In 1980 stapte fotograaf Peter Elenbaas voor het eerst in een vliegtuigje om luchtopnames te maken. Sindsdien nam het vanuit het luchtruim platen schieten door Elenbaas een grote vlucht. Nu heeft hij ook een boek met luchtfoto’s van Rotterdam gemaakt.
Eindelijk heeft Peter Elenbaas de tweede stad van Nederland vanuit de lucht vereeuwigd en toegevoegd aan zijn ‘onbewolkt’-serie. Na meer dan een handvol delen Amsterdam een boek over het Gooi, eentje over de Waddeneilanden en zelfs een editie met de provincie Groningen als onderwerp, besloot hij om gewapend met zijn Canon EOS 1Ds MKIII ook maar eens in een vliegtuigje over de Maasstad te scheren.

'Ik weet nauwelijks wat ik zie'
“Het werd een keer tijd”, beaamt de 62-jarige fotograaf die als thuisbasis – hoe kan het ook anders – ‘020’ heeft. Dat het boek Rotterdam onbewolkt nu juist het licht ziet in het jaar dat de Maasstad 75 jaar wederopbouw herdenkt, is mooi, maar puur toeval, want eigenlijk zat het hele project al jaren in de planning. “Ik had altijd het vooroordeel dat Rotterdam een saaie stad was die vooral voor auto’s fijn was. Ik kwam er dan ook nauwelijks; alleen met de auto erdoorheen op bezoek bij een opa die er in de buurt woonde. Inmiddels denk ik daar heel anders over.”
Een aantal vluchten voerde hij boven Rotterdam uit, in totaal een uurtje of twaalf, waarbij opgestegen werd in Hilversum. Zelf zit hij daarbij niet achter de stuurknuppel. “Ik heb geen brevet, en je begrijpt: vliegen en fotograferen gaan niet goed samen, al ken ik wel mensen die dat doen.” De vluchten vinden plaats met toestemming van de luchtverkeersleiding van Rotterdam The Hague Airport, en per vlucht wordt geprobeerd een bepaald stadsdeel op de korrel te nemen.
Eenmaal weer aan de grond, bestudeert hij het resultaat. “Ik weet namelijk nauwelijks wat ik zie, dus thuis ga ik dat eens rustig bekijken, om me daarna daadwerkelijk te gaan verdiepen in de architectuur, en de geschiedenis van de stad en van bepaalde wijken.”

Prachtig samenspel
Enthousiast is Elenbaas, die nog een blauwe maandag landschapsarchitectuur studeerde in Wageningen, toch wel geworden van hetgeen hij vanuit de lucht zag van Rotterdam. “Vooral de hoogbouw, die is toch met heel veel durf neergezet. Al zal het feit dat men niet werd gehinderd door een oude binnenstad, waaraan dus ook niks kon worden verknald, die hoogbouw hebben vergemakkelijkt. Maar het resultaat is toch een prachtig samenraapsel van bouwstijlen. De torens aan de Maas maken Rotterdam bovendien een stad van internationale allure.”
75 jaar wederopbouw: EM bracht een ode aan de Maasstad in een speciaal themanummer. We keken als inwoners en buitenstaanders (en vanuit de lucht) naar onze eeuwige second city, vroegen studenten naar hun ervaringen met Rotterdam, en brachten het unieke start-uplandschap van de stad in kaart.
Lees alles in onze gloednieuwe special.

Dat zou in het centrum van Amsterdam, volgens Elenbaas een groot openluchtmuseum waar eeuwenlang niets is veranderd, toch onmogelijk zijn. Wat hem onder andere opviel vanuit de lucht is dat in Rotterdam eigenlijk precies het omgekeerde is gebeurd dan in Amsterdam: Rotterdam heeft een nieuw centrum met een schil van oudere wijken eromheen, Amsterdam juist een oud centrum omgeven door een schil van nieuwere wijken. “Meteen achter het Centraal Station van Rotterdam bijvoorbeeld, in de Provenierswijk, begint eigenlijk alweer de oudere bebouwing”, aldus Elenbaas. “En dat is ook het geval op Zuid, met de tuindorpen, en in West, met wijken als Delfshaven.”
Eigenlijk vond hij in het centrum alleen het deel ten oosten van de Laurenskerk tot aan Kralingen saai. “Die wijk heeft kraak nog smaak”, meent hij, een typische wederopbouwwijk. Wederopbouw, die hij ook veel op Zuid aantrof, inclusief kleine, krakkemikkige huisjes in wijkjes zoals de Wielewaal in Charlois, die indertijd als noodbebouwing waren neergezet, maar pas nu worden vervangen.
Enorm levendig
Inmiddels heeft Elenbaas, die overigens wel zijn leven lang Feyenoord-supporter zegt te zijn, zijn beeld van Rotterdam bijgesteld, mede door een weekendbezoek ‘aan de grond’. “Dan snuif je natuurlijk pas echt de sfeer op en ik moet zeggen: die is enorm levendig met al die winkeltjes en allerhande tentjes. Dat viel me enorm mee.”












Onbewolkt Rotterdam verschijnt 21 april bij uitgeverij Bas Lubberhuizen (ISBN 978 90 593 7447 8). Het 144 bladzijden tellende werk kost € 32,50. Ook verschijnt er een Engelstalige versie, Cloudless Rotterdam geheten (ISBN: 9789059374485).