Een gitzwarte dag door de ogen van drie geneeskundestudenten: ‘Ik dacht alleen maar: dit kan niet echt zijn, dit is een film’

Het college Gespreksvaardigheden op de vijfde verdieping van het Gk-gebouw was een uurtje onderweg, toen Sam rond half drie vanuit een verdieping onder hem vreemde geluiden hoorde. “We hadden totaal niet door dat het ging om schoten. Het leek of er een kast omviel, en daarna alsof er iemand op de grond viel.”

In het gebouw, waar geen patiënten komen maar facilitaire diensten zitten én een aantal klaslokalen, worden vooral praktische vaardigheden onderwezen, waarbij studenten behandelingen op elkaar oefenen. “We dachten dat er misschien iemand was flauwgevallen. Vervolgens roken we ook nog brand.” Sam vermoedt achteraf dat die geur uit Delfshaven kwam, waar de verdachte eerder brandstichtte en zijn buurvrouw en haar dochter doodschoot.

“We zijn toch maar even gaan kijken of er iets aan de hand was”, vertelt Sam. “In de gang kwamen we een andere docent tegen en die wist al van de schietpartij.” De les was uiteraard meteen afgelopen en iedereen moest naar buiten. “We dachten toen nog aan een liquidatie in het criminele circuit of iets dergelijks, maar niet aan een docent in ons gebouw. Buiten werden we meteen aangesproken door politieagenten, die wilden weten wat we hadden gezien en gehoord. Toen pas kwam het besef dat het om een docent ging en daardoor sloeg de sfeer compleet om. Dat maakte het vooral heel veel enger.”

Geneeskundestudent Saad stond op dat moment bij een bakesale van studentenvereniging Avicenna in het onderwijscentrum, voor de slachtoffers van de overstroming in Libië. Hij werd daar gebeld door een kennis, die zag dat studenten aan het vluchten waren uit het Gk-gebouw. “Ik ben toen daarheen gerend, om te kijken of het goed ging met studenten die ik kende.” Het gebouw was inmiddels afgesloten. Een van de hulpverleners liet weten dat de schutter nog op vrije voeten was. “De situatie leek niet onder controle. Niet alleen omdat de schutter nog rondliep, maar ook omdat veel mensen bij de plaats delict stonden. Zij werden niet op een gecoördineerde manier weggestuurd.”

Daarna liep hij gehaast terug naar het onderwijscentrum. Hij trof een medewerker en een groep studenten en stelde voor te ontruimen. “Ik had het gevoel dat ik niet helemaal serieus werd genomen, want de reactie was dat we geen paniek moesten zaaien. Ik ging aan mezelf twijfelen: misschien overdrijf ik wel en wordt de schutter snel gepakt.”

Coassistent Anne zat in de grote collegezaal bij het onderwijscentrum, toen bij haar de eerste berichtjes binnensijpelden dat er iets aan de hand was in het Gk-gebouw. “En een vriendin appte dat er allemaal politie en brandweer op de Rochussenstraat stond.” Even later hoorden medestudenten dat er een docent gewond was, wat aanleiding was om het college te staken. De arts die het college geeft, zegt dat iedereen die zich niet veilig voelt mag vertrekken.

In Sams WhatsApp verschenen de eerste geruchten over het slachtoffer. Een screenshot van het LinkedInprofiel van docent Jurgen Damen ging rond, met daarbij de woorden die de verdachte zou hebben geroepen: “Het is tijd!” De groep van Sam werd door de politie richting een collegezaal in het onderwijscentrum gedirigeerd, om daar op een veilige plek te vertellen wat de groep gezien en gehoord had.

Terwijl Sam en zijn studiegenoten richting het hoofdgebouw liepen, waar het onderwijscentrum zich bevindt, sloeg de paniek opnieuw toe. “Agenten met helmen, camera’s en grote geweren (de Dienst Speciale Interventies, red.) renden op ons af en riepen dat we daar weg moesten. Dus iedereen rende alle kanten op, sommigen richting het Erasmus MC, anderen richting de stad, of in een van de winkeltjes in de plint van het gebouw. Ik rende een vaccinatieruimte in. We probeerden de deur van binnen op slot te doen, maar die bleek geen slot te hebben. Binnen waren kinderen aan het huilen. Dat was het engste moment.”

Ongeveer op hetzelfde moment werd het hele onderwijscentrum geëvacueerd en moest Anne haar collegezaal verlaten. Ze vertelt: “Toen we vanuit het onderwijscentrum de grote hal van het ziekenhuis in wilden, mochten we niet verder.” Volgens beveiligers was het buiten het ziekenhuis niet veilig.

Terwijl ze afwachtten hoe het verder moest, brak ook hier de chaos uit. “Het gerucht ging dat de schutter de grote hal in kwam, dus iedereen vluchtte weg bij de trappen. Ik liep het onderwijscentrum in en bedacht me: als ik toch niet weg kan ga ik wel even naar de wc. Terwijl ik daarnaartoe liep, hoorde ik achter me geschreeuw en ik zag een meisje wegrennen vanaf de tweede verdieping. Achter haar stond een man met een gloeiend voorwerp in zijn hand.” Volgens Anne was de man heel kalm. Maar alle kalmte verdween uit het onderwijscentrum toen hij het voorwerp met kracht naar beneden gooide.

Het voorwerp bleek een molotovcocktail, die met een harde knal uit elkaar spatte en brand veroorzaakte op zo’n dertig meter afstand van Anne. “Ik dacht alleen maar: dit kan niet echt zijn, dit is een film of zo’n escaperoom waarin ze een enge scène namaken.” Iedereen rende weg, vooral richting het terras aan de achterzijde van het onderwijscentrum, dat uitkijkt op de Westzeedijk. “Ik zocht bekende gezichten, maar ik herkende niemand.” Anne zag de meeste mensen naar een hoek van het terras rennen, maar dat bleek een dode hoek waar je niet weg kon.

Ondertussen belde een vriendin, aan wie ze vertelde wat er aan de hand was. “Die merkte op dat ik het heel kalm vertelde. Het zal een shockreactie geweest zijn.” Met de vriendin nog aan de telefoon sprintte Anne naar de andere kant van het terras, waar een trap richting de parkeergarage is. Daar kon ze uiteindelijk wegkomen, bij de uitgang aan de Westzeedijk werd ze opgevangen door ME.

Toen Saad net buiten het onderwijscentrum stond, werd iedereen om een voor hem onbekende reden teruggeroepen. Ongeveer een minuut daarna werd de molotovcocktail gegooid. “Mensen begonnen te gillen en te rennen. Ik was samen met een medestudente te ver van de nooduitgang vandaan, dus we zijn samen het gehandicaptentoilet ingevlucht.” Daar zaten zij uiteindelijk drie kwartier vast. De hele tijd had hij iemand van 112 aan de lijn.

In die angstige minuten in de wc hoorden de twee studenten drie harde knallen, vreesden ze een school shooting, werd de rook van de brand steeds dikker en hoorden ze voetstappen vlak buiten het toilet. “We hadden ondertussen geruchten gelezen dat er waarschijnlijk meerdere schutters waren, dus ik dacht dat de voetstappen van een van hen was. Ook omdat de vrouw die ik aan de lijn had zei dat de politie zich kenbaar zou maken.”

Op dat moment dachten de twee studenten dat ze dood zouden gaan. “We hebben toen samen onze laatste geloofsgetuigenis gedaan – we zijn allebei moslim. We hadden geaccepteerd dat we dood zouden gaan”, zegt hij. “Ik had me klaar gemaakt om ons te verdedigen als hij binnen zou komen.”

De WhatsApp-geruchtenmachine draaide inmiddels op volle toeren. Geneeskundestudenten zitten in allerlei appgroepen met elkaar en de wildste verhalen deden de ronde. Eerst kwam er bij Sam het (incorrecte) signalement binnen van een lange, 21-jarige student die boos geworden zou zijn op een docent. Anne las dat er een bommelding was in het Sophia Kinderziekenhuis (die was er niet), ook zij hoorde dat er drie daders zouden zijn (er was er één).

Vervolgens kwamen bij Sam de eerste signalen dat er iets aan de hand was op de faculteit. “Via WhatsApp gingen plaatjes rond van een brand in het onderwijscentrum. Dat was echt heel onwerkelijk: het onderwijscentrum is ons thuis, de plek waar je altijd studeert en die je associeert met je verdere loopbaan. En die staat dan in de fik!” Later leert Sam dat de brand ontstond door een molotovcocktail. “Daar was ik ergens blij mee, aangezien ik eerst dacht dat het om een bom ging.”

De arrestatie die later aan de Westzeedijk zal plaatsvinden ziet Anne niet meer. “We zijn doorgerend langs de Westzeedijk, naar een vriendin die in de buurt woont.” Bij de vriendin hebben meer studiegenoten zich verzameld en daar komen de emoties los. “We vielen in elkaars armen en barstten in huilen uit.”

De schutter kwam nooit naar het toilet waar Saad en een vriendin zich schuilhielden. In plaats daarvan hoorden ze plotseling ‘politie, politie’ en zijn ze heel rustig met hun handen in de lucht de wc uit gelopen en naar buiten gebracht. “We zijn daar niet opgevangen. Dat vond ik jammer, want ik voelde me nog steeds onveilig”, zegt Saad. Tot aan de persconferentie dacht hij dat er meerdere schutters waren.

Toen duidelijk was dat de dader gepakt was en er niet meer verdachten rondliepen, kon Sam weg bij het ziekenhuis. “Ik ben niet meteen naar huis gegaan, dat kon ook niet want het OV lag plat. We zijn met een groepje naar iemands kamer gegaan.” Samen bespraken ze wat hen overkomen was en lieten ze hun emoties de vrije loop. “Ik heb niet het idee dat ik al helemaal besef wat er gebeurd is”, zegt Sam later. “Het is een soort Amerikaanse school shooting, dat voelt zo onecht.”

De doodgeschoten docent, Jurgen Damen, kent Sam van een invalbeurt en via wat medestudenten over hem zeggen. “Ik weet dat het een hele lieve docent was, die heel dichtbij de studenten stond en je een betere arts wilde maken. Het doet heel veel pijn dat hij er niet meer is.”

De gebeurtenissen moeten nog een plek krijgen bij Saad. “Vlak nadat het gebeurd was, dacht ik heel vaak: wat als er wel iemand was binnengekomen? Wat als de rook te dik was geworden? Maar mijn vader zei gisteren dat ‘wat als’ niet bestaat. Daar ben ik heel dankbaar voor. Ik probeer die vragen nu uit mijn hoofd te zetten.”

Vrijdag is Sam thuisgebleven, de bijeenkomst voor studenten in De Doelen heeft hij overgeslagen. “Ik had vooral behoefte om even in mijn eigen bed te liggen.” Anne benadrukt dat de gebeurtenissen op alle geneeskundestudenten en medewerkers een grote impact hebben. “Ook mensen die er niet waren, zijn hard geraakt. De brand in het geliefde onderwijscentrum is voor alle studenten onvoorstelbaar. Het is je tweede thuis.” Ze hoopt dat studenten snel terugkeren naar het onderwijscentrum. “We zijn als ouderejaars gevraagd om jongeren studenten te helpen.” Zelf probeert ze ook zo snel mogelijk van het ziekenhuis in haar hoofd weer een veilige plek te maken. “Ik heb zondag alweer gewerkt en toen heb ik de grote hal nog vermeden, maar woensdag ga ik er met een vriend naartoe. Dan gaan we ook een bloemetje leggen voor de docent.”