Promovendi in de knel: ‘Je werkt al heel individueel en door corona is dat nog erger’

Femke Vandenberg (ESHCC) doet onderzoek naar het fenomeen dat steeds meer mensen luisteren naar muziek uit eigen land. De Ierse heeft Nederlandse roots, maar groeide op zonder kennis van het Nederlandse muzieklandschap. Toch onderzocht ze voor haar promotie onder andere het Nederlandse levenslied en is ze vlak voor de coronacrisis naar Trijntje Oosterhuis in de Ziggodome geweest.

Bij de concerten vraagt ze bezoekers om ze te mogen interviewen over de redenen voor hun muziekkeuzes. “Voor mijn eerste casus, over het levenslied, had ik de interviews al gedaan. Daar kan ik dus nog over publiceren. Maar ik was net aan mijn tweede en derde casus bezig toen de coronacrisis begon.” Vandenberg moest daardoor de volgende drie concerten laten schieten. En het is nog volstrekt onduidelijk wanneer grootschalige evenementen als concerten weer mogen. Ze heeft nog ongeveer anderhalf jaar. “Ik heb wel geprobeerd om via online concerten bij mensen te komen, maar dat bleek moeilijker dan ik dacht.” In de chatfunctie van de concertstreams reageerde niemand op haar oproepjes.

In haar onderzoek kan Vandenberg niet meer om corona heen. “Ik ben mijn onderzoeksvoorstel aan het herschrijven naar een vergelijking van de beleving tussen online en offline concerten.” Hoeveel vertraging het allemaal gaat opleveren is haar niet duidelijk, en die onzekerheid is moeilijk. “Het geldt voor bijna alle promovendi: je weet niet of je veldonderzoek kan doen, of je naar archieven kan gaan. En ik weet ook niet of ik uiteindelijk het beste proefschrift ga schrijven dat ik had kunnen maken.”

Ook het gebrek aan contact met collega’s is extra lastig voor promovendi, meent Vandenberg. “Een promovendus werkt al heel individueel, en door corona is dat nog erger. Ik wil niet zeggen dat het eenzaam is, maar je bent toch een beetje een kluizenaar. En nu kun je ook niet even naar de koffiemachine lopen en daar met een collega je onderzoek bespreken. Ik heb geluk, ik zit thuis met mijn vriend en hij biedt altijd een luisterend oor. Maar niet iedereen heeft dat.”

Voor haar promotieonderzoek op het gebied van genetische identificatie moet Gabriela Dankova (Erasmus MC) bijna dagelijks in het onderzoekslab zijn. Dat ging met de lockdown vrijwel helemaal dicht, precies toen ze midden in een experiment zat. Anderhalve maand later, begin mei, mocht ze gelukkig weer naar het lab. “We moeten nog steeds afstand bewaren, maar dat is gelukkig voor mijn afdeling niet zo’n probleem: we hebben een kleine afdeling en een vrij groot lab”, vertelt Dankova.

Maar daarmee zijn niet alle problemen voorbij. “Ik ben voor mijn experimenten ook heel afhankelijk van de aanwezigheid van andere mensen in het ziekenhuis en die zijn er niet altijd.” Daar komt bij dat ze precies in deze periode een student zou begeleiden van in het lab. “Maar die zijn nog niet welkom, en het is de vraag hoe lang dat nog gaat duren.” Natuurlijk kon ze juist andere zaken wel oppakken, zoals het uitschrijven van resultaten. “Maar dat was niet wat ik op dat moment moest doen, dus dat gooit toch je planning in de war.”

De onzekerheid is voor Dankova het lastigste. “Ik snap dat de universiteit vertraging niet kan voorkomen, maar het zou mooi zijn als de universiteit flexibeler omgaat met de eisen aan een promotie, bijvoorbeeld minder publicaties of meer tijd.” Het belangrijkste vindt Dankova dat de universiteit oog heeft voor de problemen van promovendi en naar ze luistert.

Zouhair Hammana (ESHCC) onderzoekt in zijn promotietraject kwesties over diversiteit op middelbare scholen. “Ik kijk bijvoorbeeld naar hoe docenten omgaan met situaties in de klas, maar ook daarbuiten.” Voor zijn onderzoek wilde hij in maart en april interviews doen op scholen. Door de crisis heeft hij die niet kunnen doen. “Je kan natuurlijk interviewen via Zoom, maar omdat mijn doelgroep in het onderwijs werkt is dat allesbehalve handig. Ten eerste zijn docenten op middelbare scholen behoorlijk ‘uitgezoomd’ en kost het ze veel extra moeite om online onderwijs te geven. Bovendien werken video-interviews toch niet zo goed als face to face.” Nu het middelbaar onderwijs weer op scholen plaatsvindt, zouden interviews ook weer kunnen, maar de tijd dringt: de zomervakantie nadert.

Zelf verzorgt Zouhair werkgroepen op de universiteit. Dat gaat allemaal digitaal en kost hem ook meer energie dan normaal. “Ik weet zelf nooit zo goed hoeveel stress ik ervaar, dat merk ik meestal pas achteraf. Dan raakt m’n lichaam vermoeid en merk ik dat ik wat minder tempo maak.” Hoeveel vertraging de coronacrisis hem precies gaat opleveren is nog onduidelijk, Zouhair is nu halverwege zijn promotietraject. “Je hebt geen veldwerk kunnen doen. Natuurlijk probeer je dat zo snel mogelijk weer op te pakken. Maar als je naar je planning kijkt, dan is er wel sprake van vertraging.”

Vorige week riepen ruim honderd promovendi de universiteit op om passende maatregelen te nemen die promovendi kunnen helpen. Na berichtgeving van EM over de brief bood het College van Bestuur de ondertekenaars een informeel gesprek aan. Dat gesprek zal donderdag met een delegatie van de briefschrijvers plaatsvinden. Chief Diversity Officer Semiha Denktas pleitte dinsdag in Erasmus TV al voor contractverlenging voor promovendi.