die ziek zijn of klachten hebben ook kunnen meedoen.

Kerken en andere religieuze instellingen konden op behoorlijk veel kritiek rekenen toen ze hun diensten op anderhalve meter door lieten gaan. Hoe kan het dat universiteiten relatief probleemloos hun tentamens kunnen houden zoals gepland?

Maarten Frens, onderwijsdecaan van het Erasmus MC, begrijpt de ongeruste gevoelens van de studenten, maar zegt ook dat het Erasmus MC niet zelf heeft gekozen om het tentamen door te laten gaan. “Dit is expliciet de lijn die de hele Erasmus Universiteit volgt. Tentamens zijn dusdanig essentieel dat die volgens het ministerie van Onderwijs fysiek door mogen gaan. De universiteit voert dat beleid uit en zegt: alles gaat door zoals gepland.”

Bovendien, zo blijkt: proctoring is ook niet altijd even ideaal. De resultaten van een enquête van EM onder studenten bevestigen dit ook: de helft van de studenten zegt problemen te hebben gehad met proctoring. Veel van de studenten ondervonden veel stress door die vorm van tentaminering.

Frens denkt dat het gros van de studenten de voorkeur geeft aan een fysiek tentamen, ook nu. “Het is een lastige situatie: proctoring levert soms ook problemen en stress op bij studenten. Wij zien dat veel van hen de voorkeur geven aan een fysiek tentamen: 85 tot 90 procent komt naar de tentamenzaal als ze mogen kiezen tussen proctoring en fysiek.”

Overigens is de fysieke tentaminering volledig ‘covid-verantwoord’, garandeert Frens. “Alle RIVM-regels worden strikt nageleefd. En áls studenten niet naar de campus willen of kunnen komen, dan kunnen ze – mits ze een daar een goede reden voor hebben – voor proctoring kiezen en online het tentamen maken. Dat bieden we namelijk ook aan.  Studenten kunnen dat nog kort van tevoren aanvragen, als ze bijvoorbeeld gezondheidsklachten ontwikkelen.”

Ook risicogroepen mogen van die optie gebruikmaken, zegt hij. “Dat zijn studenten die zelf in de risicocategorie vallen, maar ook studenten die denken dat ze anders mensen in gevaar brengen – bijvoorbeeld als ze met kwetsbare mensen in hun privé- of werkomgeving te maken hebben.”

Hoe zit het bij andere universiteiten? Volgens de Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) verschilt dat per universiteit. Een woordvoerder: “Er zijn universiteiten die niets fysiek doen en er zijn erbij die alles fysiek doen, omdat ze niet willen werken met proctoring. En je hebt tussenvormen en hybride vormen.”

De VSNU pleitte eerder al voor pilots met sneltests zodat de tentaminering zo veilig mogelijk verloopt en meer fysiek onderwijs door kan gaan. “De Tweede Kamer was daar positief over. Binnenkort starten daar de eerste proeven mee in Groningen.”

Een woordvoerder van het Ministerie van Onderwijs licht toe dat bij het maken van de regels voor de nieuwe lockdown het kabinet ervoor gekozen heeft om in principe al het onderwijs online te organiseren, om zo reisbewegingen en contacten tussen studenten te beperken. Maar ze hebben een uitzondering gemaakt voor de begeleiding van kwetsbare leerlingen, tentaminering en praktijklessen. Het kabinet wil er namelijk alles aan doen om studievertraging te voorkomen. Voorwaarde voor de uitzonderingen is wel: de RIVM-maatregelen moeten in acht worden genomen.

Maar tentamens kunnen toch volledig online worden gehouden, met behulp van proctoring? “Om dat per vakgebied te bepalen is voor het ministerie te gedetailleerd. Daar kunnen de onderwijsinstellingen het beste zelf keuzes in maken”, zegt de woordvoerder van het ministerie.

Het is voor universiteiten niet verplicht om tentamens fysiek af te nemen. In een richtlijn van het ministerie staat wel dat instellingen kunnen ‘concluderen dat het om veiligheidsredenen onwenselijk is om grote groepen studenten op de tentamenlocatie te ontvangen’. “In deze gevallen kan de inzet van proctoring een reële optie zijn om een tentamen af te leggen.” De universiteit kan er dus ook voor kiezen om tentaminering volledig online af te nemen.

De Erasmus Universiteit heeft ervoor gekozen om fysieke tentaminering toe te staan. Een woordvoerster van de EUR laat weten dat de universiteit ruime ervaring heeft met het volgens de coronarichtlijnen afnemen van fysieke tentamens en wijst op het eerdergenoemde standpunt dat de overheid tentaminering essentieel vindt en studievertraging wil voorkomen.