Krappe arbeidsmarkt leidt tot betere studentenbanen: ‘Jongeren raken gewend aan flexibiliteit en hoger loon’

“Je gaat niet bij ons weg toch? Op kantoor worden regelmatig dit soort subtiele grapjes gemaakt”, zegt Hadassa Baars (19, Rechten en Bedrijfskunde). Ze werkt bij een investeringsbedrijf in Rotterdam, waar ze administratieve taken heeft en contact heeft met klanten. “Mijn manager laat het merken dat ik word gewaardeerd. Hij checkt bijvoorbeeld vaak of alles wel naar m’n zin is.”

Die waardering krijgt Nicky van der Meer (19, Bedrijfskunde) ook bij haar bijbaantje in de bediening van een eetcafé. Ze merkt dat haar werk flexibeler is geworden. “Tegenwoordig vindt mijn werkgever het niet zo erg als je maar één dag in het weekend wil werken, terwijl het in de horeca de norm is om in het weekend meerdere dagen te werken.” Ook krijgt ze de ruimte als ze druk is voor haar studie: “Als ik een tentamenweek heb, zegt mijn manager: ‘Je opleiding gaat voor.’ Bij mij op werk vinden ze het vooral fijn dat ik er straks in de zomer ook nog ben.”

De spanning op de arbeidsmarkt is ongekend hoog. In het laatste kwartaal van 2022 waren er 123 vacatures per 100 werklozen, veel meer dan het gemiddelde van 45 van de afgelopen tien jaar. Werkgevers doen door de krapte op de arbeidsmarkt meer hun best, denkt Jan van Ours, hoogleraar Arbeidseconomie. Dat leidt uiteindelijk tot beter werk. “De leukste arbeidsmarkt is die waar er krapte is, want dan moeten werkgevers concurreren voor werknemers. Voor een deel doen ze dat via salaris, maar voor een deel ook via arbeidsvoorwaarden. Zo gaat de kwaliteit van arbeid omhoog.”

Van Ours is wel te spreken over deze inschikkende houding van werkgevers: “Het doet mij deugd dat werkgevers rekening houden met de wensen van werknemers. Een werkgever heeft veel meer instrumenten om een werknemer tevreden te houden dan andersom, dus als een werkgever z’n best moet doen om een werknemer aan te trekken en te behouden vind ik dat prachtig.”

In allerlei verschillende sectoren zien studenten met een bijbaan dat er een personeelstekort is. Hadassa komt via haar werk met veel startups in aanraking en merkt dat daar veel vraag is naar werknemers: “Als je eenmaal ergens binnen bent krijg je veel contacten en hoor je dat er veel tekorten zijn. Ik hoor bij veel startups dat ze nu ook studenten aannemen om de druk te verlichten.”

Een sector waar personeelstekorten al jaren aan de orde van de dag zijn is het onderwijs. Karlijn Kortleve (22) en Hiba Dadouch (24) zien dat dagelijks in de praktijk. De twee masterstudentes Orthopedagogiek werken naast hun studie als lerares op de basisschool. Hiba vertelt: “Als er iemand ziek is, worden kinderen verdeeld over andere klassen of krijgen ze les van iemand die niet bevoegd is. Soms worden ze zelfs naar huis gestuurd.” Voor Karlijn en Hiba is er dus veel werk beschikbaar. Ondanks dat ze eigenlijk maar één dag in de week voor de klas staan, worden ze vaak gevraagd om in te vallen.

Toch valt de waardering in de sector tegen: van bonussen of betere arbeidsvoorwaarden is nog geen sprake voor de beginnende docenten. Karlijn: “Je krijgt hoogstens een streepje voor op de woningmarkt, maar de toewijzing van woningen loopt nog niet goed.”

Door de tekorten in het onderwijs zijn veel studenten die de academische pabo doen geneigd om van werk te wisselen, vertelt Karlijn: “Bijna iedereen die ik spreek op onze studie geeft aan niet vijf dagen voor de klas te willen staan, ik heb dat zelf ook.”

Mensen wisselen inderdaad sneller van baan, blijkt uit cijfers van het UWV. Vooral mensen met een flexibele arbeidsrelatie, een tijdelijk contract of uitzendovereenkomst bijvoorbeeld, doen dat. Dat werknemers makkelijker wisselen van baan om elders betere arbeidsvoorwaarden te krijgen herkent Van Ours: “De inhoud van een baan wordt vooral bepaald door de werkgever. Als je iets wil als werknemer kun je stemmen met je voeten.”

Studenten willen vooral ook flexibeler werken, denkt Micky Chan van Minite, een uitzendbureau op de campus dat studiegerelateerd freelancewerk aanbiedt aan studenten. De medeoprichter vertelt hoe online uitzendplatforms studenten daarmee hebben laten kennismaken. “De laatste jaren zijn Young Ones en Temper snel opgekomen. Door deze platforms zijn jongeren gewend geraakt aan flexibiliteit en hogere lonen.”

Werkgevers spelen steeds meer in op de nieuwe werkhouding van Gen Z, merkt Micky bij haar uitzendbureau. “Bedrijven zeggen soms: ‘Ik heb al zes maanden een vacature voor een junior developer openstaan.’ Dan kijken we naar de vacature en zien we dat het verplicht is om op het kantoor te werken. Dat is best wel verouderd, dus wij kijken met bedrijven of werken op kantoor wel nodig is.” Ze vertelt dat steeds meer bedrijven flexibeler met thuiswerken omgaan: “Het is een nieuwe arbeidsmarkt en een nieuwe generatie. Werkgevers moeten accepteren dat tijden veranderen.”

De mogelijkheid om flexibel en vanuit huis te werken is ook belangrijk voor rechtenstudente Fiona Verkerk (21). Zij werkt naast haar baan bij de afdeling Academische Zaken van de universiteit ook als bijlesdocent bij Lyceo: “Voor Academische Zaken kan ik veel administratief werk vanuit huis doen, wat ik erg fijn vind, en als ik tentamens heb zijn mijn collega’s heel flexibel.” Ook als bijlesdocent kan ze flexibel aan de slag: “Als ik een paar dagen vrij heb, kan ik makkelijk extra werken.” Dit komt door de personeelstekorten waar ook het bijlesbedrijf last van heeft: “Ik merk dat we veel vacatures hebben, er moeten ook vaak mensen last minute nog worden ingepland.”

Voor Van Ours is het een goede ontwikkeling dat werkgevers moeten concurreren voor werknemers: “Werkgevers moeten wat beter hun best doen. Dan gaat er misschien wel wat bedrijvigheid verloren, maar dat is de natuurlijke loop van zaken. Het is ook een deel van vooruitgang, creatieve vernietiging. Zo krijgen we steeds mooiere banen.”