Van Aleppo via Erasmus Sport naar Zuid-Limburg

Zuid-Limburg. Bij Geleen de snelweg af, een dorpje door, het spoor over en dan links aanhouden. Tussen het groen doemt het statige gebouw van asielzoekerscentrum Sweikhuizen op. Uit het raam hangen gezinnen, op het asfalt voor de hoofdingang rennen kinderen.

Op een bult naast de slagboom, die voor journalisten gesloten blijft, staat een bankje. Daar zit Ahmad nu. Acht maanden geleden bivakkeerde de 17-jarige Syriër in de sporthal van campus Woudestein, en in de tussenliggende tijd zag hij heel Nederland. Alsof hij nog niet genoeg gezien had. De auto van Ilhame stopt vlak voor de slagboom, een stevige knuffel volgt.

Dat hij nu hier zit, op een bankje in een bos in Zuid-Limburg, is het resultaat van een lange reeks incidenten en toevalligheden. Hij had het vijf jaar geleden, thuis in Aleppo, Syrië, zeker niet kunnen bedenken. In die paar maanden in Nederland woonde hij al op meer plekken dan de gemiddelde Nederlander in zijn hele leven.

Maar alleen op plekken waar de meeste Nederlanders nooit komen: het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel, een verlaten tennisclub in Hellendoorn, een loods bij Vijfhuizen, ergens achteraf in een gebouw bij Doetinchem en nu in een voormalig retraitehuis in Sweikhuizen.

In september zat hij zes dagen in Rotterdam, in een van de sporthallen van Erasmus Sport. Daar leerde hij meerdere EUR-studenten kennen, waaronder Ilhame Talouka, tweedejaars Rechten bij de ESL. Samen met EM zoekt ze hem nu op in Sweikhuizen. Bij het AZC kan er niet goed gepraat worden, dus rijden we een klein stukje naar het bruin café De Kroon in Geleen.

Al die maanden is er contact gebleven, vertelt Ilhame aan een tafeltje in het café. “Hij is als mijn kleine broertje”, zegt Ilhame. “Ik help hem af en toe bij het regelen van zaken, zoals zijn verblijfsvergunning of het zoeken naar een opleiding.” Ahmad haalt koffie en chocolademelk en staat erop te betalen. “Laat hem maar, protesteren heeft geen zin. Hij betaalt het toch”, zegt Ilhame.

Ilhame, zelf al moeder, heeft een bijzondere plek gekregen in het hart van Ahmad. “Niemand is zoals Ilhame,” zegt hij. “Zij vraagt mij altijd over mijn leven. Ik vind dat fijn.” Meestal spreken ze elkaar via Facebook, legt Ilhame uit. “Soms spreken we elkaar bijna een maand niet, en dan weer drie dagen achter elkaar. Als hij bijvoorbeeld zit met een kwestie op school, of als ik een foto zie op facebook. Het gaat over persoonlijke dingen, maar ook over het regelen van zaken. Het is alsof ik hem mijn hele leven al ken. Zijn moeder belt mij ook heel vaak.”

Het voormalige Retraitehuis Schinnen is voorlopig Ahmads nieuwe thuis. In elk geval blijft hij daar nog totdat hij volgende maand achttien wordt. Dan is hij vrij om te gaan en te staan waar hij wil. Niet dat Ahmad zich nu laat tegenhouden door de regels van de Centrale Opvang Asielzoekers (COA).

Want Ahmad is behalve een Syrische vluchteling ook gewoon een jongen van zeventien. “Ze zijn niet consequent”, klaagt Ahmad tegen Ilhame. “Als ik bijvoorbeeld uit wil gaan in Maastricht, dan vertellen ze me dat ik uiterlijk om 12 uur thuis moet zijn, omdat ik minderjarig ben. Maar als ik bijvoorbeeld naar de universiteit wil voor studievoorlichting of naar de gemeente om dingen aan te vragen, dan zeggen ze dat ik oud genoeg ben om het zelf te doen. Mind blown!” Ilhame moet lachen, en legt uit dat ze zelf tijdens haar tienerjaren nooit later dan 12 uur thuis mocht komen. “Anders mocht ik twee weken lang niet meer stappen.” Ahmad kreeg dezelfde straf van het COA. “Maar ik ben de week erna gewoon weer uitgegaan. Kwam ik ’s ochtends om 5 uur thuis.”

Ahmads moeder woont nu in Dubai. Daar woonde hij zelf ook nadat in Syrië de oorlog uitbrak, maar hij mocht niet blijven. Toen is hij via Turkije en Griekenland in Nederland terechtgekomen. Zijn moeder mocht vanwege haar leeftijd wel blijven, waardoor ze nu 7000 kilometer van elkaar verwijderd zijn. En voorlopig is er geen enkele mogelijkheid om elkaar te ontmoeten. “Omdat ze Syrische is, is dat onmogelijk”, legt Ahmad. “Als ze hier naartoe zou willen vliegen, is het eerste wat ze op het vliegveld van Dubai aan mijn moeder vragen: waar is uw visum? En dat heeft ze dan niet. Ik mis mijn moeder. Maar dat is nou eenmaal de realiteit. We hebben wel overal contact: via skype, facebook en whatsapp. Overal waar ik kijk verschijnt ze”, lacht hij. “Ze wil elke dag met mij praten.”

Ondertussen heeft hij als Syrische vluchteling een tijdelijke verblijfsstatus en gaat hij naar een speciale school voor vluchtelingen in Geleen. Daar leert hij onder andere Nederlands, wat hem na acht maanden al heel aardig af gaat. Ilhame spreekt hem af en toe moederlijk toe in het Nederlands, de antwoorden komen in het Engels.

Na de zomer wil hij echt aan de slag. “Ik wil graag International Business of European Studies studeren. Ik heb al veel verschillende culturen gezien, en ik spreek goed Engels, Arabisch en straks ook Nederlands. En de Europese geschiedenis vind ik heel interessant.”

Waar Ahmad volgend jaar studeert weet hij nog niet. Mogelijk in Sittard, Maastricht of Nijmegen. “Maastricht is amazing. Het is alsof je door het verleden loopt”, glundert hij. Rotterdam staat dus niet op zijn lijstje. Soms komt hij er nog wel. “Als ik naar Rotterdam ga, zoek ik altijd even Ilhame op.” Ook heeft hij er nog een paar andere vrienden, overgehouden uit de tijd dat hij bij Erasmus Sport zat. Na een tweede rondje chocolademelk, dit keer wel op kosten van EM, stapt Ahmad het café weer uit, de lege straten van Geleen in, terug naar zijn zoveelste tijdelijke thuis.