‘Niemand wil 5 euro geven voor iets wat zinloos is’

De komst van het vermogensfonds dat het Erasmus Trustfonds samen met de universiteit heeft opgezet, was geen geheim. Tijdens de opening academisch jaar in 2015 repte de universiteit voor het eerst van de oprichting van een fonds, maar daarna bleef het stil.

Collegevoorzitter Kristel Baele en voorzitter van het Erasmus Trustfonds Michiel Muller over deze unieke operatie: ‘In Nederland werd lang gedacht: mensen geven niet aan een universiteit. Maar ze geven niet, omdat het ze niet wordt gevraagd.’

Achter de schermen werden afgelopen anderhalf jaar bemiddelde alumni en Rotterdamse notabelen en families benaderd of ze er voor voelden een deel van hun vermogen in een vermogensfonds van de universiteit te stoppen. Net als ruim honderd jaar geleden, toen een bijdrage werd gevraagd aan lokale ondernemers om de voorloper van de EUR, de Nederlandsche Handels-Hoogeschool, te versterken.

Pas in januari 2016 wilde het Erasmus Trustfonds voorzitter Michiel Muller een tipje van de sluier oplichten, maar het exacte streefbedrag moest onvermeld blijven. Overigens is dit streefbedrag in die afgelopen twee jaar niet bijgesteld; ook toen werd informeel gesproken over de doelstelling van 100 miljoen euro in tien jaar.

Nu de eerste ‘schapen over de dam’ zijn, zegt voorzitter van het College van Bestuur, Kristel Baele, is het tijd om naar buiten te treden. “Het zingt inmiddels rond onder alumni, dus we verwachten zeker een vliegwieleffect van deze eerste resultaten.”

Baele is verheugd over het resultaat, maar niet verbaasd over het potentieel van deze universiteit. “De EUR is eigenlijk een relatief makkelijke universiteit om geld voor te werven. We hebben een breed aanbod van onderzoek wat vaak al een sterk maatschappelijke component heeft.”

Dat de gulle gevers allen zeer vermogende mensen zijn, wil niet zeggen dat ze het geld zomaar aan de universiteit wilden overmaken. “Niemand wil 5 euro geven aan iets wat zinloos is”, licht Muller toe, zelf ook niet onbemiddeld als serieel ondernemer van onder meer Tango, Route Mobiel en recentelijk met online supermarkt Picnic. “We hebben allereerst leden van het Trustfonds benaderd, want daarvan wisten we al dat ze betrokken zijn bij de universiteit. En met de komst van de drie Erasmus initiatives hadden we een bijzonder goede ‘case for support’”, licht Muller toe.

Later gingen ook bevestigde donateurs namen aanreiken van andere mogelijke geldschieters. “Wat hen allemaal bindt, is het gevoel iets terug te willen doen voor de instelling die hen een goede opleiding en daarmee goede kansen voor de toekomst heeft geboden. Er komt een moment in je leven dat je genoeg hebt voor jezelf, en je wil delen”, vat Collegevoorzitter Kristel Baele de motivatie van de gevers samen.

Het eerste ‘schaap over de dam’ was oud-minister van Financiën en oud-bankier Onno Ruding (78), die begin jaren zestig aan de Nederlandse Economische Hogeschool studeerde. Over zijn deelname zegt hij: “Mijn hele leven heb ik veel gehad aan wat ik hier heb geleerd tijdens mijn studie en mijn promotie daarna, dat vormt mijn motivatie om iets terug te geven.”

Voor welk bedrag hij in de boeken staat wil Ruding niet zeggen. Wel hoe hij ‘zijn’ donatie besteed wil zien. “Het geld komt in een fonds op naam, en de opbrengsten wil ik besteed zien aan onderzoek en onderwijs aan de Economische Faculteit. Bijvoorbeeld het halen van een gasthoogleraar naar Rotterdam. En een deel van het geld wordt besteed aan medisch onderzoek. Ik ga me niet precies bemoeien waaraan, maar ik vind het wel leuk om op de hoogte te worden gehouden hiervan.”

Muller over het feit dat dit Rotterdamse endowment fund uniek is binnen het Nederlandse universitaire bestel: “Lang is gedacht, Nederland is geen Amerika of Engeland. Alumni geven geen grote bedragen aan een universiteit. Tot een vertegenwoordiger van het endowment fund van Oxford University bij de viering van het honderdjarig bestaan van de EUR tegen me zei: ‘mensen geven niet, want het wordt ze nooit gevraagd’, dat was voor mij een eyeopener. Daarmee zijn we aan de slag gegaan.”

Om potentiële donateurs een beeld te geven waar ze hun goede geld aan konden schenken, organiseerde de universiteit ‘oploopjes’ met betrokken hoogleraren en het bestuur. De hoogleraren presenteerden hun onderzoek, op zoek naar een match tussen onderzoeker en donor. “Nee, je moet niet denken aan een sales pitch”, zegt Muller. “Gewoon enthousiast vertellen over hun onderzoek is voor wetenschappers niet moeilijk. Bovendien was dit voor hen een mooie manier om financiering te krijgen voor hun onderzoek; normaal moeten ze ook veel tijd steken in het aanvragen van onderzoeksfinanciering.”

En dan gaat het soms snel. “Een donateur wilde onderzoek financieren naar obesitas. Na een presentatie door Liesbeth van Rossum, hoogleraar aan het Erasmus MC, over haar onderzoek hiernaar, was er meteen een match. Ze had bij wijze van spreken nog dezelfde dag kunnen beginnen”, herinnert Muller zich de ontmoeting.

Maar niet alleen medisch onderzoek scoorde goed bij de donors. Ook thema’s als welvaart eerlijk verdelen en onderzoek naar ondernemerschap konden rekenen op interesse van de weldoeners. Een andere donateur groeide op in Afrika en wil om die reden graag onderzoek naar gezondheid in Afrika financieren. “We hadden geen twee donateurs voor hetzelfde thema”, aldus Baele.

En, benadrukken zowel Baele als Muller, de donateurs hebben alleen zeggenschap over het thema waar ze geld aan willen besteden, niet over de inhoud van het onderzoek zelf. “Het gaat niet om onderzoek op commando, dan heb je het over opdrachtonderzoek en daar hebben we de holding voor”, zegt Baele. “Het gaat er om dat de gever echt wil bijdragen aan kwalitatief hoogstaand onderzoek voor de lange termijn. Ook het eventueel vernoemen van zalen en bibliotheken naar geldschieters is vooralsnog een zaak die via de universiteit zou lopen, en niet via dit endowment fund.” Muller vult aan: “De donor vertrouwt er ook op dat de universiteit onderzoek naar voren schuift dat er toe doet.”