Drugsgebruik onder EUR-studenten gestegen, vooral veel internationals gebruiken

Het hogere percentage onder internationale studenten kan verklaard worden doordat ze gemiddeld ‘wellicht wat avontuurlijker ingesteld zijn’, al was het maar omdat ze op internationale uitwisseling gaan, vermoedt hoogleraar Klinische Psychologie Ingmar Franken (ESSB).

Meer dan de helft van de bijna 1600 ondervraagde EUR-studenten gebruikte het afgelopen jaar drugs. De snelle toename van het totaal aantal internationals aan de EUR heeft het percentage drugsgebruikers vermoedelijk omhoog getrokken, denkt Franken. Over het gebruik onder studenten zijn weinig andere cijfers beschikbaar. Het Trimbos Instituut doet jaarlijks landelijk onderzoek naar drugsgebruik onder jongeren en onder uitgaanspubliek. In die categorieën zijn studenten goed vertegenwoordigd, maar met die cijfers is het niet mogelijk om algemene uitspraken te doen over hen alleen.

Door het gebrek aan vergelijkbaar onderzoek is het moeilijk om trends vast te stellen. Credo, het blad van faculteitsvereniging Cedo Nulli, deed in 2014 wel een kleinschaliger onderzoek onder specifiek EUR-studenten. Daaruit bleek dat drie op de tien studenten weleens drugs had gebruikt. Op basis van dat cijfer zou je dus kunnen concluderen dat het aantal gebruikers op de EUR in vier jaar tijd bijna is verdubbeld.

De definitie die Credo hanteerde voor een ‘drugsgebruiker’ kwam niet helemaal overeen met de definitie van EM: bij Credo was de vraag of je ‘weleens’ drugs gebruikt had, in tegenstelling tot ‘in de afgelopen twaalf maanden’ bij EM. Toch lijkt het veilig om te stellen dat het drugsgebruik in één generatie EUR-studenten flink is toegenomen, ook omdat de definitie van Credo juist iets ruimer was.

Ook Franken deed zo’n vier jaar geleden een intern onderzoekje onder psychologiestudenten. “Toen kwam ik op een veel lager percentage, ongeveer 20 procent.” Franken vermoedt wel een lichte selectiebias in het EM-onderzoek. “Bij taboe-onderwerpen zie je dat je vooral mensen bereikt die geïnteresseerd zijn. Daardoor zou de uitslag iets hoger uit kunnen vallen dan de werkelijkheid. Maar dit onderzoek heeft een grote groep mensen bereikt, dus dat er sprake is van een stijging, lijkt me wel duidelijk.

De meest populaire drug is nog steeds XTC/MDMA, gevolgd door lachgas en cocaïne. Ook als je naar het aantal gebruikers per faculteit kijkt, laat het Credo-onderzoek een vergelijkbaar beeld zien als nu: de RSM scoort hoog (toen 35 procent, nu maar liefst 59), net als de ESHCC. Ook scoorden zowel toen als nu geneeskundestudenten het laagst, maar ook bij hen nam drugsgebruik toe: van ongeveer een kwart naar 44 procent.

Volgens rector magnificus Rutger Engels zijn de cijfers van het Credo-onderzoek en het EM-onderzoek ‘lastig’ vergelijkbaar, maar laten de ‘absolute aantallen zien dat druggebruik momenteel wel degelijk populair is onder studenten’. “Het gaat vooral om recreatief gebruik, met name incidenteel, tijdens het uitgaan. Gelukkig zijn er weinig studenten die wekelijks gebruiken”, zegt Engels, die voor zijn aanstelling aan de EUR directeur van het Trimbos Instituut (dat onderzoek doet naar onder andere drugsgebruik) was.

Een pilletje kan altijd verkeerd vallen, zegt Franken over de gevolgen van XTC-gebruik. “Maar aangezien de meesten in de enquête er recreatief mee omgaan, zou je kunnen zeggen dat ze er verantwoord mee omgaan. Daarnaast heeft XTC ook niet een erg verslavend effect.” Lange-termijneffecten van XTC zijn nog vrij onduidelijk. “Het is pas een jaar of twintig op de markt. Er zijn onderzoeken waaruit blijkt dat veelvuldig gebruik hersenschade kan veroorzaken, andere onderzoeken laten juist zien dat het wel meevalt. Maar er is altijd een risico bij illegale middelen.”

Waar Engels zich ook zorgen over maakt, is het gebruik van drugs om studieprestaties te verbeteren. Ongeveer 9 procent van de studenten zegt dat te doen, waarbij het dan vaak gaat om Ritalin, een amfetamine-achtig middel tegen ADHD. Ook noemen ze middelen als concerta en modafinil. “Een goede kop koffie tijdens het leren is logisch, maar drugs om beter te studeren wijs ik af”, zegt Engels daarover. “Ik denk dat goed studeren een kwestie is van goed plannen, concentratie en voldoende rust tussendoor. Zo zorg je voor een optimale voorbereiding op een tentamen. Wat betreft drugs tijdens tentamens: drugsgebruik is simpelweg niet is toegestaan op de campus.”

Waarom gebruiken studenten eigenlijk drugs? Op die vraag gaven 485 respondenten een toelichting. Het meest gegeven antwoord: “Voor de lol.” Sommige respondenten zien drugsgebruik als normaal in hun sociale omgeving. Ook nieuwsgierigheid naar het effect wordt vaak genoemd als reden. De meeste studenten zien XTC als verrijking van de feest- of festivalervaring, maar er zijn er ook die op een hele andere manier drugs gebruiken. “Ik ging vroeger backpacken door Europa, en dan in mijn eentje acid doen onder een boom met een notitieboekje in een slaapzak. Dat is voor mij de échte drugservaring, in plaats van doorgesnoven met schoteltjes voor ogen in de Maassilo te staan knarsentanden”, schrijft een al wat oudere eerstejaars studente.

EM vroeg de respondenten ook of ze hun slechte ervaringen met drugs wilden delen. 178 van de 858 respondenten die wel drugs gebruikten deden dat. In de meeste gevallen gaat het om slechte trips met XTC. Daarna worden wiet (wat verder buiten beschouwing gelaten werd in deze enquête) en LSD het vaakst genoemd. Veel studenten noemen de XTC-kater, met soms paranoïde buien en paniekaanvallen die daarop volgen. “Uitgedroogd twee uur liggen kotsen”, vertelt een student over een slechte trip. “De XTC-kater is ronduit belachelijk”, schrijft een ander. Meerdere studenten zeggen dat ze naar het ziekenhuis moesten na een bad trip.

Enkelen omschrijven zeer naargeestige ervaringen. Eén student zegt een angststoornis te hebben ontwikkeld door het regelmatige gebruik van XTC. En een ander vertelt hoe een vriendin overleed op weg naar het ziekenhuis, als gevolg van een drugscocktail.

Andere studenten hadden negatieve ervaringen met dealers. Ketamine dat gestampte paracetamol bleek te zijn, vechtpartijen, dealers die er met het geld vandoor gaan, of een kleinere hoeveelheid leveren dan besteld. Overigens vulden 243 studenten in dat ze geen negatieve ervaringen hadden gehad met drugs (de andere respondenten lieten het antwoord blanco).

Iets minder dan de helft (46 procent) van de respondenten in de EM-enquête zegt het afgelopen jaar géén drugs te hebben genuttigd. Voor driekwart daarvan is de reden simpel: “Het trekt mij niet.” 60 procent noemt drugsgebruik slecht voor de gezondheid en vier op de tien ‘geheelonthouders’ vinden het nemen van drugs eng. Toch is er in deze groep ook een deel dat wel ontvankelijk lijkt voor drugsgebruik: 10 procent zegt het te willen proberen, en 16 procent zegt simpelweg niet te weten hoe ze aan drugs moeten komen.

Anderen vertellen dat ze vroeger wel gebruikt hebben, maar niet meer willen. “Veel drugs gebruikt in het verleden (XTC, 4fmp, coke, speed, lachgas, truffels) maar ik hoef er nu niets meer van te hebben. Helemaal niets meer gebruikt de afgelopen anderhalf jaar”, zegt een derdejaars. Een andere student vertelt het alleen te willen gebruiken als hij stressvrij is, en daar is het in het afgelopen jaar niet van gekomen. Ook geven sommigen aan vanwege hun religie geen drugs te willen gebruiken.

Rector Rutger Engels ziet in de enquête geen aanleiding om preventieve programma’s of hulp aan individuele studenten met drugsproblemen te intensiveren.

EM heeft bijna 1600 studenten ondervraagd over hun drugsgebruik. Er deden 800 mannen en 768 vrouwen mee aan het onderzoek (16 deelnemers zeiden liever niets over hun geslacht). Studenten van alle faculteiten zijn vertegenwoordigd in het onderzoek, van 21 respondenten bij Wijsbegeerte tot 398 bij de Rotterdam School of Management. De redactie is zich bewust dat er een mogelijke selectiebias in het onderzoek zou kunnen zitten. Enerzijds is het mogelijk dat studenten die geïnteresseerd zijn in drugsgebruik de enquête relatief vaker hebben ingevuld. Anderzijds zou het kunnen dat studenten met problematisch gebruik sociaal wenselijke antwoorden hebben gegeven of niet hebben deelgenomen aan het onderzoek.