Eindelijk zijn de bedragen bekend die Nederlandse universiteiten betalen aan wetenschappelijke uitgevers. Na twee Wob-verzoeken publiceerde de VSNU de kosten per universiteit en per uitgever. Eerder bleven de bedragen binnenskamers vanwege geheimhoudingsclausules in de contracten met de uitgevers.
Aan uitgeverij Elsevier betalen de universiteiten bijna 12 miljoen euro. In 2011 was dat nog 10 miljoen euro, maar het tarief ging in twee jaar tijd flink omhoog. Andere uitgevers kregen minder, maar alles bij elkaar loopt het behoorlijk op. Waar universiteiten in 2011 nog 36 miljoen euro kwijt waren aan toegang tot wetenschappelijke tijdschriften, is dit in 2015 opgelopen naar 43 miljoen. Daarnaast zijn ze jaarlijks ruim 7 miljoen euro kwijt aan boeken.
De Erasmus Universiteit was in 2015 bijna 3 miljoen euro kwijt aan wetenschappelijke tijdschriften. De Universiteit Utrecht betaalt het meest, terwijl Tilburg het minst betaalt. Dat heeft uiteraard ook met de omvang van de universiteit te maken en de vakgebieden die zij in huis heeft.
Betaalmuur
De kosten voor wetenschappelijke tijdschriften staan al langere tijd in de belangstelling. Critici vinden het vreemd dat universiteiten betalen voor tijdschriften als hun eigen wetenschappers die vullen met artikelen – zeker als die artikelen ook nog eens achter een betaalmuur verdwijnen.
Het kabinet wil dat de universiteiten uiteindelijk overstappen op een systeem van open access: dan betalen de universiteiten niet meer voor een abonnement, maar voor een publicatie in een tijdschrift. Die publicatie is vervolgens voor iedereen vrij toegankelijk.
Uitgeverijen naar de rechter
De afgelopen tijd bereikten universiteiten met verschillende uitgeverijen een akkoord over het gratis aanbieden van wetenschappelijke artikelen. Dat kost universiteiten zelf wel geld: ze betalen uitgeverijen een bedrag om deze ‘open access’ aan te bieden. Een oud-bibliothecaris van de TU Delft probeert via de Wet openbaarheid bestuur de contracten waarin deze bedragen zijn opgenomen te achterhalen. Elsevier en Springer, twee van de grootste wetenschappelijke uitgeverijen, zijn naar de rechter gestapt om te voorkomen dat deze contracten openbaar worden.
