Conflict over proctorrechtszaak splijt Universiteitsraad

In februari stuurden de studenten al een open brief aan het College van Bestuur, waarin zij pleitten voor het afschaffen van de tweede camera. Ook gingen er verschillende petities rond tegen de camera-inzet op de EUR, die duizenden keren zijn ondertekend. Toen dat niet tot een aanpassing van het proctoringbeleid leidde, zijn de studenten zich gaan oriënteren op een eventuele gang naar de rechter. Ze zijn inmiddels in gesprek met advocaten, aldus studentlid Bram Heesen, die namens de tien betrokken studenten EM te woord staat.

Heesen benadrukt dat de studenten deze stappen niet licht hebben genomen. “Het doel van onze onderhandeling met het CvB is om een raamwerk te ontwikkelen, vergelijkbaar met andere universiteiten. Een soort reglement, waarin proctorbeleid ontmoedigd wordt maar ook acceptabel wordt voor studenten, in de zin dat er aan veel meer voorwaarden voldaan wordt dan nu het geval is. Een docent moet dan bijvoorbeeld verantwoorden waarom proctoring wordt ingezet.” De onderhandeling verloopt volgens Heesen met ‘horten en stoten’, en daarom houden de studenten de mogelijkheid van een rechtszaak nog altijd open. “Maar onze voorkeur gaat er absoluut naar uit om intern tot een oplossing te komen.”

Enkele medewerkers in de raad vinden dat zij niet voldoende op de hoogte zijn gehouden van deze – in hun ogen – ‘dramatische’  stap om juristen in de arm te nemen. Volgens raadslid en ESHCC-docent Ana Uribe Sandoval weet de rest van de raad nog steeds niet waarmee de studenten nu precies naar de rechter willen stappen. “De Universiteitsraad kan naar de rechter gaan als de rechten van de raad geschonden zijn. Maar het wordt mij niet duidelijk welke rechten het College van Bestuur in dit geval zou schenden”, zegt zij. Als de studenten op eigen titel naar de rechter willen stappen, maken ze volgens Uribe Sandoval geen aanspraak op financiële bijstand  voor juridische ondersteuning vanuit de universiteit.

Volgens Heesen is er wel degelijk sprake van een schending van de rechten van zowel de raad als EUR-studenten, maar hij wil er hangende de rechtszaak niet dieper op ingaan. “We willen daar eerst de raad over informeren voordat we dat naar buiten brengen.”

De emoties liepen in de afgelopen raadsvergaderingen hoog op. Verschillend stafleden zijn zeer ongelukkig met de dreiging van een rechtszaak. Volgens hen zet dat de goede verstandhouding met het College van Bestuur onder druk. Uribe Sandoval benadrukt dat ook zij, net als de meeste medewerkers in de raad, absoluut geen groot fan is van online proctoring, maar dat ze voor nu geen andere mogelijkheid ziet. Volgens haar zou de werkdruk voor docenten onhoudbaar hoog worden als proctoring wordt afgeschaft. In dat geval zouden tentamens moeten worden omgezet naar een openboek- of essaytentamen, waarmee frauderen moeilijk is, maar dat wel veel nakijkwerk oplevert. Met alleen meerkeuze en geen proctoring zou de validiteit van de diploma’s in het gevaar kunnen komen.

De studenten zijn minder overtuigd van dit argument. Bram Heesen: “De Erasmus Universiteit is de enige instelling die een tweede camera inzet. Van Delft, Eindhoven en vanaf komend jaar Nijmegen weet ik dat ze zelfs helemaal geen proctoring meer gebruiken.” In zijn ogen zijn er genoeg alternatieven mogelijk om fraude te voorkomen. “Je kunt bijvoorbeeld ook met een grote databank van meerkeuzevragen werken en studenten daar een willekeurige selectie van voorschotelen.”

Ondertussen is de Rotterdam School of Management (RSM) de vreemde eend in de bijt op de EUR: de faculteit maakt geen gebruik van proctoring. Ondanks dat er enkele verhalen naar buiten kwamen van tentamenfraude en sommige docenten erg ongelukkig zijn met het ontbreken van de antispieksoftware, is de faculteit niet van koers veranderd. Hoe de RSM het wel zonder proctoring kan, kan Uribe Sandoval niet verklaren. “Ik weet niet in hoeverre ze bij die faculteit de tentamens hebben aangepast, maar het is een illusie om te denken dat je proctoring kan afschaffen zonder de werkdruk van docenten te verhogen. Het is het een of het ander.”

Een van de twee studenten in de raad die een eventuele rechtszaak niet steunt is Younes Assou. Hij is ook fel tegen het proctoren, maar ziet een rechtszaak niet als de juiste weg. “Ik heb onder studenten in mijn achterban rondgevraagd hoe ze denken over een rechtszaak, en veel daarvan zijn er niet voor. Uiteindelijk heb ik voor mezelf op een rijtje gezet wat zo’n zaak ons kan opleveren als we winnen, en wat het kan kosten als we verliezen. En dan is mijn conclusie: zelfs als we winnen schieten we er weinig mee op. De goede relatie met het bestuur is dan weg. Het geld dat we eraan kwijt zijn kunnen we veel beter aan faciliteiten voor studenten besteden. Ik begrijp dat er nu al 10.000 euro besteed is aan advocaten.” De sfeer in de Universiteitsraad omschrijft hij eufemistisch als ‘een botsing van ideologieën’. Assou: “De een denkt dat hij het zelf het beste weet, en de ander wil graag gezamenlijk bedenken wat het beste is voor de universiteit.”

Het College van Bestuur wil ondertussen van geen wijken weten wat betreft proctoring. Het stuurde afgelopen week nog een mail aan alle studenten waarin het zegt vast te houden aan de tweede camera.  “Eind 2020 zijn er fraudemogelijkheden geconstateerd in het gebruik van proctoring die mogelijk de waarde van ons diploma in gevaar kunnen brengen. (…) De inzet van de tweede camera bleek de oplossing voor dit probleem met de minste impact op jullie als studenten”, valt te lezen in de mail. De collegeleden benadrukken wel dat het gebruik van de beelden ‘proportioneel’ moet zijn. “Alle opnames met de tweede camera worden alleen gebruikt voor het opsporen van vormen van schermfraude. Andere informatie die naar boven komt, wordt slechts gebruikt voor zover deze ten faveure van jou is.” Dan gaat het bijvoorbeeld om situaties waarbij de webcam uitvalt, maar de tweede camera toch aannemelijk kan maken dat er niet gefraudeerd is.

Het conflict in de raad over proctoring staat niet op zichzelf. De verhoudingen zijn al langer slecht te noemen, melden bronnen in de raad aan EM. Eerder dit collegejaar was er al onderlinge heibel over een aanpassing van het raadsverkiezingsstelsel, met twee zeer vergelijkbare ‘kampen’ als nu. Een deel van de raad pleit al jaren voor een partijenstelsel in plaats van het huidige individuele stelsel. Toen in november na jaren discussiëren een voorstel op tafel kwam, haalde dat net geen tweederde meerderheid. Dat leidde tot veel emoties over en weer.

Dinsdagmiddag is de maandelijkse Universiteitsraadsvergadering met het College van Bestuur. Daarin zal proctoring opnieuw besproken worden.