Langstudeerboete afgeschaft, meeste bezuinigingen blijven overeind

De afgelopen weken onderhandelden oppositiepartijen met de coalitie over de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. Aanvankelijk deed D66 ook mee, maar uiteindelijk bleven alleen CDA, ChristenUnie, SGP en JA21 over.

De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB moesten wel om tafel, want zij hebben geen meerderheid in de Eerste Kamer en daar dreigde de begroting te stranden. De rest van de oppositie stemt sowieso tegen.

De langstudeerboete gaat niet door en de bezuiniging op buitenlandse studenten wordt voor krimpregio’s afgezwakt, maar de bezuinigingen op de wetenschap daarentegen worden vrijwel helemaal gehandhaafd.

De details moeten nog naar buiten komen, maar het zou slechts ‘deels’ zijn gelukt om de startersbeurzen voor jonge wetenschappers overeind te houden. Er wordt waarschijnlijk 40 miljoen euro minder op bezuinigd.

Onder aan de streep staat 748 miljoen euro, maar een deel daarvan betaalt het ministerie van OCW zelf. De ov-studentenkaart wordt 75 miljoen euro goedkoper. Deze meevaller blijft niet behouden voor het onderwijs, dus eigenlijk kom je op 673 miljoen euro aan verzachtingen uit.

Verder wordt het geld ergens anders weggehaald, bijvoorbeeld bij het ministerie van Volksgezondheid. Medisch specialisten gaan meer betalen voor hun nascholing, is een van de afspraken. Ook dat is onderwijsgeld, vinden de universiteiten.

De wetenschap is de grootste verliezer van deze deal, reageert universiteitenvereniging UNL. Er wordt nog steeds een half miljard bezuinigd op onderzoek en hoger onderwijs. “Dat is bijzonder slecht voor de toekomst van Nederland”, zegt voorzitter Caspar van den Berg, “omdat kennis onze belangrijkste grondstof is. Het is wél goed voor onze studenten dat de langstudeerboete niet doorgaat.”

Ook studentenvakbond LSVb is blij dat ‘die belachelijke langstudeerboete’ van tafel is, maar hekelt de rest van de bezuinigingen. “Het wordt geen stille lente voor dit kabinet” , zegt voorzitter Abdelkader Karbache. Hij voorspelt stakingen.

De vier oppositiepartijen vinden hun afspraken zelf te verdedigen. “We hebben een slechte begroting minder slecht gemaakt”, zei Henri Bontenbal (CDA). Mirjam Bikker (ChristenUnie) stelt: “We steunen goed beleid, verbeteren voorstellen waar mogelijk en daar is dit onderhandelingsresultaat een mooi voorbeeld van.” Chris Stoffer (SGP) vindt de begroting fors verbeterd.

Andere oppositiepartijen snappen niet waarom deze vier partijen niet harder hebben onderhandeld. Luc Stultiens (GroenLinks-PvdA) noemt het akkoord een ‘historische blunder’.

Alleen D66 klinkt milder. “Goed dat CDA, JA21, CU en SGP de bezuiniging op het onderwijs iets hebben verzacht”, twittert Rob Jetten. “Samen kregen we al de langstudeerboete van tafel.” Maar hij is niet voor niets afgehaakt en vindt de bezuinigingen toch te erg.

Geert Wilders (PVV) daarentegen is ‘ontzettend blij’ dat het kabinet toch verder kan. “Ik ben opgelucht, want het was een hele kluif.”

In twaalf steden demonstreerden medewerkers en studenten van universiteiten en hogescholen woensdag tegen het kabinetsbeleid. De protesten werden georganiseerd en ondersteund door WOinActie en vakbonden.

Bij de Vrije Universiteit Amsterdam vormden een paar honderd medewerkers en studenten een ketting voor het hoofdgebouw om het onderwijs en onderzoek te beschermen. In Nijmegen was een fietstocht georganiseerd en in Tilburg, Maastricht, Rotterdam en Groningen klonken fluitconcerten tegen de bezuinigingen.

In Utrecht riep hoogleraar en actievoerder Ingrid Robeyns op tot stakingen. “Onderwijs is de ruggengraat van een democratische samenleving”, tekende DUB op. “Deze bezuinigingen raken niet alleen de kwaliteit van onderwijs en onderzoek, maar ook de rechtsstaat zelf.”