‘Minister moet ingrijpen bij RSM’

Vatan Hüzeir, auteur van het rapport A Pipeline of Ideas dat de aanleiding was voor het onderzoek naar de RSM, heeft een dubbel gevoel bij de conclusies van de commissie-Mols: “Er zitten een goede en een slechte kant aan het onderzoek van de commissie. Er worden grote integriteitsrisico’s geformuleerd, die wij ook al hadden benoemd en die echt aangepakt moeten worden. Anderzijds hebben ze niet diep genoeg gegraven, waardoor ze niet de onderste steen boven hebben gekregen.”

“De commissie-Mols heeft alleen naar contracten en procedures gekeken en gesproken met eindverantwoordelijken”, zegt Hüzeir. “Volgens mij is het onmogelijk om op basis daarvan te concluderen dat beïnvloeding niet plaatsvindt, zoals de RSM en het College van Bestuur doen. Daarvoor moet je ook de inhoud van de samenwerking tussen bedrijven en wetenschappers bekijken, want beïnvloeding en sturing vindt niet plaats in de regeltjes en contracten maar zit veel meer verscholen.”

Hüzeir noemt het een ‘gemiste kans’ dat de commissie-Mols niet naar de inhoud van de samenwerking met bedrijven keek. “Wij hebben vorig jaar onder andere aangetoond dat de RSM onderzoek uitvoerde waarvan vooraf vaststond dat de conclusies moesten bijdragen aan een groter maatschappelijk draagvlak voor gas, terwijl in Groningen het verzet tegen de gaswinning groeide. Onder meer Shell en de NAM betaalden voor het onderzoek. Dat is een glashelder voorbeeld van beïnvloeding.”

Daarnaast ontdekte Hüzeir destijds dat een onderzoek naar het vestigingsklimaat voor hoofdkantoren heimelijk werd betaald door Shell. Tegen een van de auteurs loopt momenteel een integriteitsonderzoek. Dat onderzoek bleek onlangs de enige wetenschappelijke legitimering voor het afschaffen van de dividendbelasting.

RSM-decaan Steef van de Velde zei vorige week dat de belangrijkste conclusie in het rapport vrijspraak van de zwaarste beschuldiging was, namelijk dat de faculteit niet onafhankelijk zou zijn. “Maar dat hebben wij nooit beweerd”, werpt Hüzeir tegen. “We trokken precies dezelfde conclusie als de commissie nu: er staan bepalingen in die partnership-overeenkomsten over beïnvloeding van het curriculum en de studenten. Los van of die beïnvloeding plaatsvindt, is het opnemen van zulke bepalingen in een contract al een enorme bedreiging voor de integriteit en onafhankelijkheid. Dat die bepalingen ‘zeer ongelukkig’ worden genoemd door de RSM ontbloot het grotere, onderliggende probleem voor de integriteit bij de faculteit: een cultuur die verhindert te accepteren dat er iets goed mis is.”

“Dat wordt zichtbaar door hoe de RSM en de universiteit het rapport uitleggen”, vervolgt Hüzeir. Volgens hem nemen de RSM en de universiteit het rapport van de commissie-Mols niet serieus genoeg. “Tijdens ons onderzoek zeiden ze al: het is allemaal niet zo problematisch als je denkt. En dat zeggen ze nu eigenlijk nog steeds.” Terwijl het rapport van de commissie-Mols volgens Hüzeir toch noopt tot ‘een serieuze trendbreuk’: “De RSM moet contracten aanpassen, relaties met bedrijven openbaar maken in een register, de organisatiestructuur aanpassen, de regels voor nevenwerkzaamheden naleven en werken aan een cultuurverandering. Dat zijn stevige veranderingen, en je kunt niet volhouden dat er niets aan de hand is of dat je een voortrekkersrol hebt als je zo op de vingers wordt getikt.”

Hüzeir hoopt dat minister Ingrid van Engelshoven een grens trekt. “De RSM lijkt niet bij machte om in te zien hoe groot de problemen zijn die wij vorig jaar hebben geschetst”, zegt hij. “Zelfs de vrij stevige conclusies van de commissie-Mols, zonder dat die commissie heel diep gegraven heeft, worden afgedaan alsof er vrijwel niets aan de hand is.” In het Kamerdebat dat vorig jaar plaatsvond naar aanleiding van het Changerism-rapport over de banden tussen de fossiele industrie en de RSM gaf toenmalig minister Bussemaker aan het onderzoek van de commissie-Mols af te willen wachten. Hüzeir: “Dat onderzoek ligt er nu en kent zijn beperkingen. Volgens mij moet de nieuwe minister nu ingrijpen.”