De strategie heeft ‘creating positive societal impact’ als doel, en dat doen ‘we’ dan op de ‘Erasmian way’. Welke van de vijf waarden die daar bij horen – maatschappelijk betrokken, wereldburger, verbindend, ondernemend en ruimdenkend – past persoonlijk het best bij jullie?
Kristel Baele: “Wat mij het meest bevalt, is het wereldburgerschap. Ik werk tenslotte al een groot deel van mijn leven in een ander land en in een andere cultuur, en ik ben mijn hele werkzame leven al bezig met internationalisering. En het ondernemende in brede zin: ondernemend in houding en geest, spreekt mij aan.”
Rutger Engels: “Dit is niet zomaar een topuniversiteit maar een topuniversiteit in een diverse stad. Ik hoop dat medewerkers en studenten zich meer realiseren en uitstralen dat ze in een zeer diverse stad wonen en werken.”
‘In de nieuwe strategie staan daarom onderzoek, onderwijs en werken aan maatschappelijke impact op gelijke voet met elkaar.’
De nieuwe strategie wordt een ‘fundamenteel herijkte koers’ genoemd. Wat is er fundamenteel veranderd?
KB: “De complexiteit van de vraagstukken waar de maatschappij mee worstelt neemt toe, zowel internationaal als lokaal. En er wordt meer dan bijvoorbeeld vijf jaar geleden naar universiteiten gekeken om met oplossingen te komen. In de nieuwe strategie staan daarom onderzoek, onderwijs en werken aan maatschappelijke impact op gelijke voet met elkaar. In tijd en geld zijn deze drie zaken even belangrijk.”
RE: “ Toen ik vorig jaar terugkwam op de universiteit, na vier jaar goeddeels uit de academische wereld te zijn geweest, merkte ik dat het engagement onder studenten terug is. Anders dan vijftien of twintig jaar geleden merk ik aan studenten dat ze zich verantwoordelijk voelen voor maatschappelijke problemen. Ze beseffen dat ze daarin een rol moeten en kunnen spelen. Dat sluit aan bij mijn eigen idee over wat een universiteit moet zijn. Dat er iets moet gebeuren met al die kennis, en dat we dat dus moeten faciliteren.
“Niet elke onderzoeker hoeft met de voeten in de klei van Zuid te gaan staan. Maar als onderzoeksteam of faculteit kom je er niet meer mee weg met alleen een focus op toppublicaties. We moeten zoeken naar de balans. We zullen dan ook onderzoeksgroepen meer aanspreken en belonen op hun teamprestatie. Bijvoorbeeld in de vorm van het toekennen van geld of prijzen.”
‘Niet elke onderzoeker hoeft met de voeten in de klei van Zuid te gaan staan. Maar als onderzoeksteam of faculteit kom je er niet meer mee weg met alleen een focus op toppublicaties.’
Impact is het belangrijkste woord in de strategie, toch blijft onduidelijk wat het precies is. Hoe ga je beoordelen wat de impact is van het werk van van wetenschappers?
RE: “Ik heb afgelopen jaar geleerd dat dit tijd kost. We hebben verschillende internationale modellen bekeken die impact meten. De komende tijd gaan we per discipline bekijken welk model het beste past bij welke discipline. Kijk, het heeft bijvoorbeeld geen zin om bij een vak als psychologie het aantal patenten te gaan tellen. Tegelijk kan iemand veel lezingen geven, maar dat betekent niet dat je veel maatschappelijke impact hebt. Zo moet je dus voor elke discipline kijken wat past, en ook hoe je dan interdisciplinaire teams gaat beoordelen, zoals bij de Erasmus Initiatives. Hoe ga je dat wegen? Daarvoor gaan we de tijd nemen. En op een gegeven moment met pilots bekijken hoe het werkt. Dit soort beoordelingen zijn gekoppeld aan het HR-beleid van de universiteit en je kunt dat niet zomaar omgooien. Ik zal dus niet over één nacht ijs gaan. We werken hierin overigens samen met NWO en VSNU op basis van het rapport Erkennen en Waarderen.
KB: “Als universiteit kun je dit niet alleen, of zelfs met de VSNU. Je moet ook de geldschieters in binnen- en buitenland betrekken. Alles hangt met elkaar samen en we moet dan ook samen die andere kant uit.”
Om het nog een graadje complexer te maken, kiest de universiteit er voor om te streven naar ‘positieve’ impact. Hoe bepaal je of impact positief is?
KB: “Bijvoorbeeld dat je bij het onderzoeken van nieuwe technologieën vanaf het begin ook vanuit een ander perspectief kijkt naar je onderzoek. Wat zijn van die nieuwe technologie de effecten op bijvoorbeeld privacy, veiligheid of ongelijkheid?”
RE: “En door het nu in de strategie al als positieve impact te benoemen, creëer je bewustzijn bij wetenschappers. Ik zie het ook als voordeel van interdisciplinaire teams dat je ook ethici, filosofen en sociaal wetenschappers in een team hebt die op een andere manier naar technologie kijken. Uiteindelijk bepaalt de geschiedenis of onderzoek een positieve of negatieve impact heeft, maar we kunnen mensen er nu al bewust van maken.
KB: “Ik hoorde laatst over een algoritme dat was gemaakt om te bepalen waar je in oorlogsgebieden het beste voedseldroppings kon doen. Dat is natuurlijk mooi, maar dit algoritme kan ook worden gebruikt om te bepalen waar de meeste mensen zijn om ze te bombarderen. Dat inzicht kwam al in vroegtijdig stadium op tafel. En dat maakt je bewust van de vraag met wie je je kennis moet delen en wie je bondgenoten zijn. Vroeger dacht je daar pas achteraf over na.”
Totstandkoming van nieuwe strategie werd een uniek proces genoemd; afgelopen jaar dachten veel studenten en medewerkers mee over de invulling van de strategie. Hoe gaat dat nu verder?
KB: “De Universiteitsraad blijft sowieso betrokken, zoals ze ook waren bij de totstandkoming van strategie. Er zijn nu tien projecten die dit jaar starten en per onderwerp kijken we welke aanpak het beste past. Ik denk zeker dat we weer gaan werken met een soort designlabs. Verschillende werkvormen en een divers gezelschap qua achtergrond en opvattingen bij elkaar zetten, hebben veel opgeleverd.
“Dat zoveel mensen deze koers dragen, vind ik het mooiste van de huidige strategie. We zijn meer één universiteit geworden.”
“Het mooiste van de strategie vind ik, dat ik om me heen hoor dat de universiteit nu meer in de samenleving staat dan daarvoor.”
Feiten en cijfers
1 missie, 5 ‘Erasmiaanse’ waarden, 7 pijlers, 4 thema’s en 10 projecten
Tijdens de Opening van het Academisch Jaar is de nieuwe strategie van de universiteit voor de periode tot 2024 gepresenteerd met als titel: ‘Creating a positive societal impact, the Erasmian way’. Kern van de strategie is een aangescherpte focus op het creëren van positieve maatschappelijke impact.
Studenten opleiden tot maatschappelijk betrokken denkers, vernieuwen van onderwijsmethoden, uitstekend onderzoek en meer samenwerking met externe partners zijn zo enkele fragmenten uit de nieuwe strategie. De hele strategie is hier volledig en hier samengevat te lezen.
Uitganspunt bij dit alles zijn de vijf ‘Erasmiaanse’ waarden: maatschappelijk betrokken, wereldburger, verbindend, ondernemend en ruimdenkend.
De strategie kent naast de missie zeven prioriteiten die reeds vorig jaar werden gepresenteerd en afgelopen jaar nader zijn ingevuld. Het onderzoek richt zich op vier thema’s, eerder waren drie van deze zogeheten Erasmus Initiatives al gelanceerd (duurzame groei en spreiding van welvaart, slimme keuzes voor een betere gezondheidszorg, behoud van de kwaliteit van leven in grote steden), het vierde Initiative is voortgekomen uit de totstandkoming van de strategie: het toepassen van digitalisering in de samenleving. Inmiddels zijn er voor dit jaar al tien projecten gestart die de plannen van de strategie moeten gaan uitwerken en uitvoeren.
