Onevenredige bezuinigingen voor Erasmus Universiteit; gedwongen ontslagen ‘niet uit te sluiten’

Vicevoorzitter van het College van Bestuur Ellen van Schoten noemt de ‘ongekend harde’ bezuinigingen ‘een hele slechte ontwikkeling’. “Dit kabinet zegt veel belang te hechten aan innovatie, hoe kun je dan minder gaan investeren in mensen die de kenniseconomie verder brengen? En als bestuurder vind ik het heel vreemd dat we twee jaar geleden extra investeringen krijgen en dat die nu al weer ongedaan gemaakt worden. Ik vind dat heel naar. Maar we staan er dankzij de voorbereidingen die we hebben getroffen financieel goed voor. Het zal niet makkelijk zijn, maar we kunnen dit opvangen.”

De Erasmus Universiteit overweegt samen met de andere universiteiten ‘acties’ en mogelijk juridische stappen tegen het kabinet. “We laten al via de media horen dat we het er niet mee eens zijn.” Over juridische stappen wil Van Schoten nog niet te veel uitweiden, maar die ‘zijn een optie’.

Faculteiten met een zeer internationale studentenpopulatie – bijvoorbeeld de RSM en de ESHCC – hebben het zwaar. Ook de instituten ISS en IHS, die beide getroffen worden door bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking, zullen het moeilijk krijgen.

Reorganisaties en gedwongen ontslagen zijn ‘niet uit te sluiten’, verwacht Van Schoten, maar waar en wanneer kan ze nog niet zeggen. “We proberen dat natuurlijk zoveel mogelijk te voorkomen. Of het nodig zal zijn en waar is nu nog niet te zeggen. Per organisatieonderdeel wordt nu gekeken welke maatregelen nodig zijn. Op sommige plekken wordt al beperkt extern ingehuurd, worden tijdelijke contracten niet verlengd en vacatures niet of niet direct ingevuld.”

In 2025 krijgt de universiteit – een jaar eerder dan verwacht – te maken met het schrappen van de starters- en stimuleringsbeurzen, beurzen die bedoeld zijn om wetenschappers meer kans te geven op een vast contract en eigen onderzoek te doen. De wetenschappers die zo’n beurs al hebben bemachtigd blijven buiten schot, maar na 1 januari komen er geen nieuwe beurzen meer.

De universiteit loopt door deze bezuiniging 39 miljoen euro mis. Daarmee wordt de Erasmus Universiteit – samen met Maastricht en Tilburg – onevenredig hard getroffen. De drie jonge universiteiten krijgen via extra beurzen compensatie omdat ze relatief minder geld krijgen van het ministerie van Onderwijs dan de oudere universiteiten. De drie universiteiten lobbyen voor structurele compensatie, maar tot nu toe zonder succes.

In 2026 volgt de langstudeerboete. Die moet een bezuiniging opleveren die landelijk 95 miljoen euro bespaart en de jaren daarna zelfs 280 miljoen euro. In principe

Vergelijkbare bedragen hoopt het kabinet te besparen op een nieuwe wet die het aantal internationale studenten omlaag moet brengen. Hoeveel geld het de Erasmus Universiteit echt zal kosten, hangt helemaal af van de precieze uitvoering, die nog onduidelijk is. Een heel ruwe schatting komt uit tussen de 3 en 6,5 miljoen euro.

Over de opbrengst van de maatregel zijn grote twijfels, zelfs onder de ambtenaren van het ministerie. De universiteit werft al niet meer actief in het buitenland. Studenten uit Europa kunnen zich vrij inschrijven in Rotterdam en zullen daarom blijven komen. Studenten van buiten Europa zijn belangrijk voor de universiteiten, omdat ze hoger collegegeld betalen. Er staan geen streefcijfers in de plannen van het kabinet. Haalt het kabinet op deze manier het geld niet binnen, dan zullen er vervangende bezuinigingen volgen, kondigde minister Eppo Bruins al aan.

De bezuinigingen komen bovenop al bestaande financiële zorgen voor de universiteit, bijvoorbeeld door de hogere lonen en inflatie. Het tekort voor 2024 lijkt uit te komen op 6 tot 9 miljoen euro. Vorig jaar draaide de universiteit al 17,5 miljoen euro verlies. Het ministerie verwacht daarnaast een lagere instroom van studenten. Daarom krijgt de universiteit 8 miljoen euro per jaar minder.

Van Schoten wil ‘hobbel na hobbel’ de bezuinigingen te lijf gaan. De eerste maatregelen zijn eerder dit jaar al ingegaan: het budget van alle diensten wordt 5 procent lager en de strategische plannen worden met 3,5 miljoen euro gekort. Voor het boekjaar 2025 wil de universiteit een sluitende begroting presenteren, waarbij eventuele overschrijdingen gecompenseerd worden door een ander organisatieonderdeel.

Ook gaat de universiteit het onderwijs tegen het licht houden. Verlieslijdende onderwijsactiviteiten zullen worden ‘gerationaliseerd’, wat kan betekenen dat studenten in grotere groepen terechtkomen of dat bepaalde onderdelen gestopt worden. “Maar we zullen dat altijd netjes afbouwen, studenten die met een programma bezig zijn kunnen dat gewoon afmaken.”

Van Schoten overweegt daarnaast uitstel of afstel van vastgoedprojecten. De grote renovatie van Tinbergen gaat sowieso door, maar alle andere plannen worden onder de loep gelegd. Voor de komende jaren stonden bijvoorbeeld de sloop van het Q-gebouw, het N-gebouw en het oude sportgebouw op het programma, en de renovatie van Mandeville en Van der Goot. “We gaan kijken of we hier andere keuzes kunnen maken, door deze gebouwen op termijn een andere bestemming te geven. Studentenwoningen bijvoorbeeld.” Ook op het braakliggende terrein naast Langeveld zou nog een nieuw gebouw kunnen komen. Welke plannen getroffen worden, heeft het CvB nog niet besloten.

Ook wil Van Schoten geld besparen door het efficiënter gebruiken van de bestaande gebouwen. “Met een slimmere zaalplanning kunnen we wellicht vaker activiteiten intern organiseren, zodat we geen ruimte hoeven te huren in de stad. Of we kunnen ruimte aan andere instellingen verhuren.” Ook gaat de universiteit verder met de invoering van flexwerkplekken, onder andere in het gebouw van de Erasmus School of Economics.

Verder is het de bedoeling dat ict geld bespaart, bijvoorbeeld door software te standaardiseren. Nu betaalt de universiteit nog regelmatig dubbele licenties voor dezelfde software, of voor verschillende softwarepakketten die ongeveer hetzelfde doen.

Ondanks de precaire situatie kan Van Schoten medewerkers geruststellen. “We zijn nu financieel gezond, dus we gaan geen noodmaatregelen doorvoeren, waarbij we ineens 30 miljoen euro wegsnijden. We hebben tijd, en we willen plannen maken om slimmere keuzes te maken. Hoe we dat gaan doen, willen we regelmatig en helder communiceren en in overleg met elkaar. Medewerkers worden ook van harte uitgenodigd om mee te denken, via hun leidinggevende of via medezeggenschap.”