Vierdaagse werkweek als nieuwe standaard. Kan dat op de universiteit?

Net iets meer dan een eeuw geleden – tot 1919 – was het voor veel Nederlanders normaal om zes dagen per week twaalf tot zestien uur te werken. Anno nu worden er vraagtekens gezet bij de 40-urige werkweek en wordt er wereldwijd gesproken over een nieuwe standaard: een vierdaagse werkweek van 32 uur in ruil voor een fulltimesalaris.

Dat zou ook positief uitpakken op de universiteit, verwacht José Luis Gallegos, promovendus bij de Rotterdam School of Management. Hij doet onderzoek naar de evolutie van de werkweek. “Mensen zijn beter uitgerust, creatiever, tevredener en krijgen minder gauw burn-outs als ze vier dagen werken, blijkt uit onderzoek”, zegt hij. “Hierdoor zijn medewerkers productiever en meer betrokken bij hun werk, wat leidt tot minder verzuim en minder mensen die het bedrijf verlaten.” Dit heeft ertoe geleid dat sommige grote bedrijven, zoals Unilever in Nieuw-Zeeland en Australië, na proefperiodes zijn overgestapt op de vierdaagse werkweek.

Gallegos wil graag een proefperiode op de universiteit starten. Samen met bachelorstudenten hield hij een survey onder personeel om er onder meer achter te komen of daar animo voor is. Daaruit blijkt dat de meeste medewerkers – zowel wetenschappelijk als niet-wetenschappelijk personeel – graag zouden willen meedoen aan een pilot: op een schaal van een tot tien geven werknemers gemiddeld een 8,12 aan hun bereidheid om mee te doen. Daarnaast geeft bijna de helft aan minder te willen werken. Momenteel werken 1875 medewerkers fulltime en 1537 medewerkers parttime op de universiteit.

De vierdaagse werkweek kan de inkomenskloof tussen man en vrouw in Nederland verkleinen, denkt Gallegos. “Bijna 60 procent van de Nederlandse vrouwen werkt parttime. Als we mensen die nu vier dagen werken als fulltimers beschouwen krijgen die werknemers – en daarmee meer vrouwen – een beter salaris en een grotere kans op bijvoorbeeld een promotie.”

Het is volgens de promovendus niet nodig om salaris in te leveren wanneer je vier dagen werkt omdat productiviteit niet verloren gaat. Dat komt niet alleen door een verbeterde mentale gezondheid, maar ook technologische ontwikkelingen. “Nieuwe technologie, zoals ChatGPT, zorgt ervoor dat bepaalde processen geautomatiseerd kunnen worden”, zegt hij. “Het is belangrijk dat we technologie zien als een middel voor een beter, rustiger leven. ChatGPT moet er bijvoorbeeld niet toe leiden dat wetenschappers nog meer wetenschappelijke artikelen schrijven.”

Jan van Ours, hoogleraar Toegepaste Economie, heeft zijn twijfels bij een vierdaagse werkweek op de universiteit. “Ik geloof niet dat de productiviteit zoveel omhooggaat”, zegt hij. “Het hangt ook heel erg af van de functie. Als je greppels graaft kan je sneller graven. Maar een telefonist, bijvoorbeeld, kan niet meer mensen per dag te woord staan. En als een wetenschapper een cursus van veertig uur in tweeëndertig uur moet proppen kan die de cursus sneller geven, maar voor studenten is het niet fijn als je het afraffelt.”

Dat laatste is ook een aandachtspunt van het universiteitsbestuur. “Een kortere werkweek kan nadelige gevolgen hebben voor onze studenten”, zegt een woordvoerder. “Denk aan minder gelegenheid tot vragen stellen, hulp krijgen, langere reactietijden of toegang tot belangrijke diensten.”

Het bestuur heeft nog ‘niet eerder actief’ over de vierdaagse werkweek gesproken, laat de woordvoerder weten. Het is volgens de woordvoerder dus niet mogelijk om te zeggen of de vierdaagse werkweek ooit op de universiteit geïmplementeerd gaat worden. Wel houdt het bestuur onderzoeksresultaten over het onderwerp in de gaten en ziet het positieve kanten aan de vierdaagse werkweek, zoals een betere werk-privébalans en verhoogde efficiëntie op de werkvloer.

Van Ours denkt ook dat de vierdaagse werkweek waarvoor iedereen een fulltimesalaris krijgt een te grote kostenpost is voor de universiteit. Dat kan volgens Quezada opgelost worden door andere kosten te besparen. “Als iedereen van maandag tot en met donderdag werkt, kunnen de gebouwen vanaf vrijdag dicht waardoor energiekosten bespaard worden, bijvoorbeeld.”

Maar om er zeker van te zijn dat het werkt, moet er eerst een proefperiode plaatsvinden op de universiteit, vindt Quezada. “Ik wil graag een groep van medewerkers vormen en daarmee zorgen voor een geschikte pilot”, zegt hij. Wanneer dat gebeurt, is nog niet bekend. “Dan hoop ik met veel steun naar het bestuur te gaan om het te laten plaatsvinden.”