Is hij er wel of is hij er niet? Dat was de vraag voorafgaand aan de vierde pro-formazitting in de zaak tegen geneeskundestudent Fouad L. De rechter had hem bij de vorige zitting verzocht aanwezig te zijn, om vast gewend te zijn aan de setting van de rechtbank tijdens de latere inhoudelijke zitting. Ook konden de nabestaanden en slachtoffers hem dan al eens zien, om een deel van de spanning weg te nemen.
Fouad L. was maandag niet in de rechtbank. “Het is zijn voornemen bij de laatste pro-forma wel aanwezig te zijn”, zei zijn advocaat. De rechter verplichtte hem niet om de volgende keer wel te komen.
Op 28 september vorig jaar schoot de verdachte geneeskundestudent (33) zijn buurvrouw, buurmeisje en docent Jurgen Damen dood. In het Erasmus MC was de angst die dag enorm. Duidelijk was dat er een schutter in het pand was, maar waar precies was de vraag. Ook wist niemand wat zijn motief was. Vlak voor hij buiten werd gearresteerd, stichtte hij met een molotovcocktail brand in het Onderwijscentrum. Na zijn arrestatie zei L. dat hij alles bij zijn volle verstand had gedaan en dat hij boos was, omdat het Erasmus MC zijn diploma niet wilde geven.
Onderzoek Pieter Baan Centrum
Bij een eerdere zitting in april kwam naar voren dat het Pieter Baan Centrum L. nog een tweede keer wilde onderzoeken. Dit is hoogst uitzonderlijk. Afgelopen zomer is L. voor die tweede keer in het onderzoekscentrum geweest.
Afgelopen donderdag kwam het rapport. Volgens het Openbaar Ministerie zit in dat rapport een uitgebreide verklaring van de verdachte over de gebeurtenissen van 28 september 2023. Na zijn arrestatie heeft Fouad L. één keer gesproken met politie over zijn daden, vervolgens beriep hij zich steeds op zijn zwijgrecht.
Twee belangrijke conclusies werden door het Openbaar Ministerie al gedeeld: dat het Pieter Baan Centrum adviseert tbs met dwangverpleging op te leggen, door de heftigheid van het geweld en omdat de kans op herhaling groot is. Een andere conclusie van het onderzoekscentrum is dat zijn autistische stoornis hem minder toerekeningsvatbaar maakt.
Hoe de onderzoekers tot die conclusies gekomen zijn, wordt vooralsnog niet gedeeld. Het grootste deel van het rapport blijft alleen voor rechtbank, Openbaar Ministerie en de verdediging van Fouad L. De advocaten van slachtoffers en nabestaanden zijn het daar niet mee eens. Zij willen zoveel mogelijk van de vragen die spelen bij hun cliënten kunnen beantwoorden. Nu wordt alleen de verklaring van Fouad L. met ze gedeeld en de conclusies van het onderzoekscentrum. Dat zijn hoofdstukken 7 en 8 van het rapport, samen zo’n vijftig pagina’s, beschreef de rechter. “Zeer omvangrijk dus.” In de eerdere stukken gaat het volgens de advocaat van L. uitgebreid over het hele leven van haar cliënt. Zij vindt dat zijn privacy geschonden wordt als dit gedeeld wordt. Mogelijk worden delen daarvan tijdens de inhoudelijke zitting alsnog besproken.
De inhoudelijke zitting is in de laatste week van januari.
Naar aanleiding van een steekpartij in de wachtkamer van een huisarts, publiceerde De Volkskrant (03/10/2024) een artikel van huisarts Danka Stuijver over verwarde mensen, getiteld ‘Het systeem faalt in het bieden van zorg aan mensen in psychische nood, en dat kost levens’. Als onderdeel van dat systeem moet de Wet verplichte ggz (Wvggz) worden beschouwd die sinds 2020 de BOPZ deels vervangt. Vanuit de ggz en de overheid heerst een sterke tendens om die wet onbenut te laten. Inzake de casus van de student en schutter van het Erasmus MC toont zich dat ook in het reflectierapport van voormalig procureur-generaal mr. R.Samson. Een crisismaatregel bleef uit omdat er volgens de psychiater, in tegenstelling tot de bevinding van het Pieter Baan Centrum, geen sprake was van een psychische stoornis. Een zorgmachtiging zou niet aan de orde zijn omdat er nog mogelijkheden van vrijwillige zorg leken te zijn. Het dossier werd gesloten een half jaar voor de fatale escalatie. Zo behoedzaam en terughoudend als instanties en functionarissen zijn het bieden van noodzakelijke verplichte zorg met beroep op de Wvggz, zo weinig terughoudend zijn instanties met pressie uitoefenen op de gestoorde medemens door huuropzegging, huisuitzetting, ontnemen van uitkeringsrecht of weigering van een diploma. Dergelijke maatschappelijke sancties zijn ook onderdeel van het falend systeem dat leidt tot grote schade als gevolg van psychische stoornissen.