Sita Bierma-Zeinstra is hoogleraar Artrose en gespecialiseerd in de oorzaken, preventie en behandeling van de aandoening. Ze leidt de onderzoeksgroep aan de afdeling Huisartsgeneeskunde en is tevens verbonden aan de afdeling Orthopedie en Sportgeneeskunde van het Erasmus MC, en de afdeling Biomechanical Engineering van de TU Delft.
De verwondering
“Nou breekt m’n klomp, dacht ik, toen mijn patiënt zei dat hij na mijn behandeling van zijn oorsuizen af was. Ik had maar wat gedaan! Ik werkte in de jaren tachtig als fysiotherapeut, en ik behandelde de patiënt met wat rek- ontspanningsoefeningen voor de spieraanhechtingen achter zijn oren. Dat het werkte was goed nieuws voor hem. Maar bij mij bleef het knagen. Wat is er bekend over deze aandoening? Waar berust de behandeling op? Fysiotherapie was niet evidence based. Zo wilde ik niet werken.
“Ik ging weer studeren en daarna onderzoek doen. Ik richtte me op artrose. Absurd hoe weinig er over artrose bekend was, terwijl het zo vaak voorkomt. Ik kan niet zeggen dat ik sindsdien één groot eurekamoment heb gehad. Ik heb voortdurend van die ‘hé-momenten’. Bijvoorbeeld na het lezen van een studie over schouderinjecties, waarbij injecties in de bilspier ook goede resultaten gaven, dacht ik: ‘Hé, misschien werkt deze aanpak ook voor heupartrose, zodat huisartsen patiënten zelf kunnen injecteren en minder hoeven door te verwijzen.’
“En zo zat ik ook al een tijd te peinzen over het verschijnsel dat het aantal artrosegevallen bij vrouwen na hun vijftigste veel sneller toeneemt dan bij mannen. Dat zal wel met de menopauze te maken hebben, dacht men. Maar hoe het precies zit, dat wist niemand.”
Het eurekamoment
“Toen vertelde een reumatoloog van eind vijftig dat ze gestopt was met de pil. Binnen drie weken herkende ze noduli van Heberden, knobbeltjes op haar vingers. Dat zijn tekenen van handartrose.
“Het verbaasde me dat die vrouw op haar leeftijd nog aan de pil was. Ik had het erover met een huisarts en die vond het niet gek. Hij vertelde dat veel vrouwen van die leeftijd nog aan de pil zitten en dat huisartsen hen adviseren om rond hun 53e te stoppen.
“Toen had ik echt een ‘hé-moment’. Hormoonspiegels worden op die leeftijd door de pil kunstmatig hoog gehouden terwijl de vrouw eigenlijk al in de overgang is. Stoppen zorgt dan voor een scherpe daling. Ik zag mogelijkheden om het ontstaan van aandoeningen door de overgang te bestuderen.”
Het onderzoek
“Ik startte samen met andere afdelingen een pilotstudie en deed een oproep bij apotheken. Daar kregen vrouwen van tussen de 50 en 60 jaar als ze een nieuwe pilstrip ophaalden informatie over mijn onderzoek naar het ontstaan van onder andere artrose, en een oproep.
“Binnen de kortste keren meldden zich genoeg deelnemers. We hebben vijftig vrouwen twee jaar gevolgd, met vele metingen: vragenlijsten, MRI’s, DXA- en UTC-scans, bloedwaardes van hormonen en eiwitten, etc. Ze hebben nu allemaal de vervolgstudie na twee jaar afgerond.”
Het resultaat
“De studie loopt nog. We zijn druk aan het analyseren. Ik heb al tekenen gezien van een abrupte verandering in eiwitten zes weken na het stoppen van de pil. Met statistische analyses gaan we kijken of deze ook gerelateerd zijn aan het ontstaan van bepaalde ziekten, en of het zinvol is om een groter onderzoek te starten. Het is echt ontginnend onderzoek. Daar geniet ik heel erg van.”
Wat een interessante observatie! We zouden meer moeten opletten naar de risico’s van het gebruiken van de pil. We kiezen te snel voor her gemak en dus ook voor de pil, ‘want het is makkelijk’