Van cup tot pulp: wat er met je koffiebeker gebeurt nadat je hem weggooit op de campus

We nemen de rode koffiebekertjes als voorbeeld en volgen hun reis door verschillende ‘afvalstations’ op de campus. Als iedere student één kopje koffie of thee per dag drinkt, zijn dat grofweg dertigduizend kartonnen bekers. Een deel daarvan wordt netjes in de bruine bakken gescheiden. Wie weleens in de UB komt, ziet daar ’s avonds stapels bekers op de ‘cups-bak’ over elkaar tuimelen. De schoonmakers van schoonmaakbedrijf Asito legen deze deze bakken daarom dagelijks: om zeven uur ‘s ochtends beginnen ze met hun ronde en brengen ze de volle zakken naar een van de twee ‘recyclerotondes’, ook wel afvalrotondes genoemd. Deze bevinden zich achter stalen hekken bij de ingang van de Burgemeester Oudlaan en achter de Spar.

Op de afvalrotonde aan de kant van de Burgermeester Oudlaan staan op een gebied van ongeveer een half voetbalveld honderden groene, gele, blauwe, kleine en grote afvalbakken naast en boven op elkaar. Heb je je koffiebekertje netjes in de juiste kartonnen bak gegooid, dan kunnen de schoonmakers deze kwijt in de daarvoor bestemde vuilniscontainer. De cups die onverhoopt bij ‘organic’ belanden, zorgen echter voor vervuiling van de afvalstroom.

Het gerucht dat de gescheiden afvalstromen van de kartonnen bakken later weer op één hoop terecht komen, helpt Ricardo de Valk van Asito graag de wereld uit: “Wanneer onze schoonmakers de kartonnen bakken legen, belanden alle zakken inderdaad op één stapel in onze schoonmaakwagens. Dat zijn allemaal dezelfde oranje gekleurde zakken. Daarom trekken studenten die dat zien, vervolgens de conclusie dat het op deze ongescheiden manier ook naar de afvalverwerker gaat, maar dat is niet zo.”

Hoe gaat dat scheiden dan wél in zijn werk? “Dat doen onze schoonmakers met de hand. Nascheiding heet dat”, zegt De Valk. Hij heeft er een trolley bijgehaald met een aantal oranje zakken erop om het voor te doen.

Op een koelkast en een kapotte magnetron na, die ergens tegen de muur staan te verroesten, ligt de rotonde er netjes bij. Iedere ophaalronde van de schoonmakers eindigt hier. Ze halen hier de zakken van de aanhanger van hun wagen. Na een inspectie beoordelen ze in welke container de desbetreffende zak moet en deponeren hem daar vervolgens. Koffiebekertjes gelden als één aparte stroom.

Demonstratief haalt De Valk een oranje zak van de trolley. Hij kijkt er goed naar en beoordeelt dat het een zak met koffiebekers zou moeten zijn. “Maar deze is ernstig vervuild”, zegt hij, en hij wijst naar de blikjes en de AA-flesjes die erin zitten. De Valk gooit hem in de container met ‘restafval’. De selectie is streng: zit er meer dan 15 procent vervuiling in zo’n zak, dan gaat hij bij ‘rest’. Zo niet, dan komt hij bij zijn eigen ‘stroom’ terecht, en kan de inhoud worden gerecycled bij afvalverwerkingsbedrijf SUEZ.

De Valk pakt een zak met gft-afval van de trolley. “Deze is wel ‘schoon’ genoeg”, zegt hij, en trekt de zak open. Met een enigszins vertrokken gezicht leegt hij de inhoud van de zak. Natte stukken fruit kletsen tegen de bodem van de afvalbak. “Het is geen leuk werk”, zegt hij. “En bovendien een tijdrovende klus.” Maar het moet wel gebeuren. Terwijl De Valk op de recyclerotonde afval staat te scheiden, wordt op de achtergrond in de perscontainer een bak met restafval geleegd. De inhoud wordt onder een woest gekraak samengeperst. Afvalverwerker SUEZ komt tweemaal per week langs om alle containers te legen.

Maar wat doet SUEZ met de ‘troep’ als het eenmaal door een van hun wagens is meegenomen? De EUR kan nog zo zijn best doen om afval te scheiden, maar als het vervolgens naar een derdewereldland wordt verscheept of inderdaad allemaal in dezelfde verbrandingsoven beland, is alles voor niets geweest.

We namen de proef op de som en vroegen aan SUEZ of we een kijkje mochten nemen op een van hun recyclelocaties. Daar sorteren en bewerken ze het afval en zetten het om in groene energie of grondstof voor een nieuw product. Dat mocht niet (‘er is daar niet zoveel te zien’), maar SUEZ nodigde ons wel uit om te komen kijken bij de overslaglocatie in Delft.

Als je bij treinstation ‘Delft Campus’ uitstapt, doemt aan de horizon direct het beeld op van de gigantische loods van de overslaglocatie van SUEZ. Hier komen non-stop vrachtwagens vol afval aan uit meerdere gemeentes en dus ook vanaf de campus. Marye Hendriks van SUEZ  neemt ons mee en laat zien wat ze in Delft met het afval doen.

Voordat we het terrein betreden, krijgen we een helm aangereikt en moeten we een oranje hesje aan. Veiligheid voor alles. We lopen naar de zeker tweehonderd meter lange loods waar het afval samenkomt. Links en rechts op het terrein staan roestende containers. Van het oude gebouw zijn zeker een derde van de ramen stuk, en het lijkt erop dat de bovenste twee rijen eruit zijn gesloopt. Wellicht om meer licht door te laten. Langsrijdende vuilnismannen groeten ons vrolijk.

Bij binnenkomst is het eerste dat opvalt de zure lucht waar niet aan te ontsnappen is. Toch kwetteren er vogels in het dak, die hier ondanks de stank een geschikte broedplaats hebben gevonden. Grote bergen met afval liggen overal: van plastic en glas tot hout en ander bouwmateriaal. Juist als wij binnenkomen wordt er een vrachtwagen met zakken plastic geleegd – keurig gescheiden, te zien aan de doorzichtige zakken. Om de paar tellen hoor je een keiharde knal, gebonk of ander galmend lawaai. Hendriks moet hard praten om zich verstaanbaar te maken. Op deze locatie zijn medewerkers bezig met grote wagens, of zelfs met de hand, het afval verder te sorteren. “Vanuit hier wordt het weer overgebracht naar een andere locatie van SUEZ of van onze partners”, zegt Hendriks, “zoals die op de Heijplaat in Rotterdam, waar het verder verwerkt wordt.” Ook het afval van de Erasmus Universiteit komt daar uiteindelijk terecht.

Terug naar de rode koffiebekertjes die we op de campus in een bruine bak hebben gegooid. Krijgen die een tweede leven? “De cups worden hier met vrachtwagens aangeleverd, opgeslagen en naar de sorteerinstallatie gebracht”, aldus Hendriks. “De universiteit gebruikt polyethyleenbekers: hier zit een laagje plastic omheen. Daarom kunnen het geen nieuwe koffiebekers meer worden, maar worden ze verwerkt tot toiletpapier. Sommige worden ingezet als brandstof voor de cementindustrie ter vervanging van fossiele grondstoffen. En op dit moment richt SUEZ zich ook op de recycling van koffiebekers tot grondstof voor bouwplaten.” Als we SUEZ dus moeten geloven, zit dat met de koffiebekers dus wel snor.

Dan rest nog de vraag of het nuttig is dat studenten en medewerkers op de campus hun afval scheiden. Hoeveel zin heeft het nou eigenlijk echt om je flesje, blikje of banaan in de juiste bruine bak te gooien als het bij SUEZ weer verder gescheiden wordt? Hendriks: “We halen zo veel mogelijk uit het afval dat we binnenkrijgen. Ook bij het restafval worden er na de verbranding nog een hoop producten ‘gered’ voor hergebruik. We zouden graag alles schoonspuiten om het vervolgens nog netter te scheiden, maar dat is voor bedrijven en particulieren niet betaalbaar. En als we ‘in de bron’ scheiden, hebben we bijvoorbeeld geen grote en dure sorteermachine nodig, maar kan het direct naar de juiste plek toe.”

Voor de meeste afvalstromen konden we helaas niet bij de allerlaatste stap kijken, het daadwerkelijke verwerkingsproces. Wat we wel hebben, is een gelikt filmpje van SUEZ zelf, waar ze precies uitleggen wat er met al deze stromen gebeurt, en op welke plekken je het weer tegenkomt, als shampoofles, toiletpapier of tuinstoel.