Je hebt vast geen moeite om op een verjaardag uit te leggen waar je onderzoek naar doet.
“Nee, iedereen begrijpt het als je zegt dat je onderzoek doet naar roken. Mijn proefschrift bestaat uit twee delen. Ik heb gekeken naar de rookvrije zone rondom het Erasmus MC en ik heb een behandeling opgezet voor vrouwen die zwanger willen worden of zijn en proberen te stoppen met roken en drinken. Ik heb van tevoren onderzoek gedaan naar morele valkuilen van beloningen, wat vrouwen er zelf van vinden en hoeveel vrouwen in de eerste vijftien weken alcohol drinken.”
Wat waren die morele valkuilen?
“Je kunt je afvragen of het ethisch verantwoord is om vrouwen te belonen om te stoppen met roken. Want dat betekent dat vrouwen die nooit gerookt hebben geen beloning krijgen. En tast je niet hun autonomie aan? Juist omdat het een onderwerp is dat iedereen begrijpt, is het ook iets waar iedereen een mening over heeft en waar haken en ogen aan zitten. De beloningen bleken moreel toelaatbaar als ze aan bepaalde eisen voldoen.”
Waarom eigenlijk een beloning?
“Eerdere studies in Frankrijk en Engeland wezen uit dat belonen werkt. Op moeilijke momenten is een sigaret verleidelijk en het verslavingsstemmetje in je hoofd vraagt zich dan af of die ene sigaret nou echt zo schadelijk is. De beloningen zijn dan een steuntje in de rug, want ook met één sigaret gaat de beloning niet door.
“De doelgroep die moeite heeft om te stoppen met roken is vaak ook kwetsbaar, omdat ze financiële problemen hebben, of een laag inkomen. De behandelingen die er tot nu toe waren, werken vooral voor een hoogopgeleide groep die sowieso al makkelijker stopt met roken. En dat zij stoppen is ook belangrijk, alleen nemen ondertussen de verschillen in gezondheid tussen mensen met een lage en hoge sociaaleconomische status alleen maar toe.”
Hoe heb je het uiteindelijk aangepakt?
“Ze konden zelf waardebonnen kiezen, bijvoorbeeld van Bol, Zalando of babywinkels. En die bedragen liepen op als ze langer niet rookten. Als ze zes maanden lang niet rookten konden ze in totaal 185 euro aan bonnen verdienen. Ook kregen ze groepssessies en een online platform aangeboden om hen te helpen bij het stoppen. 28 procent van de deelnemers was aan het einde van de behandeling gestopt met roken.”
Wat is de grootste misvatting over roken tijdens de zwangerschap?
“Dat roken een keuze is. Roken is net zo verslavend als heroïne, maar dat beseffen mensen niet omdat het onderdeel is van het straatbeeld. Het is ontzettend moeilijk om te stoppen en ik heb daar zoveel verdriet over gezien bij de vrouwen in mijn studie. Ze schamen zich omdat het niet lukt om te stoppen met roken, want ze willen het beste voor de gezondheid van hun kind. Maar het lukt ze gewoon niet. Het wordt nog moeilijker als je ook nog stress hebt. 13 procent van de vrouwen die meededen aan mijn studie had geen vaste woon- of verblijfplaats. Ruim de helft was werkloos, 72 procent had een partner die rookte. Dat maakt het stoppen allemaal moeilijker.”
En de rookvrije zone, wat heb je daaraan onderzocht?
“Driekwart van de volwassen patiënten was positief over de rookvrije zone. Ze zijn al ziek, dus ze willen niet ook nog door een rookgordijn hoeven. En als ze gestopt zijn en net een stressvol gesprek in het ziekenhuis hebben gehad, worden ze verleid om te roken. We hebben ook kinderen in het Sophia Kinderziekenhuis bevraagd, zij vonden het onbegrijpelijk dat je rondom een ziekenhuis mocht roken.”
Wat waren je belangrijkste conclusies?
“Een op de negentien vrouwen drinkt alcohol in de eerste fase van de zwangerschap, zonder dat zorgverleners dat weten. De sociale druk om te drinken is vrij groot, maar we weten tegelijkertijd ook dat het niet de bedoeling is. Dus als ernaar gevraagd wordt door een zorgverlener, zeggen ze ‘nee’.
“Verder lijkt de combinatie van het online platform, groepssessies en de beloningen effectief om vrouwen te helpen met stoppen met roken.
“Ook de rookvrije zone helpt om roken te ontmoedigen waardoor het kwetsbare patiënten en kinderen beschermt. Voor de rookvrije zone in september 2019 van start ging stonden er op elke werkdag vierduizend mensen te roken, dat is nu gehalveerd. En ze staan gelukkig bijna niet meer bij de ingang.
“Tot slot is het aanspreken van rokers in de rookvrije zone heel effectief gebleken, mensen reageren grotendeels positief, doen hun sigaret uit of lopen de zone uit.”
Ik las in je dankwoord dat je niet wilde promoveren, want dat leek je stom.
“Ik ging Geneeskunde studeren om dokter te worden. Dan heb je een verplichte wetenschapsstage van twintig weken en dat leek me echt vreselijk. Zo’n saaie kantoorbaan, daar studeer ik geen Geneeskunde voor, dacht ik. Alleen vond ik het super leuk. Je bent ergens nieuwsgierig naar en je kunt het zelf uitzoeken. Je kunt impact hebben. Ik heb nu met dit onderzoek iets betekend voor mensen. Ik kreeg geboortekaartjes en soms nog steeds babyfoto’s.”
Wat vond je er wél stom aan?
“Er zijn heel veel regels en het kost veel tijd om te bewijzen dat je aan die regels voldoet. En door corona ging de studie bijna niet door. Maar dat zijn tegenslagen zoals je met elke baan hebt. Op dagen dat ik er doorheen zat ging ik gewoon eerder naar huis. Dan maakte ik een lange wandeling met mijn hond en werkte ik later weer wat harder.”
Je dankwoord is vierenhalve pagina, dat is heel lang. Wat zegt dat over jou?
“Ik ben vrij breedsprakig aangelegd en ik ben een dankbaar mens.”
Waarom begint je proefschrift met dit citaat van lifecoaches Marc en Angel Chernoff: “It’s much easier to judge people than it is to understand them: understanding takes extra kindness and patience. So seek to understand before you attempt to judge. And be thankful for the rude and difficult people you meet… They serve as great reminders of how not to be.”
“Ik denk dat we met zijn allen in deze maatschappij heel snel een oordeel klaar hebben en steeds meer polariseren. In discussies zijn we meer bezig met ons eigen gelijk krijgen dan met de ander begrijpen. Terwijl ik het leven veel leuker vind als je de tijd neemt om te luisteren naar wat iemand zegt en probeert diegene te begrijpen. Waarom is iemand boos of verdrietig? Dat geldt ook voor roken. Als je tegen patiënten zegt dat roken dom is, of kindermishandeling, ga je nooit begrijpen waarom iemand rookt en ga je ook nooit iemand helpen om te stoppen.”
