In de moderne samenleving lijkt het alsof we overal iets van moeten vinden en moeten zeggen, maar goed onderbouwde argumenten zijn steeds minder relevant. Op zich is het ieders goed recht om te vinden wat hij vindt, maar het lijkt erop dat met de komst van sociale media niet alleen meningen, maar ook feiten gekleurd zijn.
Ik geloof dat de uitingsvrijheid een van de belangrijkste grondrechten is: het is de reden dat we in Nederland in een democratie kunnen leven. Nu de wet ons in die zin vrijwel geen restricties oplegt, is aan ons de taak om deze vrijheid zoveel mogelijk in ons voordeel te laten werken. En dat is nu juist het punt waarop we nog progressie kunnen boeken.
Tijdens de Masterclass ‘Human Rights and Migration’ door Navi Pillay (voormalig VN Hoge Commissaris en mensenrechtenadvocaat) werd de vraag gesteld wat mevrouw Pillay ervan vond dat vluchtelingen de banen van de lokale bevolking in opvanglanden afpakten. Haar antwoord was dat we eerst onderzoek nodig hebben om deze aanname te onderbouwen. En hoewel het in die situatie slechts een antwoord op een specifieke vraag was, geldt dit natuurlijk voor heel veel standpunten die we tegenwoordig innemen. Er wordt geen onderzoek gedaan, er wordt nog amper nagedacht; een verzinsel wordt al snel een mening en soms zelfs een feit. We moeten zo snel mogelijk iets roepen en dulden geen tegenspraak meer; het gaat erom wie het hoogst van de toren blaast en het gevolg is een enorme verdeeldheid in ons land. Zelfs bij politieke debatten wint degene met de grootste mond en niet meer degene met de beste oplossing.
Waar de uitingsvrijheid eigenlijk een recht is, begint het in de huidige maatschappij steeds meer te lijken op een plicht, en dit is waar we de plank misslaan. Het is namelijk net zo goed ons recht om eerst niets te zeggen, de tijd te nemen ons ergens in te verdiepen, vragen te stellen en dan pas een mening te vormen. Was de hele insteek van de uitingsvrijheid niet dat we gehoord wilden worden? Dan zullen we ook naar anderen moeten luisteren. En er is niets vervelender dan luisteren naar mensen die maar blijven praten, maar inhoudelijk niets te vertellen hebben.
Een duidelijke mening werd me tijdens de Masterclass niet opgedrongen, een advies werd ons wel gegeven: “You are the new generation, you’ll have to find the solutions.” Oplossingen die we kunnen vinden door in gesprek te gaan met elkaar en elkaar niet te overschreeuwen, door feiten en meningen als twee verschillende dingen te zien, door onderzoek te doen en door een mening te vormen voordat je die uit. Misschien manifesteert zich dit dan in een maatschappij waarin de bedoeling van de uitingsvrijheid ook echt tot zijn recht komt. En in vragen tijdens een Masterclass van Navi Pillay over vluchtelingen die beter onderbouwd kunnen worden dan slechts met de woorden: “dat heb gestaan op Facebook”.
