14.15 uur: 'Niet ontevreden met de zitting'
Na afloop praten aanwezigen buiten nog na. “Zullen we een drankje doen?”, vraagt iemand aan zijn groepje. De rest knikt instemmend.
Ze zijn ‘niet ontevreden’ met de strafeis, vertelt een nabestaande. Ook student Jasper, die ooggetuige was en dinsdag sprak tijdens de zaak, slaakt een diepe zucht. Hij gaat dit weekend gebruiken om bij te komen, zegt hij. “Zo veel gedaan en gehoord deze week. Ik heb er nog geen tijd voor gehad om alles te verwerken.” Maar pas na de uitspraak zal hij opgelucht zijn. “En dan kan ik het afsluiten en doorgaan.”
12.50 uur: Verdediging aan het woord
De zaak is na de lunch hervat. Advocaat Marlin Nolte van Fouad L. krijgt de kans om L. te verdedigen en benadrukt in het begin dat haar pleidooi moeilijk zou kunnen zijn voor slachtoffers en nabestaanden. Ze zegt dat ze niets wil afdoen aan hun leed.
Chronologisch vertelt Nolte het levensverhaal van haar cliënt. “Vanaf zijn vijfde wilde hij graag arts worden. Hij beëindigde in zijn jeugd zelfs vriendschappen zodat hij zich kon concentreren op dit doel.”
Herhaaldelijk werd deze droom volgens hem gedwarsboomd door het Erasmus MC. Hij zakte vijf keer voor het practicum klinische vaardigheden omdat hij geen empathie zou hebben. Docent Jurgen Damen zou hierover een mail hebben gestuurd aan de examencommissie. Wat de jaren daarna volgde was een mislukt remediëringstraject en studievertraging.
“Hij heeft een hekel aan het Erasmus MC”, zegt Nolte. Ze citeert haar cliënt: “Ik werd door de opleiding in een hoek geduwd, waardoor ik onder andere een konijn mishandelde, terwijl ik een coschap had kunnen doen.”
Als L. in februari 2023 na elf en een half jaar eindelijk al zijn studiepunten heeft behaald en zou gaan afstuderen, stuurde de wijkagent een e-mail naar de examencommissie met onder andere informatie over de dierenmishandeling. Dit resulteerde op 17 maart 2023 in een gesprek waarin de examencommissie liet weten dat L. zijn diploma niet zou krijgen. Op dat moment raakte hij ervan overtuigd dat de opleiding hem had tegengewerkt. “Hij zag dat zijn droom als een kaartenhuis in elkaar zakte”, vertelt de advocate. “Hij ging niet afstuderen, raakte zijn toekomstige baan kwijt, had geen toekomstperspectief. Het ging zeer slecht met zijn geestelijke gesteldheid.”
De advocate vecht de eis van dwangverpleging niet aan. Ze vindt dat haar cliënt daar zo spoedig mogelijk mee moet beginnen. Wel pleit ze voor een gevangenisstraf van maximaal 25 jaar. Voor het opleggen van een levenslange gevangenisstraf ziet ze ‘geen enkele ruimte’ vanwege de verminderde toerekeningsvatbaarheid van L.
Er ontstaat geroezemoes in de zaal wanneer de advocate haar pleidooi eindigt. L. bleef tijdens haar verhaal onaangeroerd zitten, kijkend naar het scherm van zijn laptop. “De laatste woorden zijn aan u”, zegt de rechter tegen L. Hij antwoordt: “Ik voeg me bij wat mijn advocaat heeft gezegd.”
Om 14 uur eindigt de rechter de zitting. De uitspraak volgt op 21 februari.
12.00 uur: ‘Beter had het niet gekund’
Student Jasper, ooggetuige van de moord op docent Jurgen Damen, is aanwezig in de zaal. Zwijgend volgde hij vanaf de publieke tribune het betoog van de officier van justitie. “Wel heftig”, vertelt hij tijdens de schorsing. “Vooral toen de beelden van het Erasmus MC werden getoond.” Hij vond het betoog ‘een mooie toespraak’. “De officier benoemde details en uitspraken van buurtbewoners, slachtoffers en ooggetuigen. Het voelde als erkenning van ons leed”, vertelt hij.
Ook is hij ‘tevreden’ met de eis van het OM. “Ik had niet verwacht dat de officier dertig jaar eist. Beter had het niet gekund”, meent hij.
11.50 uur: OM eist dertig jaar gevangenis met dwangverpleging
De officier van justitie rondt het betoog af met de strafeis: ze ziet redenen om geen levenslange gevangenisstraf te eisen, maar een lange gevangenisstraf van maximaal dertig jaar met dwangverpleging. Dit kiest het Openbaar Ministerie ze omdat L. verminderd toerekeningsvatbaar is.
“Ook zijn we van mening dat een lange gevangenisstraf en tbs de samenleving beter beschermt tegen deze verdachte, bij wie de deskundigen ernstig gevaar voor recidive zien”, vertelt de officier. “Bij oplegging van een levenslange gevangenisstraf vindt immers na 25 jaar een herbeoordeling plaats om te bezien of de verdachte in aanmerking komt voor re-integratieactiviteiten met het oog op terugkeer in de samenleving.”
Na de toespraak is de zaak geschorst.
10.40: De officier toont beelden van L.'s 'operatie'
Fouad L. heeft de aanslag nauwkeurig gepland, vertelt de officier van justitie. Ze toont compilatiebeelden om de chronologie van de dag te laten zien. De beelden zijn afkomstig uit camera’s van de gemeente Rotterdam, het Erasmus MC en een internationale school in de binnenstad.
Op de beelden is te zien hoe L. om 12.33 uur het Gk-gebouw binnenloopt via de personeelsingang. Hij had gezien dat docent Jurgen Damen op die dag een practicum had in het gebouw en op dat moment wilde hij checken of Damen echt aanwezig was. Ook beelden van het Onderwijscentrum worden getoond: L. liep rond in het gebouw, bedreigde meerdere mensen en had zes molotovcocktails bij zich. De paniek onder studenten is duidelijk te zien. Een studente duikt onder de tafel van een studie-eiland in het Onderwijscentrum, niet ver van waar L. een molotovcocktail gooide.
Beelden van het Heiman Dullaertplein worden voor sommige buurtbewoners op de publieke tribune te veel. De een pinkt een traan weg, een ander kijkt weg. “Beelden zeggen zo veel meer dan woorden, daarom laten we dit zien”, zegt de officier.
Ze somt daarna chronologisch de feiten op. L. begon een half jaar van tevoren met het plannen van ‘de operatie’. Hij heeft volgens de officier drie mensen – waaronder Romy, een meisje van 14 jaar – opzettelijk vermoord en de aanslag in het Erasmus MC nauwkeurig gepland.
9.05 uur: 'In mijn hoofd is er geen straf hoog genoeg'
In tegenstelling tot afgelopen dagen druppelen mensen tegen 9 uur pas binnen. De helft van de stoelen op de publieke tribune is nog niet eens bezet. Onder het publiek is student Jasper. Hij praat met buurtbewoners. “In mijn hoofd is er geen straf hoog genoeg”, zegt een buurtbewoonster.
Als de zitting om half tien begint, zit de zaal wel vol.
8.30 uur: Schadeclaims van meer dan twee miljoen euro
Woensdag eindigde de zitting met de behandeling van de schadeclaims van de buurtbewoners. In totaal eisen slachtoffers en nabestaanden meer dan twee miljoen euro schadevergoeding van Fouad L. Zijn advocaat gaf al aan dat hij dit bedrag nooit zou kunnen betalen. De staat neemt de claim in dat geval over, zodat de nabestaanden en slachtoffers niet zelf achter de schadevergoeding aan hoeven.
Vandaag staat grotendeels in het teken van het requisitoir, het pleidooi van de officier van justitie waarin de strafeis wordt onderbouwd. In het requisitoir zal ze nog een keer alle feiten op een rij zetten. vooral wat er sinds de arrestatie op een grasveldje bij het Erasmus MC uit de onderzoeken, getuigenverklaringen en verhoren is gebleken.
Gedragskundig onderzoek van het PBC dient om de factoren verwijtbaarheid van de dader (toerekenbaarheid) en bescherming van de maatschappij (recidiverisico) invulling te geven. Wat betreft toerekenbaarheid oordeelt het PBC hem kennelijk ontoerekeningsvatbaar of sterk verminderd toerekeningsvatbaar. Dit oordeel staat in contrast met de visie van voormalig procureur-generaal van het OM Samson die het gedrag van Fouad L. als zeer berekenend kwalificeert in haar Reflectierapport (p.13). Hoewel verminderde toerekeningsvatbaarheid normaliter tot een lagere straf leidt, wordt in dit geval door het OM ingezet op de maximale straf van 30 jaar voor moord en op ter beschikking stelling opdat dwangverpleging in een forensisch psychiatrisch centrum kan plaatsvinden.
Opnieuw rijst de vraag die in het reflectierapport Samson te snel van tafel is geveegd: waarom heeft niemand van het Erasmus MC een zorgmelding in het kader van de ‘Wet verplichte ggz’ gedaan om deze psychotische, zorgwekkende maar zorgmijdende student tot ggz-behandeling te verplichten? Het bestuur dacht risico’s af te wenden door hem het artsdiploma te onthouden, maar dacht niet aan het escalatierisico dat daarmee in geval van deze verwarde student werd gecreëerd.
In de ‘Evaluatie wet uitbreiding spreekrecht slachtoffers en nabestaanden in het strafproces’(WODC, 2022) gaat geen aandacht uit naar de doelmatigheid van dit spreekrecht in relatie tot de toerekeningsvatbaarheid van de verdachte/dader. De balans bewaren tussen het slachtoffer de ruimte geven om zijn verhaal te doen en het slachtoffer begrenzen indien nodig, vinden rechters lastig. Die balans lijkt hier alleen al kwantitatief doorgeslagen. Een volksgericht tegen een verminderd toerekeningsvatbare verdachte/dader zou niet de bedoeling moeten zijn.
Zal het oordeel van de rechter in dezelfde lijn liggen als dat over Thijs H. waarin met ontoerekeningsvatbaarheid blijkens de pro justitia-rapportage onvoldoende rekening werd gehouden naar mening van psychiaters (https://www.medischcontact.nl/actueel/laatste-nieuws/artikel/toerekeningsvatbaar-dat-maakt-de-rechter-zelf-wel-uit )?