Het academisch jaar op de Erasmus Universiteit is een van de langste in Nederland, en dat brengt veel druk met zich mee. In het zogenoemde ‘Slimmer academisch jaar’ wordt het onderwijs teruggebracht naar maximaal 32 weken. De verandering moet zorgen voor meer adempauze bij studenten en docenten. Projectleider en decaan van de Erasmus School of Law Harriët Schelhaas en onderwijskundig adviseur Eefje Markus leggen uit wat de verandering inhoudt.
Hoe ziet het nieuwe academisch jaar er concreet uit?
Markus: “Het academisch jaar mag niet beginnen voor de jaarlijkse viering van de Opening van het Academisch Jaar die meestal in de eerste week van september wordt gehouden. Dan komt er een heel strak kerstreces van minimaal twee weken. Dat klinkt vrij vanzelfsprekend, maar studenten en docenten hebben eigenlijk altijd maar één week gehad. Vervolgens hebben we het einde van het academisch jaar in juli. Gedurende de zomer is er gegarandeerd minstens vier weken geen onderwijs.”
Schelhaas: “Om even een voorbeeld te noemen van de huidige situatie: vaak hadden rechtenstudenten nog tentamen vlak voor kerst, zelfs nog op 23 december. Als ik die tentamens niet nakijk tijdens de kerstvakantie, dan kom ik later in de knoop. Dus ik zat in de kerstperiode als een dolle al die tentamens na te kijken zodat ik op 2 januari weer onderwijs kon geven. Ook ben je als docent een heel groot deel van de zomer bezig met nakijken, omdat hertentamens vaak eind juli worden gepland.
“Studenten kunnen nu hun vakantie niet vooruitplannen omdat ze vaak tentamens hebben een paar dagen voor kerst of midden in de zomer, terwijl het onderwijs heel snel daarna weer start. Het zal nog wel voorkomen dat tentamens vlak voor kerst worden afgenomen, maar daarna is er zeker twee weken lang geen onderwijs.”
Betekent het niet dat de werkdruk juist omhooggaat omdat alles in die 32 weken wordt gepropt?
Schelhaas: “Nee, het is niet zo dat we in 32 weken precies hetzelfde doen als voorheen in 40 weken. Dat kan gewoon niet. Dus we moeten echt nadenken, wat gaan we dan wel en niet doen? Wat geven we studenten mee, gaan we ze bijvoorbeeld meer opdrachten laten schrijven in plaats van een tentamen, zodat ze iets meer ruimte krijgen? Doen we meer online zodat studenten niet per se op de campus moeten zijn?
“Ik denk dat als je studenten minder verplicht om op de campus te zijn, dat echt wel wat minder stress oplevert. Daardoor geef je ze meer vrijheid om zelf te kunnen plannen.
“Voor docenten is het ook fijn, want ze krijgen door minder onderwijsweken meer tijd om bijvoorbeeld aan hun onderzoek te werken.”
Hoe gaat u monitoren of de werkdruk echt verminderd is?
Schelhaas: “Het is natuurlijk heel moeilijk om werkdruk te meten. We blijven praten met verschillende partijen, van opleidingscommissie tot studieverenigingen en studenten, om te kijken hoe ze het jaar beleven. Kijk, dit is een bijdrage aan werkdrukvermindering, maar niet het toverstokje dat alles gaat oplossen. Dit is wel een goed begin en ik denk dat dit echt gaat helpen.”
Gaat de kwaliteit van het onderwijs niet omlaag met minder onderwijsweken?
Markus: “Nee, ik denk oprecht dat het tegendeel waar is. Colleges worden effectiever gegeven. Vanwege minder onderwijsweken moeten docenten goed nadenken over de vorm en de inhoud van hun colleges. Onderwijsvrije weken betekenen overigens niet dat studenten vrij zijn. Die weken gebruiken ze om zelf te leren in hun eigen tempo, ze kunnen zich voorbereiden op tentamens of vooruit werken.”
Het nieuw ingerichte jaar heet ‘Slimmer academisch jaar’. Wat is er slim aan?
Schelhaas: “Met de verandering focussen mensen het meest op de kortere periode van onderwijs, maar dat is maar één kant van het verhaal. ‘Slim’ betekent dat we ook op een goede manier het jaar indelen zodat de werk- en studiedruk minder worden.
“We gaan niet achteruit in studiepunten, dus we kijken naar een slimme manier om het curriculum in te delen. Bijvoorbeeld door meer online te doen, zodat studenten wel hun onderwijs krijgen, maar niet per se op de campus hoeven te zijn. Ook kunnen faculteiten straks bijvoorbeeld samen een vak geven en kunnen we ook anders toetsen, zodat het meer rust en ruimte geeft in de tentaminering. Kortom, het jaar is niet alleen maar korter, maar over de indeling is ook echt goed nagedacht.”
Een van de doelen van het Slimmer Academisch Jaar is dat faculteiten meer gaan samenwerken in het onderwijs. Hoe ziet dat eruit?
Markus: “Het plan wordt nu gemaakt door faculteiten, dus op concrete voorbeelden moeten we nog even wachten.”
U bent ook decaan van de Erasmus School of Law, die vanaf aanstaande september begint met het Slimmer Academisch Jaar. Hoe wordt het jaar ingedeeld op de faculteit?
Schelhaas: “Wij hadden allemaal korte vakken van vijf weken. Dat is ingevoerd in 2012 toen we probleemgestuurd leren kregen. En die blokken gingen achter elkaar door voor 40 weken. Als je terug moet naar 32 onderwijsweken, dan kan je twee dingen doen: óf vakken schrappen – dat willen we niet, want elk vak is belangrijk – óf dubbel roosteren, dus twee vakken in één keer.
“We gaan dus twee inhoudelijke vakken tegelijk geven gedurende acht weken, dat wil zeggen: het jaar wordt verdeeld in vier periodes van acht weken. Dat is best wel ingrijpend.
“Het is een voordeel om acht weken met een vak bezig te zijn, dan kan die kennis langer blijven hangen. Tegelijkertijd is de volgorde van de vakken een uitdaging. Wanneer ga je dan het college van vak A doen en van vak B, en wanneer doe je de werkgroep? Dus daar denken we momenteel goed over na.”
