Gefeliciteerd! Hoe was de verdediging van je proefschrift?
“Dankjewel! Nou, ik hoopte dat we een covid-vrije ceremonie zouden hebben, waarbij alle commissieleden persoonlijk aanwezig zouden zijn. Helaas testten er drie positief, één voor één na elkaar. Toen gebeurde hetzelfde met drie fotografen. De laatste meldde zich ziek op het moment dat mijn auto de universiteit binnenreed, een paar uur voor de verdediging. Ik had me er al bij neergelegd dat er geen foto’s zouden komen, tot ik me realiseerde dat ik de fotograaf van EM kon vragen. Misschien was het wel zo bedoeld.”
Dat klinkt bijna als een film!
“Ja absoluut. Mijn vader leerde me zijn filosofie dat wat er ook gebeurt, dat het beste is en wat niet gebeurt, ook het beste is.”
Waar gaat je dissertatie over?
“Dat is een interessante vraag om te stellen, zeker na de verdediging. Ik heb nog steeds wat last van naweeën, zoals een ingeving tijdens het huishouden, over hoe ik een bepaalde vraag zou beantwoorden. Ik moet mezelf er steeds aan herinneren: nu is het klaar. Als ik terugkijk gaat mijn proefschrift over mediatoerisme in de context van Bollywood. Over het algemeen ging het onderzoek naar mediatoerisme vooral over westerse casussen, zoals Game of Thrones of Harry Potter. Ik heb geprobeerd dit onderzoeksveld te diversifiëren door me vanuit verschillende invalshoeken te concentreren op Hindi-films. Een daarvan is bijvoorbeeld het filmgenre zelf, met bepaalde routines zoals zang en dans, en hoe dat mensen mobiliseert om op reis te gaan.”
Hoe inspireren Bollywood-liedjes mensen om op reis te gaan?
“Bollywood-films zijn opgebouwd rond veel dans en zang, zo om de 30-40 minuten. Ze worden gebruikt om een sprong in het verhaal of een droom uit te beelden en spelen een fundamentele rol in het Bollywood-filmgenre. In een van de gevallen die ik bekeek, kwamen de hoofdpersonen in een droom terecht en belandden ze in IJsland. De nummers zijn erg populair binnen het bredere Indiase medialandschap en daarom hebben ze de neiging om ook de bestemmingen en potentiële reisstromen vorm te geven. Een voorbeeld hiervan is de toename in het aantal mensen uit India dat IJsland bezocht na 2015, toen de videoclip Gerua (uit de film Dilwale) uitkwam. De toename was zelfs zo groot dat er een rechtstreekse vlucht kwam van New Delhi naar Reykjavik.”
“Daarnaast heb ik gekeken naar een Bollywood-pretpark in Dubai. En naar de Hindoestaanse gemeenschap in Nederland, de grootste Indiase diasporagemeenschap in Europa sinds de Brexit. Het was erg interessant om te zien hoe de gemeenschap verschillende ideeën over India opvatte en een relatie met India opbouwde door het kijken naar Bollywood-films.”
Hoe heb je die gemeenschap gevonden?
“Toen ik hier zes jaar geleden kwam wonen, had ik nog geen idee van de lokale Hindoestaanse gemeenschap. In dat opzicht was mijn komst hier een succes omdat het mijn ogen opende voor de diversiteit van de Indiase diaspora. Ik woonde in Rotterdam-West en was lokale supermarkten aan het verkennen, toen ik een winkel vond met veel producten uit India. Ze speelden bekende Bollywood-nummers, maar dan in een remix met een Caribische beat. Ik vertelde de kassière dat ik het liedje kende en leuk vond en zij vertelde me dat haar overgrootvader uit India kwam. Dat riep veel vragen bij me op en toen ik thuiskwam, begon ik te lezen over de Hindoestaanse gemeenschap. Ze werden een belangrijk onderdeel van mijn onderzoek. Van de in totaal 56 interviews heb ik er 18 gehouden met leden van de Hindoestaanse gemeenschap en ik ben dankbaar voor de nieuwe inzichten die ik heb gekregen en contacten die ik daarbij heb gelegd.”
Wat was je belangrijkste conclusie?
“Een van de dingen die ik ontdekte, is hoe het ervaren van Bollywood-films en hun verhalen buiten India een gevoel van nationale trots creëert voor Indiase bezoekers. Ze zijn er trots op dat hun cultuur in een vreemde setting wordt gevierd.”
Hoe ben je ertoe gekomen om je proefschrift te schrijven over Bollywood-toerisme?
“Ik was klaar met mijn studie in India toen ik dit project van mijn begeleider Stijn Reijnders tegenkwam. Hij had een subsidie van de European Research Council gekregen om een niet-westers vergelijkend onderzoek naar filmtoerisme te doen. Ik voelde echt een bepaalde roeping, ook omdat ik een diepe interesse heb in Bollywood-films en zag dat het potentie had als onderzoeksonderwerp.”
Vond je het promoveren moeilijk?
“Ja, het was niet makkelijk. Afgezien van de PhD-uitdagingen, was ik ver weg van mijn familie en vanwege covid kon ik ze niet zo vaak bezoeken als voorheen. Gelukkig ben ik halverwege mijn PhD getrouwd en had ik hier ook een support system. Ik heb ook wel wat problemen gehad, ook met mijn geestelijke gezondheid, met het verwerken van de verschillende uitdagingen bij een doctoraat tijdens een pandemie en zo. Het bespreken met mijn leidinggevende heeft echt geholpen, maar ik vond het vaak moeilijk om gemotiveerd te blijven en door te gaan. Ook heb ik tijdens de heftigste periode van de covid-pandemie vaak aan de relevantie van mijn studie getwijfeld. Maar het heeft me vooral bewust gemaakt van de bijdrage en relevantie van mijn onderzoek. Ik denk dat het me uiteindelijk als onderzoeker empathisch heeft gehouden en alert op veranderende omstandigheden. Mediatoerisme lijkt misschien oppervlakkig, maar je moet het niet onderschatten. Wanneer mensen minder reizen, willen ze steeds meer een diepere betekenis aan hun reizen geven die het massatoerisme misschien niet biedt.”
Ik las in je dankwoord dat je begeleider je hielp om de balans tussen werk en privé te bewaren. Hoe heeft hij dat gedaan?
“Vooral door het goede voorbeeld te geven. Mijn begeleider organiseerde verschillende evenementen zoals lenteborrels of brainstormweekenden voor zijn PhD’s. Zo konden we als collega’s even afstand nemen van ons werk. Hij moedigde me aan om naar buiten te gaan, te sporten en een leven naast het doctoraat te hebben, door te laten zien dat werk slechts een deel van je leven is. Het heeft me geholpen een balans te vinden in mijn eigen promotietraject.”
Dus tot slot, voor degenen die niet bekend zijn met Bollywood, heb je een paar tips om te kijken en luisteren?
“Mijn persoonlijke favoriet is een film uit 1995: Dilwale Dulhaniya Le Jayenge. Een romantisch verhaal dat begint in Londen, over een Eurail-reis door Europa. Interessant is dat onlangs ook Eurail vierde dat deze film 25 jaar geleden uitgebracht werd en het is veelzeggend dat de impact van de film zelfs zoveel jaar na de eerste release nog merkbaar is.”
