“Ik heb begrip voor de vervelende situatie waar studenten in zitten, het thuis studeren en filmen van tentamens is een serieus nadeel voor ze”, benadrukt Jasper Eshuis, universitair hoofddocent bij de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB), aan het begin van het gesprek. Maar hij heeft het gevoel dat de universiteit het verkeerde gesprek voert.
“Het gaat vaak over details, technische problemen, wel of geen tweede camera. Terwijl de georganiseerde fraude bij online tentamens het echte grote probleem is.” Daarmee doelt Eshuis in eerste instantie op de verhalen over grootschalige fraude afgelopen zomer bij de Rotterdam School of Management. Dat ging overigens om thuistentamens zonder online surveillance.
Opvallend hoge scores
Maar volgens Eshuis is dat niet het hele verhaal. “Studenten weten steeds beter hoe ze proctoring met één camera kunnen omzeilen, die verhalen hoor ik regelmatig in de wandelgangen. Als je dat als universiteit weet, moet je ingrijpen.”
Het tentamen voor een van zijn eigen vakken, Qualitative Methods, vond plaats in maart vorig jaar. Zo vlak na het begin van de eerste lockdown was proctoring nog niet beschikbaar op de EUR. “Dat werd dus een takehometentamen met open vragen in plaats van meerkeuze. Het viel me op dat studenten hoger scoorden dan andere jaren. Dat verontrustte me. Het was moeilijk vergelijkbaar, omdat de toetsvorm veranderd was, en we hebben nooit concrete aanwijzingen voor fraude gevonden. Maar ik heb me wel afgevraagd of er iets aan de hand was, een heel onprettig gevoel. Dit wilde ik niet nog een keer. Het tentamen wordt nu dus wel geproctord.”
‘Tien camera’s’

De hamvraag is volgens Eshuis niet hoe de universiteit die fraude kan voorkomen. “Dan gebruiken we straks tien camera’s.” Nee, hij wil weten waarom studenten tot fraude bereid zijn. “Wat is er aan de hand met een universiteit als studenten bereid zijn om georganiseerd te frauderen?”, vraagt hij zich hardop af. “Blijkbaar is er bij een bepaalde groep studenten een gebrek aan integriteit en verantwoordelijkheidsgevoel. Maar hoe komt dat? En hoe zorgen we voor een betere cultuur?”
Concrete cijfers heeft Eshuis niet paraat, maar volgens de bestuurskundige zijn er de laatste tien jaar steeds meer incidenten met fraude. “Ik zou er een pleidooi voor willen houden dat je je medestudenten benadeelt als je fraudeert. Dat is blijkbaar niet vanzelfsprekend. Ook studenten en docenten moeten die norm uitdragen, elkaar vragen durven stellen over integriteit.”
Geen school
De cultuurverandering die Eshuis voor ogen staat, lijkt geen oplossing voor de korte termijn. “Dat klopt, aan die cultuur zul je blijvend moeten werken. Dit gaat ook over dingen als: studenten die zeggen dat ze naar ‘school’ gaan. Ja, op een school kun je nog een keertje wegkomen met frauderen, maar op een universiteit word je opgeleid tot burger met een hoge maatschappelijke functie en verantwoordelijkheid, daar is integer gedrag heel belangrijk bij.”
Ook zou de structuur van de universiteit fraude in de hand kunnen werken, vermoedt Eshuis. “Misschien zijn opleidingen wel te massaal en anoniem geworden, waardoor studenten minder verantwoordelijkheidsgevoel voelen richting hun medestudenten en de waarde van hun diploma. Er wordt wel heel veel nadruk gelegd op de toets als meetmoment. Het zou op de universiteit meer moeten gaan over de algemene ontwikkeling van jonge mensen.”
Die verandering van cultuur is niet alleen een verantwoordelijkheid voor de student. “Ik vind niet dat je die helemaal bij de student moet neerleggen, die ligt ook deels bij de opleiding en de universiteit. Die moeten het explicieter hebben met studenten over ethiek”
Erecode
Eshuis wil ook de hand in eigen boezem steken. “Ik praat tijdens mijn colleges wel over ethiek en integriteit. Maar dat gaat over de stof en niet over studeren.” Daarom wil hij ook een concrete eerste stap voorstellen voor die cultuurverandering. “Ik denk dat het belangrijk is dat je verwachtingen uitspreekt naar elkaar over hoe we ons dienen te gedragen. Verwachtingen over hoe je jezelf als lid van onze universitaire gemeenschap van Erasmianen gedraagt.”
“Dat zou je concreet vorm kunnen geven door een soort ‘erecode’ op te stellen die nieuwe studenten tekenen aan het begin van hun studie, of eigenlijk in de maand voordat ze beginnen. Daarmee verklaren zij expliciet dat ze zich als Erasmianen zullen gedragen, dat ze integriteit hoog in het vaandel hebben staan en niet frauderen. Uiteraard is dit geen garantie dat men zich daaraan zal houden, maar het helpt wel. Op verschillende Amerikaanse universiteiten wordt zoiets al gedaan.”
Voor mij is het heel logisch waarom studenten frauderen. Iedereen wil het tentamen halen of hoge cijfers halen, omdat dit het enige tastbare is voor de universiteit zelf en in mindere mate bedrijven. Honours? Top 10%. Internship? 7,5 gemiddeld. Ik neem het de universiteit kwalijk dat er zo een toxic learning environment is ontstaan. EUR voorop.
Vrijwel niemand gaat het om echt kennis op doen en een manier van denken aanleren. Want dat beloont niet. Het allerbelangrijkste aan de universiteit lijken wel de cijfers, want daarop worden wij geselecteerd in onze vroege loopbaan. Met nadruk op vroege loopbaan, want vrij snel daarna blijkt integriteit nog veel belangrijker.
Het is gewoon een pervers systeem.
“Met nadruk op vroege loopbaan, want vrij snel daarna blijkt integriteit nog veel belangrijker.” Waaruit blijkt dat?
Precies, het systeem draait nu alleen nog maar om meetbare prestaties, cijfers, het papiertje. Het onderwijssysteem zou de student als uniek individu centraal moeten stellen. Intrinsieke motivatie zou belangrijker moeten zijn dan zaken als cijfers e.d.
Het verschil tussen een multiple choice tentamen en een take home tentamen kan evengoed het verschil in cijfers bepalen zonder studenten gelijk als fraudeurs neer te zetten. Uit eigen ervaring zijn mijn resultaten beduidend beter bij assignments of take home tentamens, zonder hierbij te frauderen. zal niet voor iedereen opgaan, maar multiple choice is nou niet ieders sterkste kant
Mee eens! Ik haal ook betere cijfers nu. Thuis voel ik me meer ontspannen, waardoor ik me beter kan concentreren op de tentamenvragen. Daarnaast ben ik beter in het maken van inzichtvragen dan reproductievragen of gemene meerkeuzevragen.
Het lijkt me sowieso veel verstandiger om meer open boek tentamens of exam assignments te geven aan studenten, dan is fraude rondom proctoring ook helemaal geen probleem meer. Daarnaast zijn dat soort tentamens vaak ook veel leuker om te maken als student.
Goed dat Eshuis de hand in eigen boezem steekt. De universiteit is inderdaad verworden tot een cijferfabriek. Overigens niet alleen de universiteit; al vanaf groep 1 zijn we bezig kinderen te testen. Geen wonder dat studenten vooral ‘learn to the test’ en de meest voorkomende vraag tijdens een college is ‘moeten we dit weten voor het tentamen’. Het is teleurstellend dat de discussie op de universiteit (de EUR voorop) nu vooral gaat over fraudebestrijding en niet over hoe we een intellectuele omgeving kunnen creëren die studenten uitdaagt. En waarin toetsen een omgeving zijn waarin studenten hun kennis en creativiteit kunnen tonen in plaats van herhalen wat de docent ze voorschotelt.
De vraag die ik mij dan ook stel na het lezen van dit stuk is: wat is er eigenlijk fout aan samenwerken?
We leven nu in een tijd waarin kennisdelen de norm is of in ieder geval zou moeten zijn. Is dan samenwerken tijdens toetsen iets verkeerds? Het laat in ieder geval al zien dat de studenten als geen ander begrijpen hoe belangrijk collectieve kennis is en niet de kennis van het individu.
Ik geloof dat de manier van leren/testen achterhaald is. Wanneer ik vandaag de dag naar de huisarts ga, gebruikt hij ook het internet wanneer hij er niet uitkomt. Is hij hiermee een slechte huisarts? Absoluut niet. Niet alleen de huisarts maakt zich hier schuldig aan, ik geloof dat ik wel kan zeggen dat dit voor ieder vakgebied geldt tegenwoordig. Dit kon vroeger natuurlijk niet, dus het belang van dingen in je hoofd stampen was vroeger veel groter. Maar de hoeveelheid beschikbare informatie/kennis vandaag de dag is geexplodeerd en het is onmogelijk om al die kennis nog in je hoofd te stampen. Misschien wordt het tijd dat we ons meer gaan focussen op begrijpen en probleemoplossend denken, in plaats van echte feitenkennis voor te schotelen die je met één druk op de knop voor je kunt krijgen. Misschien wordt het tijd dat we de handen met het internet juist ineen slaan. Dit zal echter moeizaam gaan omdat de meeste professoren nog van de “oude school” zijn en zelf minder computervaardigheden hebben dan de meeste student…
Slechte les kwaliteit, lakse docenten. Een uni die niet bereid is om halverwege te komen en het overal gebrek aan goeie online lessen. Het is nu een PowerPoint voor lezen, docenten die eigenlijk niet weten waar ze t over hebben. Docenten die elkaars uitspraken tegen spreken en niet weten welke afspraken er gemaakt zijn. Dan zit er als student maar 1 ding op als niemand wil luisteren. En dan nemen we het recht ik eigen handen vooral als je hoge cijfers nodig hebt om stage plek te krijgen en eerste keuze krijgt voor het vinden van een buitenlandse universiteit waar je heen kan voor een semester. Alles voor dat goeie cijfer en alles om ergens anders naar toe te kunnen. Dat is wat ik merk aan de Hanze hogeschool Groningen.
“Het was moeilijk vergelijkbaar, omdat de toetsvorm veranderd was, en we hebben nooit concrete aanwijzingen voor fraude gevonden. Maar ik heb me wel afgevraagd of er iets aan de hand was, een heel onprettig gevoel. ”
Persoonlijk vind ik het behoorlijk zorgwekkend dat een docent er in dit artikel vanuit gaat dat studenten gefraudeerd hebben omdat de cijfers dat jaar hoger lagen terwijl er een andere toetsmethode is gebruikt. Ik vraag mij door de veranderde toetsmethode direct af of de nieuwe toets misschien de daadwerkelijke kennis beter meet (gezien het een takehometentamen betreft volgens de tekst). Of dat deze de kennis juist minder goed meet, omdat de vragen wellicht eenvoudiger waren of niet hetzelfde construct hebben gemeten. Ook zijn er wellicht andere, derde variabelen, die meespelen bij het normale tentamen of het takehometentamen (wellicht kunnen sommige studenten minder goed tegen de grote tentamenhal, kunnen sommigen minder goed omgaan met MC tentamens, enz.). Kortom, suggereren dat dit bij de student ligt, vind ik een teken van wantrouwen. Dit vind ik zeker als student erg onprettig om te lezen. Er kan natuurlijk een groep studenten zijn die fraudeert, maar dat er bij voorbaat vanuit gegaan wordt dat iedereen dat dus doet, vind ik echt een sterk teken van wantrouwen jegens de student. Terwijl ik juist denk dat we in deze tijd samen moeten komen en niet nog meer tegenover elkaar dienen te staan om het onderwijs in deze coronatijd zo goed mogelijk te blijven houden.
Tevens denk ik dat er onderschat wordt hoeveel problemen studenten ervaren omtrent proctored tentamens. De tweede camera heeft voor veel studenten momenteel juist voor nog meer problemen gezorgd (i.v.m. niet werkende software, uitvallen van de camera, enz.) zowel op de campus als thuis. Dus alhoewel dit de docenten wellicht geruststelt, zorgt dit voor een alles behalve vriendelijke manier van afnemen van tentamens bij de studenten.
Wellicht is het een idee als de universiteit en de studenten gezamenlijk gaan kijken naar een student vriendelijke methode van afnemen van tentamens. Want deze methode is het in ieder geval niet. Hopelijk kan dan ook het wederzijds vertrouwen weer groeien, zodat we ons allemaal samen Erasmiaan gaan voelen.
Reageren niet meer mogelijk.