De onderwijsdemonstratie op 25 november in Den Haag was een succes en bracht de politiek toch iets in beweging. Hoe anders verliep het protest op 14 november in Utrecht: deze demonstratie werd afgelast vanwege de dreiging van geweld door een groep Palestina-demonstranten. Een voorbeeld dat laat zien hoe het recht van demonstreren kan worden uitgehold door het gebruik van geweld.
Even daarvoor was duidelijk geworden dat gewelddadige protesten tegen de oorlog in Gaza in mei de Universiteit van Amsterdam 4,1 miljoen euro schade hebben opgeleverd. Geld dat de universiteit nu moet bezuinigen op het onderwijs en het onderzoek – boven op de kortingen vanuit de regering, waartegen het protest in Utrecht juist was gericht.
“Wie geweld pleegt, lokt geweld uit”, schreef Erasmus. In een verwijzing naar de woorden van Jezus Christus, die stelde dat wie het zwaard opneemt door het zwaard zal worden getroffen. De periode rond Kerst is er een om terug te kijken en wat mij de laatste tijd opviel is dat het gebruik van geweld vaker wordt geaccepteerd. Door protesterende boeren of gewelddadige klimaatactivisten, door anti-vaccinatiedemonstranten of pro-Palestinabetogers: van rechts tot links meenden sommige activisten dat geweld bij hun demonstraties legitiem was. Heel erg waren de razzia’s in november in Amsterdam tegen Joodse mensen. Het lijkt of het gebruik van geweld gewoner wordt en gezien wordt als een onderdeel van protestacties.
Het gebruik van geweld is niet progressief maar conservatief: in landen waar geweld gewoon is, zijn veelal vooruitstrevende mensen hiervan het slachtoffer. Demonstraties zijn onderdeel van het democratische debat en horen dan ook in alle openheid te worden gevoerd, niet verborgen achter gezichtsbedekking. Na de rellen ging de collegevoorzitter van de UvA in gesprek met mensen met bedekt gezicht. De boodschap die hij daarmee uitdroeg was verkeerd: namelijk dat het loont om door gebruik van geweld je politieke zin te krijgen. In mijn leven heb ik veel acties gevoerd en vaak geprobeerd de grenzen te verleggen: dat hoort bij het demonstratierecht. Het gebruik van geweld hoort daar echter niet bij en mag ook nooit worden geaccepteerd.
Het verzet van Erasmus tegen het gebruik van geweld was geen naïef idealisme, of halfzacht pacifisme, maar ingegeven door de ervaringen die hij had in een tijd van oorlog en religieuze strijd. Het voorkomen van geweld was voor de filosoof nodig om in vrijheid te kunnen leven. Het is belangrijk dat mensen strijden voor wat zij waardevol vinden en ook begrijpelijk als zij menen dat daarvoor andere opvattingen moeten wijken. Wat niet kan is dat mensen stellen dat daarbij geweld mag worden gebruikt, omdat daarmee de vrijheid van ons allemaal in het geding is.
Als iedereen met geweld het eigen gelijk wil opeisen zal niemand gelijk krijgen, meende Erasmus, omdat geweld leidt tot meer geweld. Geweld versterkt niet het demonstratierecht maar holt het uit. Plegen van geweld kan het vreedzaam gebruik van onze democratische rechten onmogelijk maken. Ik hoop in 2025 op een jaar vol met protestacties. Ook protest tegen geweldplegers die deze demonstraties willen kapen.
Kan iemand opa op kom ophalen? Hij komt verward over. Zo noemt hij zichzelf filosoof, maar is niet op de hoogte van filosofische perspectieven op (staats)geweld en blijft maar emmeren over gezichtsbedekking (hij snapt niet dat dat bescherming tegen staatsgeweld is). Ondertussen lijkt het nieuws dat er een genocide gaande is tegen Palestijnen hem wel te ontgaan.
Dat is nog tot daar aan toe – als we wat ouder worden worden we allemaal wat minder coherent – maar de verspreiding van de extreemrechtse leugen dat er razzia’s, of pogroms, hebben plaatsgevonden in Amsterdam dit jaar is wel een erg smerige – wat vreemd dat de redactie deze hetzerige nonsens toestaat.
Anyway, laten we met elkaar proosten op die ‘Erasmiaanse waarden’. Wat waren ze ook alweer? Ohja, morele en intellectuele leegte, een opgeven vingertje, en een sjieke titel. Cheers!
Ik heb dit stuk maar met moeite uitgelezen, en moet zeggen dat ik zeer teleurgesteld ben in de mate van intellectuele onoprechtheid, en zelf regelrechte onwaarheden, waarmee de Hoogleraar Erasmiaanse waarden ons de les probeert te lezen.
Laten we dus even orde op zaken stellen:
Er is nooit enig bewijs geleverd door de veiligheidsdriehoek van Utrecht over de zogenaamde ‘dreiging’ van pro-Palestina demonstranten die de demonstratie op 14 november met geweld zouden willen ‘kapen’. Ik heb zelf meegelopen met deze demonstratie, die met duizenden mensen alsnog door werd gezet. Daarbij is geen enkel incident van geweld geweest. Ook op 25 november waren de mythische gewelddadige pro-Palestina demonstranten nergens te bekennen. Wel waren er veel demonstranten die heel begrijpelijk de link legden tussen het geweld in Gaza, waar Israël alle onderwijsinstituties heeft vernietigd, en de bezuinigingen op onderwijs hier.
De conclusie die we dus moeten trekken is dat het gevaar voor het demonstratierecht op 14 november lag in overheidsinstanties die, zonder zich enigszins te hoeven verantwoorden, probeerden demonstraties af te lassen.
Vervolgens komt Hoogleraar Van Raak met de overhaaste, geprivilegieerde veronderstelling dat gezichtsbedekking van demonstranten het doel dient om je zin te krijgen met geweld. Dit in plaats van de logische gevolgtrekking dat vooral demonstranten met een migratieachtergrond gezichtsbedekking dragen omdat zij al lang uit ervaring hebben geleerd dat zij, vreedzaam of niet, met geweld worden onderdrukt als zij voor zichzelf en elkaar op willen komen door te demonstreren. Dat dat als witte man niet in je opkomt is één ding, maar dan zou het je ook sieren om er geen waardeoordelen over te vellen.
Tot slot is de conclusie van Van Raak dat het demonstratierecht in Nederland vooral onder druk staat door het gebruik van geweld. Daar ben ik het mee eens, maar dan hebben we het wel over het geweld dat de Staat systematisch gebruikt tegen demonstranten, niet het terloopse geweld dat uitbreekt tijdens demonstraties, welke zelf ook nog eens vaak geëscaleerd wordt door de politie. De laatste keer dat ik geweld zag bij een demonstratie zag ik de ME een oudere vrouw met een wapenstok tot bloedens toe op het hoofd slaan: https://nos.nl/artikel/2544386-amsterdamse-politie-onderzoekt-mogelijk-politiegeweld-bij-demonstratie-na-nieuwe-beelden
De laatste keer dat ik geweld zag na een demonstratie was toen politieagenten naar de haven verscheepte demonstranten in elkaar sloegen omdat ze niet snel genoeg van ze weg konden lopen: https://www.at5.nl/nieuws/229525/demonstranten-tegenover-politie-heftige-beelden-met-wapenstok-onduidelijk-of-dit-mocht
Met dit in het achterhoofd vind ik het werkelijk wanstaltig dat Hoogleraar Van Raak alleen maar kan denken over het gevaar dat demonstranten vormen voor hun eigen rechten. Als dit is wat Erasmiaanse waarden inhouden, kan ik alleen maar concluderen dat we aan deze universiteit betere waarden nodig hebben.
Reageren niet meer mogelijk.