Psychologen teleurgesteld: ‘Ik had gehoopt op wat meer Harvard, wat minder Columbia’

Totaal onverwacht kwam het nieuws vorige week niet, vertelt Gorgievski aan de telefoon. “Pieter Omtzigt grijpt ongeveer elke gelegenheid aan om Psychologie als voorbeeld te noemen van een opleiding die niet in het Engels zou hoeven. En als je de cijfers van het CBS ziet, waaruit blijkt dat een kwart van de internationale psychologiestudenten na de studie in Nederland blijft, terwijl dat bij sommige technische studies 40 procent is, dan klinkt het niet eens onredelijk.”

Toch was Gorgievski dinsdag ‘sprakeloos’ nadat collegevoorzitter Annelien Bredenoord meedeelde dat de opleiding vanaf 2027 weer Nederlandstalig wordt, als onderdeel van een pakket dat de universiteiten aan de minister aanbieden, zodat ze zelf in de hand kunnen houden welke internationale opleidingen worden afgeschaft. “Je wordt aangeboden, alsof je een beetje voor de bus wordt gegooid”, zegt Gorgievski. “Wij waren natuurlijk al een tijd bezig om plannen te maken zodat we aan de Toets Anderstalig Onderwijs zouden voldoen. Maar volgens de collegevoorzitter zou geen enkel plan goed genoeg zijn om de politiek daarvan te overtuigen. Een aanbod zónder Psychologie zou niet haalbaar zijn.”

Ook hoogleraar Klinische psychologie Matthias Wieser was niet verrast, maar alsnog vond hij het ‘een schok’ om het nieuws te horen, vertelt hij via Teams vanuit Tilburg, waar hij even het gedoe op de universiteit ontvlucht bij een muziekfestival. “Vooral omdat je niet echt begrijpt waarom dit moet. Dan hoor je die Omtzigt de hele tijd zeggen dat therapie niet in het Engels kan, en dan denk je: die politicus heeft er gewoon geen verstand van, want psychologen werken op zoveel meer plekken dan in therapie. En nu geven we toe aan deze populistische onzin!”

Wat Linda Dekker betreft komt het afschaffen van de internationale psychologieopleiding te vroeg. “Omdat zoveel dingen nog niet helemaal honderd procent duidelijk zijn”, zegt de universitair docent na afloop van een universiteitsraadsvergadering, waar ze lid van is. “Neem bijvoorbeeld die Toets Anderstalig Onderwijs. De uitwerking daarvan is nog niet helder. Wij hebben allerlei argumenten waarom de opleiding waardevol is. De visitatiecommissie schreef twee jaar geleden nog een positief rapport, juist vanwege de internationalisering. En nu voelt het alsof er snel wordt gehandeld: ‘Dan schrappen we Psychologie maar om de rest te redden.'”

Bij de opleiding werken ongeveer tien medewerkers met een internationale achtergrond. Die kunnen volgens Gorgievski eventueel derdejaarsvakken gegeven, waarvan een derde Engelstalig mag blijven. Ook kunnen ze in het masteronderwijs terecht, dat sowieso in het Engels blijft.

Wieser snapt dat de universiteiten de vlucht naar voren nemen en zelf in de hand willen houden welke opleidingen worden vernederlandst of afgeschaft. “Dit is een moeilijke beslissing geweest, dat moet je het College van Bestuur nageven.” Maar hij is tegelijk teleurgesteld dat het universiteitsbestuur de psychologen niet eerder heeft betrokken. Ook begrijpt hij de redenering niet dat de opleiding Psychologie in Maastricht uitgezonderd is, omdat die universiteit in een grensstreek is. “Daar zitten allemaal Duitsers op de opleiding, denk je dat die daarna in Nederland blijven?”

Wat Gorgievski vooral moeilijk te accepteren vindt, is het verschil met de Engelstalige opleidingen van Economie en Bedrijfskunde. “Die krijgen een lagere numerus fixus. Waarom proberen we dat niet ook bij Psychologie voordat we de hele opleiding afschaffen?”

Wieser, zelf Duits, maakt zich niet veel zorgen over zijn eigen toekomst, maar wel over die van zijn collega’s en de wetenschap in brede zin. “Ik weet dat veel collega’s al begonnen zijn met Nederlandse les, maar niet iedereen zal tegen die tijd al op een goed niveau zitten. Ik vind het vooral slecht voor de Nederlandse psychologische wetenschappen. Engels is de lingua franca, dus onderwijs in die taal is goed voor buitenlandse én Nederlandse studenten.”

Dekker ziet als Nederlandse haar positie niet snel in gevaar komen. “Maar als we studenten verliezen, moeten we straks met minder geld en dan dus uiteindelijk ook minder mensen hetzelfde werk doen. Dus ook voor mij zit daar een bepaalde onzekerheid. Het is niet in te schatten hoe de instroom met alleen Nederlandse studenten zal zijn. Door het verdwijnen van de buitenlandse studenten komt er ook bij andere universiteiten meer ruimte voor Nederlandse studenten en we vissen allemaal uit dezelfde vijver.”

De gevolgen voor de opleiding zijn voorlopig nog erg onduidelijk, zegt Gorgievski. “We hebben een numerus fixus van 600 en ongeveer 1000 Nederlandse inschrijvingen per jaar, dus je zou denken dat we dat kunnen halen. Maar studenten kunnen zich voor meerdere opleidingen tegelijk inschrijven. Bovendien zou het kunnen dat populaire opleidingen hun numerus fixus juist verhogen of afschaffen. Dus wie weet blijven we op 600, wie weet houden we er 300 over. Ik heb geen idee.”

Wieser had graag gezien dat de Erasmus Universiteit zich wat activistischer had opgesteld tegen de in zijn ogen verkeerde beslissing om Engelstalig onderwijs af te bouwen. “Ik had gehoopt op wat meer ‘Harvard’ en wat minder ‘Columbia’”, trekt hij de parallel met de Verenigde Staten, waar Harvard Trumps bevel om bijvoorbeeld diversiteitsbeleid te schrappen naast zich neerlegde en Columbia zich meteen aanpaste, uit angst voor financiële consequenties. “Maar Bredenoord legde uit, en dat weet ik ook wel, dat wij een door de overheid gefinancierde instelling zijn, in tegenstelling tot Harvard, en dat dat voor ons dus niet mogelijk is.”