Planmatig, verschrikkelijk, nietsontziend en doordacht, zo beschrijft de rechter de daden van de 34-jarige Fouad L. tijdens de uitspraak. Op 28 september vermoordde de voormalig geneeskundestudent drie mensen. L. schoot eerst zijn 14-jarige buurmeisje Romy neer, vervolgens schoot hij meerdere keren op zijn buurvrouw Marlous. Zij overleed ter plaatse.
In een volle onderwijsruimte van het Erasmus MC schoot L. op docent en huisarts Jurgen Damen. Eerder die dag had L. nog gecontroleerd of Damen aanwezig was. Ook Damen overleed direct. De 14-jarige Romy overleed later die dag in het ziekenhuis.
De aanslag zorgde voor enorme paniek in het ziekenhuis. Dat bleek ook uit enkele verklaringen die eind januari tijdens de rechtszaak werden gedeeld. Studenten renden voor hun leven, verpleegkundigen speelden verstoppertje met kinderen in het Erasmus MC en chirurgen opereerden verder met de deur op slot.
Gedetailleerd gepland
De drie moorden, brandstichting, bedreiging van studenten, afpersing voor het afpakken van een medewerkerspas en wapenbezit acht de rechtbank bewezen. Bij de uitspraak loopt de rechter deze feiten langs.
Aan de moorden en de aanslag op het Erasmus MC gingen maanden van planning vooraf. L. beschreef dit als aanvankelijk ‘leuke fantasieën’, maar bereidde zijn daden vanaf maart 2023 gedetailleerd voor. Die maand hoorde L. dat hij een psychologisch onderzoek moest ondergaan voor hij in aanmerking kwam voor zijn diploma. L. had alle studiepunten gehaald, al was het met de nodige vertragingen. Zo was hij twee jaar geschorst tijdens zijn coschappen.
L. zag het bericht van de examencommissie als een teken dat hij zijn diploma nooit zou krijgen. Dat maakte hem woedend. Vlak daarna kocht hij wapens en richthulpmiddelen en verlengde hij zijn inschrijving bij de universiteit voor toegang tot de gebouwen. Voor de aanslag oefende L. met richten van de vuurwapens en op de dag zelf gecontroleerd of Damen aanwezig was. Voor de brand in het Erasmus MC maakte hij onder meer molotovcocktails, glazen melkflessen gevuld met een brandstof. Aan die flessen tapete hij sterretjes, want die zouden meer vonken maken, zo beschreef L. tijdens de zitting in januari.
“U voelde u gekrenkt en wilde een daad stellen”, vatte de rechter samen. “U heeft de controle gehouden en u was zich bewust van de verschrikkelijke gevolgen.” Volgens de rechtbank zijn de feiten zo ernstig dat levenslang de enige passende straf is.
Kans op eerdere gratie klein
Het OM had tegen Fouad L. 30 jaar en dwangverpleging geëist, omdat de verdachte zo het langst uit de samenleving zou verdwijnen. De rechter stelt dat met tbs de focus ligt op terugkeer in de samenleving. De rechtbank ziet geen ruimte om voor te sorteren op een dergelijke terugkeer in de samenleving, beschrijft de rechter terwijl ze L. aankijkt.
Bij een levenslange gevangenisstraf kan een verdachte na 25 jaar gratie aanvragen bij de minister. Dan wordt een onderzoek gestart, vertelt de rechter. Een bezoek aan het Pieter Baan Centrum is onderdeel van dat onderzoek. Nabestaanden en betrokkenen zullen dan ook gevraagd worden om hun mening. Een dergelijke gratie ‘komt zeer sporadisch voor’, benadrukt de rechter.
Geen aarzeling
Niet alleen de moorden en de langdurige planning worden L. aangerekend door de rechter. Dat hij geen enkel teken van spijt toonde, viel tijdens de zitting eind januari al op. Daarover zei de rechter bij de uitspraak: “U heeft geen enkele aarzeling of twijfel laten zien.”
Sterker nog: L. is ervan overtuigd dat hij erger heeft voorkomen. Eind januari zei hij daarover: “Ik heb een heel erg positief gevoel over mezelf. Ik heb een bloedbad voorkomen.” Verwijzend naar het ‘ergere’ plan dat eerst in zijn hoofd groeide, het plan waarin hij iedereen wilde doden ‘die hem eens verkeerd had aangekeken’.
Emoties hoog
De rechter benadrukte hoe indrukwekkend de verklaringen van slachtoffers en overlevenden waren. “Het leed dat u veroorzaakt heeft, is groot”, zei de rechter daarover. “Dat zullen velen lang of hun hele leven met hun meedragen.”
Binnen twee weken moet zowel het OM als de verdediging besluiten of ze in hoger beroep gaan.
Reactie Erasmus MC
“Wij willen nogmaals ons medeleven betuigen aan de nabestaanden en iedereen die door deze verschrikkelijke gebeurtenis is getroffen”, is te lezen in een reactie op de website van het Erasmus MC. “We hopen dat het vonnis bijdraagt aan een gevoel van rechtvaardigheid voor de betrokkenen, maar beseffen dat het leed er op geen enkele manier mee kan worden weggenomen. Het Erasmus MC blijft zich inzetten voor een veilige omgeving voor onze medewerkers, studenten en bezoekers.”
De rechters hebben gesproken. NU wordt het tijd dat de faculteit eindelijk het masterdiploma Geneeskunde toekent, waarop Fouad al twee jaar zit te wachten.
Fouad L. was een hoogbegaafde EU-student, behept met een functiebeperking in het autistisch spectrum. Voorjaar 2023 werd zijn diploma ‘on hold’ gezet, hoewel hij alle 180 studiepunten op zak had. Dat werd noodzakelijk geacht omdat de faculteit, gezien een taakstraf van veertig uur voor dierenmishandeling, twijfels koesterde over zijn geschiktheid voor het artsenberoep. Maar die vermeende noodzaak is komen te vervallen door het rechterlijke vonnis van 21 februari 2025, want door dat vonnis is een medische beroepsloopbaan afdoende geblokkeerd. Indien hij als medisch zorgverlener wil werken, moet hij zich immers laten inschrijven in het BIG-register. Daartoe is niet alleen het masterdiploma maar ook een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) vereist. Die Verklaring wordt aangevraagd bij de screeningsautoriteit Justis (ressorterend onder het Ministerie van Justitie), op basis van het screeningsprofiel ‘Gezondheidszorg en welzijn van mens en dier.’ Gezien zijn huidige strafblad , is de kans nihil dat die Verklaring wordt afgegeven. De faculteit heeft dus geen reden om het masterdiploma nog langer te blokkeren.
Door zijn lange gevangenisstraf bestaat er geen risico dat hij binnen afzienbare tijd in contact met patienten komt. En mocht hij daarna toch een medische loopbaan op het oog hebben, dan zal hij in elk geval nog een lang bijscholingstraject moeten doorlopen voordat hij kan worden ingeschreven in het BIG-register. Dus geef hem NU eindelijk zijn masterdiploma, waarop hij al twee jaar zit te wachten. Zodoende wordt een humane basis gelegd voor de toekomstige re-integratie van deze voormalige EU-student in de Nederlandse samenleving.
“De constatering dat een stoornis mogelijk van invloed is op de mate van schuld van de verdachte, verandert echter niets aan de vrijheid die de rechter heeft bij het bepalen van de strafmaat. De hoogte van de maximaal op te leggen straf wordt volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad niet begrensd door de mate van schuld van de verdachte. […] Omdat de Nederlandse rechter vrij is in de keuze welke omstandigheden hij mee laat wegen bij het bepalen van de hoogte van de straf” (bron: Bijlsma, J., & Meynen, G. (2017). Heeft ons strafrecht de ‘verminderde’ toerekeningsvatbaarheid wel nodig?. Nederlands Juristenblad, 92(5), 304-310. https://research-portal.uu.nl/files/61895768/Bijlsma.pdf ). Rechters kunnen bij het toerekenen van strafbare feiten andere aspecten dan die vanuit gedragskundig perspectief, in overweging nemen (https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/psychiatrisch_onderzoek_en_rapportage_in_strafzaken/het_advies_over_toerekenen.html ).
In rov.7.4.1 ECLI:NL:RBROT:2025:2145 besteedt de rechter uitvoerig aandacht aan de rapportage van het PBC, maar oordeelt in afwijking daarvan. De rechter motiveert zijn straftoemeting op basis van criteria voor toerekenbaarheid uit het arrest van de Hoge Raad over Thijs H.: in staat zijn om de wederrechtelijkheid van eigen gedragingen te begrijpen en overeenkomstig dat begrip te handelen. Gegeven een besef van de wederrechtelijkheid van zijn delictgedrag, wordt het goed voorbereid en planmatig handelen van de dader door de rechter beschouwd als getuigend van een ruime mate van toerekenbaarheid.
Op gebied van de toerekenbaarheid van strafbare feiten zijn er verschillen van inzicht tussen psychiaters en rechters. Psychiaters stellen dat planmatig handelen ook binnen een psychose kan voorkomen (https://www.fivoor.nl/nieuws/jasper-schetters-rechters-geeft-mening-over-rechters-oordel-zonder-kennis/ en https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/toerekeningsvatbaar-dat-maakt-de-rechter-zelf-wel-uit ). De beroepsgroep van forensisch psychiaters kan met deze strafrechtelijke uitspraak inzake de Erasmus MC schutter nog geen kentering tegemoet zien in de manier waarop de rechterlijke macht haar toetsingskader voor toerekenbaarheid verdisconteert in de straftoemeting bij daders met een psychische stoornis welke mede tot strafbare feiten motiveert.
In het licht van de Wet verplichte ggz betreft de constatering “Hulpverlening vanuit het wijkteam werd door de verdachte afgehouden en kwam daardoor niet van de grond” niet vanzelfsprekend ook hulpverlening/behandeling via een rechtelijke machtiging waarmee veel voorkomen had kunnen worden.