Bezetting Sandersgebouw: gemoedelijke sfeer, geen CvB, wel de ME

Na een dag vol leuzen, paneldiscussies en toespraken kwam maandagavond om zes uur plots een einde aan de protestactie in het Sandersgebouw. De sfeer was tot die tijd gemoedelijk en actiegroep OccupyEUR keek uit naar een gesprek met het College van Bestuur. Dat kwam er niet: de beveiliging sommeerde iedereen naar buiten, wie niet vrijwillig ging zou even later door de politie worden weggesleept. Tien activisten werden uiteindelijk weggedragen door de politie. Ook ontruimde de universiteit alle andere gebouwen op de campus, tot ergernis van studenten.

Het is op de maandagochtend een drukte van jewelste bij de ingang van het Sandersgebouw. Protestgroep OccupyEUR heeft de centrale hal ‘bezet’ en eist dat de universiteit de banden met de fossiele industrie verbreekt. Ook eisen de demonstranten een einde aan de precaire situatie van onderzoekers en docenten, een einde aan studieschulden en willen ze betere toegankelijkheid van onderwijsgebouwen. Spandoeken worden uitgehangen en een grote speaker staat naast de trap, klaar voor een dagvullend programma.

Vatan Huzeir, promovendus aan de EUR, spreekt demonstranten toe over de banden tussen de fossiele industrie en de universiteit. “We hebben die banden in het verleden uitvoerig onderzocht en het ging toen enorm ver. Van onderzoeken die door Shell waren uitgestippeld met het doel om draagvlak voor gaswinning in Groningen te vergroten tot hoogleraren die honderduizenden euro’s kregen voor onderzoek waarmee gelobbyd kon worden voor de afschaffing van de dividendbelasting.”

De universiteit heeft een paar jaar geleden een samenwerkingsovereenkomst met Shell opgeheven, maar Hüzeir zegt dat er nog steeds nauwe banden zijn. “De universiteit is daar bewust ontransparant in, sterker nog: je wordt actief tegengewerkt als je duidelijkheid wil. Maar je ziet Shell nog op allerlei evenementen als sponsor aanwezig, hun logo hangt pontificaal voor de Forumzaal op de campus.” Hij vindt dat problematisch en vergelijkt de fossiele industrie met de tabaks- en wapenindustrie. “Ze brengen dood en destructie teweeg. De universiteit werkt met die andere industrieën niet samen omdat ze dat niet willen steunen, dus waarom wel met fossiele industrie? Dat kan echt niet meer.”

De openingstoespraken van onder andere Huzeir en hoogleraar Alessandra Acuri komen ten einde en actievoerders verspreiden zich door de hal van het Sandersgebouw. Sommigen beschilderen spandoeken – zoals ‘Ed Brinksma, shame on you’ – of delen flyers uit, anderen richten zich tot een boek of een kledingreparatieworkshop. De sfeer is ontspannen en er zijn inmiddels zestig tot zeventig actievoerders, al loopt de hal soms vol tijdens de pauze of het einde van een college. Een groepje langslopende econometriestudenten probeert door de actievoerders te manoeuvreren. “Fucking onhandig dit”, verzucht een van hen.

Een andere student, Sinnead (eerstejaars Arts and Culture), vindt dat wel meevallen: “Het was vooral onhandig dat ik mijn collegekaart moest laten zien bij de ingang. Je kan gewoon via de trap naar college, ik vind het goed dat de actievoerders hiermee bezig zijn. Als je het mij vraagt, is het ook vrij scheef dat de universiteit enerzijds een klimaatakkoord ondertekent, maar anderzijds wel mensen van Shell uitnodigt om te spreken en zich door hen laat sponsoren.”

Een korte lunchpauze verder krijgt hoogleraar Sociale theorie Willem Schinkel de microfoon. Ook hij hoopt op een koerswijziging: “We moeten op een heel andere manier gaan nadenken over impact. We hebben de slogan ‘creating positive societal impact’ als universiteit, maar ‘positive impact’ is ook gewoon de slogan van Deutsche Bank. Het idee dat je met ‘impact’ per definitie aan iets goeds bijdraagt is een probleem. Als we serieus nemen wat de impact van de universiteit in de geschiedenis geweest is, dan zie je dat de universiteit minstens zo vaak aan de destructie heeft meegewerkt als aan de positieve dingen in het leven.” 

De hoogleraar is van mening dat dit gevolgen moet hebben voor de relaties die de universiteit aangaat en samenwerkingen met Shell gestaakt moeten worden. Applaus volgt, verderop vormt een groepje een cirkel voor een teach-in over de racistische aspecten van klimaatvervuiling. Naast hen wordt nog steeds druk geschreven, getekend en geknipt voor de alsmaar vollere wanden van het Sandersgebouw.

Rond drie uur vervelen de agenten en boa’s naast het foodplaza zich zichtbaar, de bezetting verloopt rustig. Het College van Bestuur staat toe dat de actie plaatsvindt, en heeft een paar uur eerder aangegeven de beweegredenen te begrijpen en graag in gesprek te gaan met de actievoerders. Wel wordt aan de deur gecontroleerd op studentenkaarten of medewerkerspassen. 

Hierbij ontstaat soms frictie: er wordt lang gediscussieerd of de oprichter van Fossielvrij NL naar binnen mag om deel te nemen aan een paneldiscussie. Later wordt een van de organisatoren tijdelijk de toegang geweigerd ondanks hun studentenkaart. Ook wordt een journalist van het Financieel Dagblad weggestuurd. 

Het dagprogrogramma vervolgt met een paneldiscussie met onder andere rechtenstudent en gemeenteraadslid Mina Morkoç (Groenlinks). Zij heeft vragen ingediend bij het college van burgemeester en wethouders over de banden tussen de universiteit en fossiele industrie en de toegankelijkheid van studeren in Rotterdam. Morkoç: “Het is enorm fijn om dit te kunnen bespreken met studenten, actievoerders en politiek. Als we echt verandering willen moet dat vanuit alle kanten worden aangejaagd.”

Onder het genot van een kom soep bereiden actievoerders zich voor op een plenaire vergadering en de komst van de universiteitsbestuurders. Als hun vergadering op het punt van beginnen staat, komen er plots extra beveiligers en politieagenten naar binnen en wordt de ingang gesloten. De beveiliging kondigt aan dat het gebouw verlaten dient te worden en dat wie blijft door de politie zal worden weggenomen. Achter hen staan enkele tientallen agenten en ME’ers. 

Actievoerders en organisatoren begrijpen niet dat de beveiliging en politie ze plotseling weg willen hebben. Hans Versluis, vanuit Occupy EUR verantwoordelijk voor het contact met de politie, staat versteld: “We hebben vanochtend afgesproken dat er een gesprek zou komen met het CvB, dat wordt plots afgezegd. Een vreedzame demonstratie van studenten wordt nu uit elkaar getrokken door de mobiele eenheid in opdracht van de universiteit. Het college wil blijkbaar geen dialoog aangaan.”

De meeste actievoerders gaan vrijwillig naar buiten, tien blijven achter. Enkele momenten later worden zij door de ME aan hun armen weggesleept, onder luide veroordeling van de demonstranten die nu buiten staan. De tien worden diezelfde avond nog vrijgelaten. Een deel van de studenten loopt nog naar het Erasmusgebouw om voor de ingang enkele minuten hun onvrede te scanderen: Erasmus uni, shame on you! galmt over het plein. 

Tussen half acht en acht vertrekken de actievoerders en de politie. Overal op de campus lopen groepjes verwarde studenten: alle gebouwen zijn plotseling gesloten. Enkele rechten- en economiestudenten die het Mandevillegebouw uitkomen snappen er niks van. “Er werd omgeroepen dat er een niet-acuut gevaar was ofzo, maar die demonstratie is dus al klaar”, vertelt een van hen. “Ik wilde graag nog even studeren op de campus, stom dat dat er niet in zit.”