Bijna iedereen gebruikt ChatGPT, maar plagiëren gaat studenten te ver

Van de 154 deelnemers aan de anonieme EM-enquête geeft maar liefst 92 procent aan ChatGPT regelmatig te gebruiken voor hun studie. Bij de meeste studenten is dat minstens een keer per week, ongeveer een kwart gebruikt het zelfs dagelijks. Slechts 8 procent zegt de chatbot nooit in te zetten tijdens hun opleiding.

Hoewel achttien respondenten toegeven weleens teksten in te leveren die gegenereerd zijn door de kunstmatig intelligente software van OpenAI, gaat het bij in ieder geval zeventien van hen niet om een volledige tekst of essay. Ze gebruiken het als hulpmiddel, bijvoorbeeld om een zelfgeschreven tekst te vertalen, of om te herschrijven in formeler taalgebruik. Een ander gebruikt het om programmeercode te produceren.

Soms wordt er wel tekst gegenereerd, maar dat wordt niet ongezien ingeleverd. “Ik bewerk het altijd eerst en redigeer het dan nog vele malen. ChatGPT is niet goed genoeg, en het zou ook stom zijn want ik moet het zelf leren”, schrijft een economiestudent die de chatbot dagelijks gebruikt ‘sinds vijf dagen na de lancering in december 2022’.

Eén student valt wellicht te verdenken van plagiaat, want die omschrijft wat cryptisch of die een gegenereerde tekst heeft ingeleverd: ‘Google is your friend’, is de enige toelichting van de student Economie en Filosofie. Een andere student erkent een volledig door ChatGPT gefabriceerde tekst te hebben ingeleverd, maar ‘dat was de opdracht’.

De meest populaire toepassing is ‘ideeën genereren’. Liefst 64 procent van de respondenten gebruikt de tool als brainstormmachine. “Voor mijn bachelorscriptie heb ik het gebruikt om te brainstormen over potentiële deelvragen”, schrijft een masterstudent van de ESHCC. Ook mag Google zich zorgen maken, want op de tweede plaats staat de toepassing ‘zoekmachine’. Samenvattingen maken of feedback op taal en grammatica worden ook nog door bijna de helft van de studenten genoemd.

Opvallend veel respondenten gebruiken de chatbot om programmeercode te genereren. Het voordeel van die toepassing is dat je je geen zorgen hoeft te maken over de betrouwbaarheid van het antwoord: “Als de code werkt, dan weet je dat het betrouwbaar is”, licht een student toe.

Een andere veel genoemde toepassing is ChatGPT als sparringpartner, wat een enorme uitkomst kan zijn voor introverte studenten. “Ik gebruik het om conversaties over concepten te hebben. Ik heb veel sociale angst, dus het is fijn om het met ChatGPT over filosofische concepten of SPSS-functies te hebben”, schrijft een masterstudent die aan drie faculteiten studeert.

Een rechtenstudent vraagt de chatbot soms om een oefententamen te genereren. “Ik upload de literatuur als pdf-bestand en een eventueel eerder (oefen)tentamen. Ik vraag dan aan ChatGPT of deze een nieuw oefententamen voor mij kan maken met vragen over de literatuur in dezelfde stijl als het eerdere tentamen.” Oefenopdrachten genereren wordt door slechts 13 procent van de respondenten gedaan, tegelijk ziet de helft dit wel als een handige toepassing.

Betrouwbaarheid van de resultaten lijkt de belangrijkste reden dat de meeste studenten zich niet wagen aan plagiaat. Ze beoordelen de betrouwbaarheid van de bot gemiddeld met een 3,2 op een schaal van 5. Slechts één student geeft ChatGPT hiervoor de maximale score. “Alles wat te maken heeft met feitenkennis, is betrouwbaar”, schrijft de Bedrijfskundestudent. Maar zelfs deze eerstejaars plaatst kanttekeningen: “Rekenfouten komen wel voor.”

Andere studenten, die de betaalde versie van de bot gebruiken, uploaden via een plug-in wetenschappelijke artikelen om de betrouwbaarheid te vergroten.

Uit de antwoorden van de studenten blijken soms ook misverstanden over de aard van de AI-chatbot. “Ik neem aan dat GPT zelf ook op internet zoekt”, schrijft iemand. In werkelijkheid kan de bot geen gegevens opzoeken op het internet, de gratis versie maakt gebruik van een taalmodel, gebaseerd op bronnen die in januari 2022 voor het laatst zijn geüpdatet.

Een andere student vermoedt dat ChatGPT alleen gebruikmaakt van ‘betrouwbare bronnen’, maar de bron van de bot bestaat uit miljoenen websites. ‘Opzoeken’ doet de bot überhaupt niet: hij genereert antwoorden met woorden die op basis van het taalmodel het meest voor de hand liggen. Daardoor weet het programma ook meestal niet wat de bron is van bepaalde informatie.

Anderen denken aan betrouwbaarheid te winnen door ChatGPT te vragen het eigen antwoord te controleren. Dan ontdekt de bot inderdaad soms fouten, maar ook die verbeteringen kloppen vaak niet. “Hallucinaties zie je soms terug”, merkt ook een masterstudent. Een andere student, die de betrouwbaarheid een 2 geeft, vermoedt zelfs recalcitrant gedrag van ChatGPT: “Hij liegt tegen je als ie zin heeft.” Een ander beschouwt de chatbot als ‘een niet te vertrouwen teamlid’. “Je geeft hem wel opdrachten, maar je zorgt dat je niks inlevert wat ie schrijft.”

Een enkeling vindt het gebruik van de chatbot op geen enkele manier te rechtvaardigheden. “Het is schadelijk voor het hoger onderwijs, omdat het de vaardigheid van studenten om zelf te schrijven, hun eigen research te doen en teksten te analyseren ondermijnt. En het is gewoon oneerlijk”, vindt de tweedejaars economiestudent.

Eén student trekt de betrouwbaarheid van ChatGPT in twijfel omdat de software ‘geen emoties kan voelen’. EM heeft even aan ChatGPT gevraagd hoe hij daar over denkt, en het antwoord was: “Oh nee, mijn gebrek aan emoties maakt me de droge komiek van de digitale wereld! Ik probeer mijn best te doen, maar lachen is niet echt in mijn programmeertaal ingebouwd. Misschien moet ik een cursus ‘Humor voor AI’ volgen om wat meer grappen in mijn databank op te nemen.”

In de periode van 28 september tot 19 oktober konden EUR-studenten via de website van Erasmus Magazine een vragenlijst invullen over het gebruik van ChatGPT tijdens hun studie. Die vragenlijst was opgesteld in samenwerking met docent Quincy Breidel van de Erasmus School of Law. De Nederlandstalige enquête werd 84 keer ingevuld, de (identieke) Engelstalige 70 keer, in totaal dus 154 keer. Ongeveer de helft van de deelnemers is bachelorstudent, de andere helft masterstudent. Masterstudenten zijn daarmee oververtegenwoordigd in deze enquête (45 versus 36 procent in de hele studentenpopulatie). Ook doen er ongeveer twee keer zoveel ESHCC-studenten mee aan de enquête als op basis van hun aandeel zou mogen worden verwacht (12 tegen 6 procent). Rechtenstudenten zijn daarentegen ondervertegenwoordigd (8 tegen 16 procent). Naar andere persoonlijke kenmerken is niet gevraagd.