“Goed je best doen, hè”, zegt Hanan El Marroun (41) iedere dag tegen haar jonge dochters voordat ze naar school gaan. Als kind kreeg ze regelmatig hetzelfde te horen van haar ouders. “Het is er met de paplepel ingegoten”, zegt ze. “Ik doe niets met de Franse slag.”
En dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Sinds maart vorig jaar is El Marroun hoogleraar Biologische psychologie aan de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences. Daarnaast is ze al enkele jaren actief als voorzitter van VENA, het netwerk voor vrouwelijke academici van het Erasmus MC. Daarvoor ontving zij de FAME Athena Award, die jaarlijks tijdens de dies natalis wordt uitgereikt aan mensen die vrouwelijk talent binnen de universiteit stimuleren. Sinds vorige maand schrijft ze ook columns voor Erasmus Magazine.
Black box
Als wetenschapper doet El Marroun al vijftien jaar onderzoek naar wat haar het meest fascineert: het menselijk brein. En dan met name hoe dat ‘ontzettend flexibele en veerkrachtige orgaan’ zich ontwikkelt onder invloed van verslavende middelen, zoals alcohol en sigaretten.
Zo heeft El Marroun met collega’s onderzoek gedaan naar het effect van roken tijdens de zwangerschap op de hersenontwikkeling van kinderen op de lange termijn. Eén van de belangrijkste conclusies: de kinderen hadden tien jaar na de zwangerschap kleinere hersenen. “Hoewel we inmiddels veel weten over de hersenen, blijft het een black box”, zegt ze. “Die complexiteit zorgt ervoor dat je als onderzoeker vragen blijft stellen en blijft groeien. Dat vind ik er zo mooi aan.”
De vraag waarop ze het allerliefst het antwoord wil vinden: waarom raken sommige mensen die middelen gebruiken verslaafd, en anderen niet? “We weten dat biologische, sociale en psychologische factoren allemaal een rol spelen, maar we kunnen nog niet voorspellen wie problemen krijgt met middelengebruik en wie niet”, zegt de neurowetenschapper. “Misschien is het een onmogelijke vraag, maar als we daar antwoord op hebben kunnen we betere behandelingen ontwikkelen.”
Twee werelden
Om antwoord te kunnen geven op zulke ingewikkelde vragen slaat El Marroun met haar leerstoel een brug tussen twee faculteiten: de medische faculteit en sociale wetenschappen. “Ik voeg die werelden samen, omdat ik alles vanuit verschillende aspecten wil bestuderen”, zegt ze. “Als je iets vanuit één kant bekijkt, zie je niet het hele plaatje.”
Die overtuiging dankt ze aan haar jeugd. Als dochter van Marokkaanse ouders groeide ze op in de Haagse Schilderswijk. “Al van jongs af aan begeef ik me in twee werelden: de Nederlandse en Marokkaanse. Ik haal uit beide werelden de positieve punten. Ik ben heel gastvrij én altijd op tijd, bijvoorbeeld”, zegt ze lachend. “Zo verenig ik twee werelden tot iets moois.”
Blootgeven
Maar haar diverse achtergrond heeft ook een keerzijde. Als jonge vrouw met Marokkaanse ouders wordt El Marroun vaak onderschat. Zo kreeg ze een lager schooladvies, maar rondde ze het gymnasium af. “In de eerste instantie vragen mensen zich af of ik bepaald werk wel kan. Als ze eenmaal met mij samenwerken, komen ze er snel achter dat ik wel capaciteiten heb.”
Toch heeft El Marroun nog regelmatig last van het imposter syndrome, schrijft ze in haar eerste column voor Erasmus Magazine. Ook toen EM haar vroeg om columns te schrijven, vroeg ze zich af of ze dat wel kan. “Ik geef mezelf bloot in mijn columns, dat brengt wel wat angst met zich mee. Toch doe ik het gewoon, want ik ga eigenlijk nooit iets uit te weg.”
Bovendien hebben veel hoogopgeleide vrouwen het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn, hoort ze bij bijeenkomsten van het VENA-bestuur. Als voorzitter van VENA, dat opgezet is om het aantal vrouwelijke hoogleraren in het ziekenhuis op te krikken, zet El Marroun zich in voor de positie van vrouwen in de academische wereld.
Daarvoor ontving zij dit jaar de FAME Athena Award. “Dat was een grote eer, maar eigenlijk zijn we met een heel team van ambitieuze dames van het Erasmus MC”, zegt ze. “Inmiddels stijgt het aantal vrouwelijke hoogleraren gestaag, maar er is nog steeds werk aan de winkel.”
Rolmodel
Ook de wetenschap wil El Marroun toegankelijker maken voor iedereen. Daarom begon ze met het Instagram-account hersen_onderzoeker, waarop ze onderzoeksresultaten over de hersenen op een gemakkelijke manier uitlegt. “Ik vond het jammer dat zoveel mooi onderzoek in wetenschappelijke artikelen verborgen blijft”, zegt ze. “Bovendien zijn zulke artikelen vaak abracadabra voor mensen die niet in de wetenschap zitten.”
Inmiddels wordt El Marroun als een soort rolmodel gezien, vooral in de Marokkaanse gemeenschap. Het is een rol die zij omhelst, maar niet te veel wil benadrukken. “Nadat ik hoogleraar was geworden, werd ik vaak uitgenodigd om op basisscholen een gastles te geven”, vertelt ze. “Ik vind het belangrijk dat kinderen zien dat je ook professor kan worden als je Hanan heet, maar ik wil tijdens zo’n les vooral praten over de hersenen die ik zo interessant vind.”
