‘Vanavond gaat niet over politiek, maar over gezondheidswerkers in Palestina’

In eerste instantie werd het evenement van studentenverenigingen IFMSA-Rotterdam en Avicenna afgewezen door het Erasmus MC, blijkt uit correspondentie die EM heeft ingezien. Het zou ‘een politiek karakter hebben’, ‘niet interessant zijn voor studenten’ en ‘geen link hebben met het onderwijs’. Moderator Thea Hilhorst, hoogleraar Humanitaire studies aan het ISS, laat dit niet onopgemerkt aan het begin van de bijeenkomst. “Vanavond gaat niet in eerste plaats over politiek, maar over gezondheidswerkers in Palestina die geen zorg kunnen leveren en over patiënten die geen zorg kunnen krijgen”, begint zij de avond.

“Wij kregen te horen dat het evenement niet mocht plaatsvinden”, vertelt Anna le Clercq, lid van IFMSA-Rotterdam. “Dat hebben we nog nooit meegemaakt, terwijl wij vaker activiteiten hebben georganiseerd over Global Health met politieke context.” De beslissing hierover bleek hogerop te liggen bij de Raad van Bestuur, dus zochten de studentenverenigingen het contact op. Uiteindelijk besliste de Raad van Bestuur dat het evenement mocht plaatsvinden onder de strikte voorwaarde dat de ondertitel ‘A comprehensive approach to the crisis in Gaza’ werd geschrapt en dat het geen politiek karakter had, staat in de correspondentie met de organisatie.

“Wat het Erasmus MC vooral benadrukte, was haar neutraliteit in dit conflict”, zegt Hilhorst. Als moderator vindt zij de werkwijze van de Raad van Bestuur onbegrijpelijk. “De lezing gaat over een humanitaire situatie in Gaza en hoe je daarmee omgaat als arts. Het gaat juist over de aanvallen op de gezondheidszorg en daar mogen studenten kritisch over zijn. Waarom zou een bijeenkomst niet politiek mogen zijn? De Raad van Bestuur hoort studenten aan te moedigen in dienst van het humanitair recht te spreken.”

Ook Loes de Kleijn, onderzoeker en huisarts-in-opleiding in het Erasmus MC, is kritisch over de opgelegde censuur. Zij maakt deel uit van een collectief van medewerkers van het Erasmus dat zich hard maakt voor de zorg in Gaza, het Erasmus MC Palestine Advocates Team (EMPA-T).

De Kleijn maakt zich zorgen over de academische vrijheid van studenten. “Die hoort bij hun ontwikkeling als arts. Bovendien heeft het Erasmus MC in het verleden juist wel harde standpunten ingenomen. In 2022 werd de Oekraïense vlag gehesen als steunbetuiging aan het Oekraïense volk en kleurde de toren van het Erasmus MC groen uit solidariteit met het Iraanse volk en de demonstranten op het Malieveld.”

De avond bestaat uit een verhaal van hoogleraar Mads Gilbert, anesthesioloog en hoofd van de spoedeisende hulp in het universitair ziekenhuis van Noord-Noorwegen. Gilbert gaat sinds 1989 regelmatig naar Palestijnse ziekenhuizen om er te werken en doceren, maar moet nu met lede ogen toezien hoe die instituten worden aangevallen door het Israëlische leger.

In de zaal heerst onder de aanwezige medisch studenten, artsen en onderzoekers een stilte en gevoel van afschuw en verdriet wanneer Gilbert de barre omstandigheden in Gaza toont. Destructie van de zorg en het tegenhouden van noodhulp resulteren in wat artsen in Gaza noemen de ‘triangle of death’: sterfte door verhongeren, dehydratie en (eenvoudige) ziekten waaronder infecties, diabetes, behandelbare kanker en zwangerschappen.

“Het is onbetwistbaar dat ziekenhuizen het doelwit zijn van aanslagen. Er zijn meer dan zeshonderd gerichte aanvallen op zorgmedewerkers geweest. 120 ambulances, 24 ziekenhuizen en 62 zorgcentra zijn niet functioneel, dat is meer dan 80 procent van de zorg.” Gilbert toont foto’s van Palestijnse collega’s en medisch studenten die hij les heeft gegeven. Zij zijn in het ziekenhuis, over straat of thuis gedood door aanvallen van het Israëlische leger, soms met het hele gezin. Gilbert is dan ook scherp in zijn veroordeling. “Het grootste probleem voor de gezondheidszorg in Gaza is de Israëlische bezetting.”

Na Gilbert spreekt Craig Jones, docent Human Geography aan de Newcastle University. “Bescherming van medische professionals en gewonden is de basis van internationaal humanitair recht”, zegt Jones.  “Toch heeft Israël zowat elk ziekenhuis in Gaza aangevallen naar eigen zeggen vanwege de uitzonderingen in die internationale wetten.”

Jones heeft jaren onderzoek gedaan naar de manier waarop Israël wetgeving inzet voor militaire doeleinden. Als (vereenvoudigd) voorbeeld vertelt hij: “Israël laat foto’s zien van enkele wapens die volgens het leger gevonden zouden zijn in het Al Shifa-ziekenhuis en beargumenteert daarmee dat internationale wetgeving een volledig bombardement van het ziekenhuis toestaat.” Jones voegt er voor de zekerheid aan toe dat hij het oneens is met deze werkwijze en dat het volgens hem indruist tegen het internationaal humanitair recht.

Na de lezing blijkt een enorme behoefte aan informatie en discussie. Zo stelt een arts-onderzoeker vragen over banden die de EUR en het Erasmus MC hebben met Israëlische universiteiten die zouden hebben gewerkt aan militaire systemen en doctrines die nu worden geïmplementeerd bij aanvallen op Palestijnse collega’s. Ook vraagt een student advies voor hoe bestuurders op de universiteit moeten omgaan met de oorlog en humanitaire crisis in Palestina. “Ik zou hen verantwoordelijk houden voor de banden die zij onderhouden met deze universiteiten”, antwoordt Gilbert. “Hebben zij nagedacht over wat zij hun kleinkinderen zullen vertellen over wat zij wel of niet hebben gedaan op het moment dat een genocide plaatsvond?”

In een reactie (die hier volledig te lezen is) laat de Raad van Bestuur van het Erasmus MC weten dat ze niet heeft gesteld dat de lezing niet door mocht gaan, maar dat de oorspronkelijke ondertitel waarin het Gaza-conflict werd genoemd, moest worden verwijderd vanwege ‘de neutrale opstelling die wij bij conflicten in de wereld willen uitstralen’.

Het bestuur stelt verder: “Een ziekenhuis moet dan ook te allen tijde een toegankelijke en veilige plek zijn voor mensen die hulp nodig hebben. Ongeacht achtergrond, geloof, gedane daden, etc. Daarom is het beleid voor het gebruik van de zalen in het Onderwijscentrum van het Erasmus MC al jarenlang dat verenigingen daar gebruik van mogen maken zolang de bijeenkomst niet gaat over politiek, religie of commercie.”