Grote libellen hoppen van lelieblad naar lelieblad terwijl hun vleugels steeds van kleur verschieten. Ik ben vier jaar oud en mijn oma houdt mijn hand vast. Ze wandelt elke week langs de vijver van het beige landhuis op landgoed Elswout. Het is een van mijn eerste herinneringen die ik heb van de natuur.
Elswout is één van de vele landgoederen rondom Overveen, een dorp naast Haarlem. In de middeleeuwen heet dit plaatsje Tetterode, naar de adellijke familie die het land beheert. Mijn vader vertelt vaak over de landadel en de ridders van het geslacht (Van) Tetterode. Zo zou er ooit een kasteel hebben gestaan in het plaatsje en zou ons familiewapen uit drie leliebladen bestaan. Als kind prikkelen die sterke verhalen de fantasie, maar roepen ze ook vragen op. Ik woon immers zelf in een klein rijtjeshuis met een tuin waar maar net mijn fiets in past in plaats van in een kasteel met een landgoed.
Verzonnen natuur
De natuur bij Overveen spreekt eveneens tot de verbeelding. Voor elke bezoeker van de landgoederen rondom het dorp is het niet moeilijk om te verdwalen in de geschiedenis en om zich voor even een heer of dame te wanen. Op Elswout is dat het duidelijkst te zien. Alles wat je ziet is door de eeuwen heen verzonnen voor de beleving van de kieskeurige wandelaar.
Dat verzinnen van de natuur begint al in de zeventiende eeuw, wanneer de vermogende Amsterdamse koopman Carel Molijn een landhuis laat bouwen in een gebied waar oude duinen zijn afgegraven voor de bouw van Amsterdamse grachtenpanden. Om het landhuis heen laat hij een symmetrisch ingedeelde rechthoekige Franse tuin aanleggen met kaarsrechte lanen, grote hagen, kanalen, poorten en bloembedden. Er zijn zeldzame bloemen te vinden zoals het Haarlems klokkenspel, een witte bloem met de vorm van een klein zonnetje.
Toch is het grootste deel van Elswout vandaag de dag geen geometrisch geheel meer. Dat komt door Jacob Boreel die op het landgoed in de achttiende eeuw geheel in lijn met de mode van zijn tijd een romantische Engelse landschapstuin realiseert. Zijn droom is nu nog steeds goed te zien. Tussen kunstmatige heuvels lopen natuurgetrouwe stroompjes overspannen met houten Lord of the Rings-achtige bruggen. Wandelpaden kronkelen langs theehuisjes en een oranjerie, een kasgebouw voor tropische planten.
Op de vennetjes wemelt het er van de ganzen en in de bossen van Elswout en de aangrenzende landerijen Koningshof, Duinlust en Middenduin trekken de herten langs.
Als je de oude poort van Elswout uitloopt, doemt achter een groot weiland een Haarlemse woonwijk op. Het is net alsof je wakker schrikt van de echte wereld.
Hoe kom je er? Je neemt de trein naar Zandvoort aan zee vanuit Amsterdam of Haarlem en stapt uit op station Overveen.
Wat is er te zien en te doen? Wandelen en fietsen, goed te combineren met een dagje naar het strand van Zandvoort of Bloemendaal of een stedentrip naar het historische Haarlem.
Flora en fauna: Een grote verscheidenheid aan vogels, bloemen en bomen, herten, vossen en wisenten.
Waar kun je informatie krijgen? Bij Staatsbosbeheer, een organisatie die ook een kantoor heeft in Overveen.
