Met het geld wil NWO bevorderen dat wetenschappers er samen voor zorgen dat de wetenschappelijke infrastructuur van Nederland up-to-date blijft. Volgens NWO-voorzitter Marcel Levi maken de zeven gehonoreerde projecten nieuw onderzoek mogelijk dat grote toegevoegde waarde heeft voor de samenleving.
Zo bouwt een consortium onder aanvoering van de TU Delft een nieuwe radar die beter in staat is om extreem weer te voorspellen. Andere subsidies gaan naar de ontwikkeling van een database voor kinderkanker en naar een nieuwe radiotelescoop die kleurenfilms van zwarte gaten mogelijk maakt.
Er zijn in totaal 35 aanvragen ingediend. De NWO-bijdrage varieert van 2,3 tot 4,7 miljoen euro per project.
In februari nog kende NWO samen met het ministerie van OCW nog 140 miljoen euro toe vanuit de ‘nationale roadmap’ voor uitzonderlijk grote onderzoeksapparatuur en databanken.
De toegekende projecten:
Organ-on-Chip Development Center (hDMT INFRA OoCDev)
Organs-on-chips zijn gekweekte mini-orgaantjes die gebruikt worden voor onderzoek naar de veiligheid en werkzaamheid van voedingstoffen en medicijnen. Het ontwikkelen van nieuwe organs-on-chips is complex, omdat er veel expertise moet samenkomen op het vlak van microfabricage, vloeistoffysica, celkweek, weefseltechnologie en microscopie. De nieuw op te zetten faciliteit ‘hDMT INFRA OoCDev’ zal de ontwikkeling van innovatieve organs-on-chips mogelijk maken door het bundelen van grensverleggende infrastructuur en technische expertise. De faciliteit zal ingebed worden in een nationale organisatie en een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van nóg realistischer organs-on-chips.
PHARA: Nieuwe radar voor betere analyse en voorspelling van extreem weer
Hoe bereiden we ons voor op de toenemende extreme weer-condities? Het antwoord op deze vraag ligt besloten in een essentieel onderdeel van ons klimaatsysteem: de wolken. Onderzoekers gaan een nieuw type radar ontwikkelen die de hele lucht in een paar seconden kan observeren. De radar wordt ontworpen om te onderzoeken hoe deeltjes in wolken en neerslag groeien en om grote bewegingen van weerfronten waar te nemen. De transporteerbare radar zal bijdragen aan doorbraken in klimaat- en atmosfeeronderzoek, nauwkeurigere weersvoorspellingen (cruciaal voor onder meer ons waterbeheer) en verdere vernieuwingen van radars en radartechnologie.
SHINE: Licht schijnen op processen op atomaire schaal
Hoofdaanvrager: dr. Wiebke Albrecht, AMOLF
Moderne transmissie-elektronenmicroscopen kunnen nu routinematig materialen visualiseren tot op atomair niveau. Tegelijkertijd maken recente ontwikkelingen in nanofotonica en plasmonica het mogelijk om licht binnen picoseconden bijna tot op atomaire schaal te concentreren, waardoor ongekende controle ontstaat over waar, wanneer en hoe energie in een materiaal wordt geïnjecteerd. SHINE zal licht rechtstreeks in de elektronenmicroscoop brengen om ons in staat te stellen materialen die zonne-energie omzetten op atomair niveau onder relevante bedrijfsomstandigheden te zien transformeren.
De Afrika Millimeter Telescoop: Kleurenfilms van zwarte gaten
De Africa Millimetre Telescope (AMT) is een nieuwe 15 meter-klasse, robotische radiotelescoop op de Gamsberg in Namibië. De AMT is een uitbreiding van de Event Horizon Telescope (EHT), het wereldwijde netwerk van radiotelescopen dat de eerste afbeelding van een zwart gat heeft gemaakt. Met de AMT zal de EHT de eerste kleurenfilm kunnen vastleggen van een zwart gat en daarmee grensverleggend onderzoek naar zwarte gaten doen. Als onafhankelijke telescoop zal de AMT ook ongekend nauwkeurig zwarte gaten kunnen observeren in vele kleuren, en nieuwe radioflitsen ontdekken die geassocieerd zijn met exploderende sterren of botsende zwarte gaten.
NL-4C: een nationale dataverzameling van kinderkanker
Kinderkanker is een van de grootste doodsoorzaken onder kinderen. Om beter te begrijpen waarom kinderen kanker krijgen en hoe ze het beste behandeld kunnen worden, brengen wetenschappers op grote schaal aangeboren en kanker-specifieke DNA-karakteristieken in kaart. Met de dataverzameling ‘NL-4C: the Dutch Comprehensive Childhood Cancer Commons’ gaan de onderzoekers van 4.000 kindertumoren DNA-data en klinische gegevens verzamelen voor onderzoek. Deze dataverzameling is daarmee een belangrijke bron om kinderkankeronderzoek te versnellen en kinderen in de toekomst beter te kunnen behandelen met minder bijwerkingen.
Zwaartekrachtsgolven: het nieuwe venster op ons universum
In 2015 detecteerden wetenschappers voor de allereerste keer zwaartekrachtsgolven. Sindsdien zijn er 90 detecties geweest, die hen nieuwe inzichten gaven in neutronensterren, zwarte gaten en de structuur van het heelal. Maar dit is nog maar het begin. Als wetenschappers echt willen begrijpen wat er in het universum gebeurt, dan moeten ze hun technologie upgraden. Met dit project gaan de onderzoekers het Virgo-observatorium verbeteren, zodat het instrument jaarlijks 10 keer meer zwaartekrachtsgolven kan meten. De technologieën waar de onderzoekers aan werken zijn tegelijkertijd sleuteltechnologieën voor een nog geavanceerder observatorium: de Einstein Telescope.
PLD4Energy: Nieuwe materialen voor groene chemie en transport
De energietransitie vereist nieuwe materialen voor het vergroenen van chemie en transport. Voor elektrolyzers en brandstofcellen zijn efficiëntere elektroden en robuustere membranen nodig. Schaarse materialen vragen om alledaagse alternatieven. PLD4Energy is een Pulsed Laser Deposition (PLD)-faciliteit voor de productie van dergelijk dunne films (membranen). Ze is speciaal afgestemd voor onderzoek naar energietoepassingen. PLD4Energy heeft de juiste in-situdiagnostiek om gecontroleerd van kleine naar grotere films te gaan. De faciliteit leent zich zowel voor fundamenteel onderzoek als voor de volgende, essentiële stap: daadwerkelijke implementatie.
