Neutraal

Na weken voorpret is het bijna zover. Nederland laat horen of Oekraïne interessant genoeg is om plaats te nemen aan de lunchtafel van de Europese Unie. Uitgerust met stempas en geldig identiteitsbewijs haasten we ons vandaag gretig richting de stembus voor een gevoel van erkenning: het volk mag zich uitspreken!

Waarover het gaat en wat de gevolgen zijn, is voor velen volstrekt onduidelijk. Maar het enthousiasme om met meningen en speculatieve theorieën te smijten, is er niet minder om! Geef ons brood en spelen, dan zijn we weer even zoet.

Met frisse tegenzin open ik Google om mij te verdiepen in de kwestie, maar na enige tijd bemerk ik dat mijn motivatie om een standpunt in te nemen dit keer ver te zoeken is. Ik begin een beetje verzadigd te raken van alle, door angst en onwetendheid gevoede theorieën, die ik ongevraagd binnenkrijg. Als het niet over de hypocrisie van je reactie op aanslagen gaat, dan zijn het wel de vermeende verkrachtende of verhongerende vluchtelingen. En nu hebben we ineens allemaal een mening over het associatieverdrag met Oekraïne.

‘Stem voor je kernwaarden’, luidt de subtitel van een website over het referendum. Mijn kernwaarden? Er liggen duizenden vluchtelingen te creperen langs de grens van Europa, het ijs smelt, oerwouden worden met de grond gelijk gemaakt, overal ter wereld vinden aanslagen plaats in naam van ideologieën en waanideeën, maar gelukkig is er het referendum over een associatieverdrag met Oekraïne, waar ik mijn kernwaarden in kwijt kan!

Toegegeven, de marketingtopper achter deze leus speelt goed in op de identiteitscrisis, waar wij kinderen van het neo-liberalisme regelmatig mee worstelen. De mogelijkheid om je met een simpel ‘ja’ of ‘nee’, bij de groep aan te sluiten die je kernwaarden symboliseert, klinkt onweerstaanbaar. Het doet me denken aan mijn kleutertijd, toen ik nog heel duidelijk wist wat goed en slecht was, en ik mijn boterhammen naar Afrika wilde sturen.

Helaas lukt het me als historicus to-be niet meer zo goed om de wereld in zwart-wit te aanschouwen. Hoewel ik natuurlijk prima in staat zou moeten zijn om aan de hand van zorgvuldig geselecteerde bronnen de Oekraïense kwestie te bekijken in het licht van de afgelopen vijfentwintig jaar, betwijfel ik of iemand daar baat bij heeft.

Die dwangmatige neiging om politieke vraagstukken continu te koppelen aan onze kernwaarden en vervolgens door de strot van anderen te duwen, heeft volgens mij juist het leeuwendeel van de huidige wereldproblematiek veroorzaakt. Noem het cynisme, wantrouwen, een gebrek aan interesse, of pure luiheid – wat mij betreft, maar ik zie het hele referendum als de zoveelste gelegenheid om verdeeldheid te creëren met een tijdelijk gevoel van identiteit als resultaat.

Ik maak deze keer gebruik van mijn democratisch recht om mijn kernwaarden in mijn kern te laten, de waan dat zij tot uiting komen in een associatieverdrag met Oekraïne heb ik niet. Als ik mijn kernwaarden wil delen met de rest van de wereld zet ik wel een betekenisvolle tatoeage in mijn nek of stop ik met het dragen van bh’s.