Haar weerstand is voelbaar, de frustratie is zichtbaar en ze gaat vooral tegenwerken. Ze zucht en gaapt, kijkt ongeïnteresseerd, luistert niet naar de muziekleraar en speelt een toonladder als afleiding. De noten die ze zou moeten tellen – in plaats van spelen uit de losse pols – lijken te veranderen in obstakels die haar muzikale ontwikkeling remmen. Toen ik na de les vroeg wat er nou aan de hand was, trok ze haar schouders op en zei ze: “Het is gewoon stom allemaal!”
Leren doet pijn. Het is niet altijd leuk. Leren en groeien zijn in synchronie met uitdagingen en obstakels, waarbij het zowel moed vergt om te falen als kracht vergt om door te zetten wanneer de noten uit de maat zijn. Maar waar ze hopelijk met het ouder worden achter komt, is dat juist in die momenten van het ongemak en de frustratie de mogelijkheid ligt tot het verleggen van je grenzen.
De spiegel die me voorgehouden werd tijdens de gitaarles, is dat ik ook heel lang hetzelfde deed (en soms nog steeds wel doe) bij nieuwe dingen die op mijn pad kwamen. Boos worden, gefrustreerd raken, lastige gesprekken uit de weggaan of kiezen voor het bekende pad in plaats van het onbekende, meestal gedreven door angst om te falen. Als academicus heb je regelmatig te maken met falen: artikelen worden afgewezen voor publicatie, subsidieaanvragen worden niet toegekend, of studenten evaluaties zijn negatief. Daar kon ik dan ontzettend boos om worden. Maar gaandeweg ontdekte ik dat ik die lastige momenten kon omzetten in iets positiefs. Dóór het ongemak heen gaan, maakte me sterker en hielp me in nieuwe lastige situaties. En in plaats van te mopperen, kijk ik nu naar wat ik een volgende keer anders of beter kan doen.
Tijdens diezelfde gitaarles bedenk ik me dat ik ook in de collegezaal studenten zie worstelen met nieuwe concepten of methoden. Ze willen dan vooral weten of ik dit ook op de toets ga vragen of niet. Aan mij de taak om ze als docent gerust te stellen en ze te ondersteunen door duidelijk te communiceren, heldere verwachtingen en doelen te stellen en ze positieve feedback te geven. Zo stimuleer ik studenten hopelijk om door het ongemak heen te gaan.
Na een paar weken zwoegen op de noten tellen, is het gelukkig helemaal goed gekomen met het plezier in de muzieklessen van mijn dochter. En opvallend was dat zij dat ook opmerkte: “Mam, eerst vond ik het echt heel moeilijk, maar nu lukt het toch.” En ik realiseer me dat elke hobbel op het pad van leren en groeien ons dichter brengt bij het bereiken van onze doelen, zowel in de muziek als in het leven zelf.
Hanan El Marroun is hoogleraar Biologische psychologie.