Het hoofd van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdienst, Rob Bertholee, sprak maandagavond op de campus met studenten over de Wiv. Met name jongeren zijn sceptisch over de wet: uit de meest recente peiling blijkt 42 procent van de 18- tot 24-jarigen tegen. Na het verhaal van de AIVD-baas gaf 71 procent van de ruim 130 aanwezigen aan voor te zullen stemmen, voor aanvang was dat nog maar een kwart.
Vijf vragen aan Rob Bertholee (AIVD) en Dimitri Tokmetzis (datajournalist bij De Correspondent en auteur van Je hebt wél iets te verbergen).
- Is het zo dat de de inlichtingendiensten mijn appjes, chats en zoekopdrachten kunnen meelezen?
Bertholee: “Als wij aanleiding hebben om te denken dat iemand een bedreiging voor Nederland vormt, dan kan de AIVD onder strikte voorwaarden bevoegdheden inzetten om er precies achter te komen welke plannen iemand heeft. De vrees dat wij online voortdurend over iemands schouder meekijken, is ongegrond. Wij zoeken altijd zo gericht mogelijk naar informatie over personen die een dreiging vormen voor Nederland. Het doel is altijd: het beschermen van onze democratische rechtsorde en de nationale veiligheid. Juist zodat burgers zich vrij kunnen blijven uiten.”
Tokmetzis: “In feite kunnen ze dat nu al, maar de nieuwe wet zou het een stuk eenvoudiger maken. Wanneer je huisgenoot onder verdenking staat, dan zou de AIVD al het internetverkeer in je studentenhuis mogen aftappen. Ik vind het overdreven om dan van een reusachtig sleepnet te spreken, dat zou gewoonweg te veel informatie opleveren om te kunnen verwerken. Het is wel zo dat het voor de AIVD moeilijk zal zijn om snel te bepalen wat relevant is voor het onderzoek en wat niet, waardoor onschuldige burgers vaak onnodig lang in de smiezen worden gehouden.
2. De nieuwe wet staat toe dat mijn telefoon of laptop mogen worden gehackt, waarom mag dat ook als ik nergens van word verdacht?
Tokmetzis: “Dat is vrij kwalijk aan deze wet. Het is vooral toegevoegd om efficiënter te kunnen opereren: door verregaande hackbevoegdheden is het mogelijk om in te breken bij onschuldigen om zo bij de telefoons of servers van verdachten te komen. Ik vind dat een beetje lui en denk niet dat het vanuit staatsrechtelijk oogpunt te verantwoorden is.”
Bertholee: “Pas als er aanleiding is om te denken dat iemand een dreiging vormt voor de nationale veiligheid, kan de AIVD onderzoek doen. Daarbij wegen we altijd af of de inzet van het middel in verhouding staat tot het doel waarvoor het wordt ingezet, én of er geen minder ingrijpend middel volstaat om hetzelfde effect te bereiken. Dit betekent dat wij dus niet zomaar een laptop of telefoon mogen hacken. Overigens is het met de huidige Wiv ook al mogelijk om te hacken.”
‘We wegen we altijd af of de inzet van het middel in verhouding staat tot het doel waarvoor het wordt ingezet’
3. Hoe is de academische vrijheid van universiteiten, zoals de bescherming van vertrouwelijke onderzoeksdata en het uitwisselen van informatie, gewaarborgd in de nieuwe wet?
Bertholee:“De AIVD is er juist om onze vrijheid te beschermen, ook die van academici. Zo is een van onze taken om onderzoek te doen naar spionage, waarvan ook wetenschappelijke informatie doelwit kan zijn. Wij zijn in beginsel helemaal niet geïnteresseerd in vertrouwelijke onderzoeksdata en het uitwisselen van informatie onder academici. Pas als er een mogelijke dreiging is voor de nationale veiligheid of democratische rechtsorde ligt er een taak voor de AIVD.”
Tokmetzis: “Academici die bijvoorbeeld onderzoek doen naar radicalisering, zowel islamitisch-radicaal als extreemrechts, worden in de nieuwe wet onvoldoende beschermd. Dat geldt ook voor journalisten en advocaten, zij staan ook in contact met mensen die onder verdenking staan. Het zal voor hen onder de nieuwe wet lastiger worden om contacten te onderhouden. Ik ben zelf journalist en als de AIVD mij wil hacken, dan lukt ze dat wel. Ik neem nu wel bepaalde maatregelen, en dat zou je als academicus ook moeten doen. Versleutel je onderzoeksdata en communicatie, deel geen vertrouwelijke bestanden online en werk op computers die niet verbonden zijn met het internet.”
4. Hoe helpt de vernieuwde wet inlichtingendiensten aanslagen in de toekomst te voorkomen?
Bertholee: “Onze huidige wet dateert uit 2002. Sindsdien is de veiligheidssituatie in de wereld veranderd, waarbij de steeds verder ontwikkelende technologie een nadrukkelijke rol speelt. De aansturing en beraming van terroristische aanslagen vindt plaats via informatiekanalen, die wij wettelijk gezien nu niet mogen onderzoeken. Cyberaanvallen worden uitgevoerd via de digitale snelweg. Met de nieuwe wet worden onze mogelijkheden om onderzoek te doen gemoderniseerd, zo kunnen we meerdere bronnen van informatie met elkaar combineren en eenvoudiger informatie uitwisselen met buitenlandse inlichtingendiensten, waardoor wij beter in staat zijn om ons werk te doen.”
Tokmetzis: “Als je kijkt naar de aanslagen die de afgelopen jaren zijn gepleegd in Europa en Amerika, dan was een gebrek aan informatie nooit een probleem: de aanslagplegers waren vaak al bekend bij de veiligheidsdiensten. Ik vraag mij af of de wet helpt aanslagen te voorkomen, want toegang hebben tot meer informatie is lang niet altijd beter. Het gaat erom dat je in staat bent om voortijdig na te gaan wie wat en wanneer gaat doen.”
‘Dit referendum is dé mogelijkheid om nog een keer aan te geven dat het voorstel dat er nu ligt beter kan’
5. Wat zou u tegen studenten willen zeggen voordat zij hun stem uitbrengen op 21 maart?
Tokmetzis: “Denk niet te radicaal, maar stem wel op 21 maart tégen de vernieuwde wet. Probeer ook de overwegingen en de argumenten van de AIVD te begrijpen, want die zijn wel degelijk valide: de oude wet moet inderdaad worden gemoderniseerd. Dit referendum is de mogelijkheid om nog één keer aan te geven dat het voorstel dat er nu ligt beter kan: dat het toezicht op de veiligheidsdiensten beter is verankerd, en de hackbevoegdheden duidelijker zijn afgebakend.”
Bertholee: “Stem voor de wet. Het helpt de veiligheid van Nederland te bewaren, met een zo klein mogelijke inbreuk op je privacy. Geen enkele inbreuk op de privacy kan bijna niet, volledige veiligheid ook niet. Die twee zaken zijn in balans in de nieuwe wet. Stem niet alleen op basis van onderbuikgevoelens, ga niet af op de goedbekkende kreet ‘sleepwet’: verdiep je in de wet. Dat kan bijvoorbeeld door de samenvatting van de Referendumcommissie te lezen.”
De geactualiseerde uitgave van Je hebt wél iets te verbergen van Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis is net verschenen bij De Correspondent.
EM mag 5 exemplaren weggeven. Wil jij kans maken op het boek ? Stuur voor 21 maart een mail naar [email protected], met ‘winactie referendum’ in het onderwerp.
Helemaal voor deze wet.
Je hebt slechts iets te duchten wanneer je activiteiten ontwikkeld die de staatsveiligheid of veiligheid van derden in gevaar brengt. Zelfs wanneer je opvallende zaken communiceert, zijn de diensten verplicht om het zogenaamde proportionaliteitsbeginsel te hanteren.
Aan veiligheid hangt een prijskaartje willen wij in Nederland Parijse en Brusselse taferelen zo veel als mogelijk voorkomen, dan kan deze wet ons een heel stuk op weg helpen.
Diegenen die voor stemmen gooien hun eigen ruiten in en hun privacy te grabbel. Dat wat ze nog meer mogen wordt niet verteld. Dit gaat veel te ver. Dit is ook het laatste referendum, einde democratie. Want het wordt niet vervangen door een ander referendum. Stem tegen want we worden steeds meer afgeknepen. Democratie? Laat me niet lachen. Domoorcratie!
Deze wet laat ons in de waan dat veiligheid gewaarborgd is. De veiligheid diensten kunnen met de huidige middelen en technieken de juiste informatie achterhalen bij personen en groepen die een bedreiging vormen. Dit doen ze al jaren zonder wettelijke verantwoording.Voor stemmen betekend dat we onze privacy overlaten aan een instituut, die elk middel zal inzetten om het doel te bereiken. De wet veranderen zodat wij ook beschermd zullen zijn is een betere optie. Nu is deze te eenzijdig, zonder duidelijk kaders. Op lange termijn en korte hebben we daar meer nadelen dan voordelen van. Een aantal politieke partijen D66 PVV ChristenUnie CDA zijn onbetrouwbaar hierover.
Tegen stemmen om het voorstel van de sleepwet opnieuw behandelen met meer duidelijkheid en bescherming.
Als het aan Baudet ligt zijn bijvoorbeeld mensen die linkse politieke denkbeelden hebben een gevaar voor de samenleving. Zolang het gevaar bestaat dat zo iemand de macht krijgt wil ik niet dat een dergelijke wet er komt. Je weet nooit wat de gevolgen gaan zijn op termijn.
Reageren niet meer mogelijk.