Wie zorgt er voor toekomstige kinderen?

Hoe leg je op familieverjaardagen uit waar je promotieonderzoek over ging?

“Ik leg uit dat in Nederland, ondanks goede en gesubsidieerde gezondheidszorg, de cijfers van kinderziekten en -sterfte hoog liggen. De kans op kindersterfte bij vrouwen in achterstandswijken is vier keer zo hoog als het landelijke gemiddelde, vergelijkbaar met Albanië. Ik heb onderzocht wat daar aan gedaan moet worden en bij wie die verantwoordelijkheid ligt, oftewel: wie zorgt er voor toekomstige kinderen?”

Wat is de belangrijkste conclusie?

“De meeste oplossingen worden in de aanbodkant gezocht, bij bijvoorbeeld artsen en hulpverleners. Maar kwetsbare zwangere vrouwen maken minimaal gebruik van het bestaande zorgaanbod, dus zul je iets aan hun motivatie moeten doen. De effecten van armoede kruipen bij mensen onder de huid. Uit mijn onderzoek blijkt dat ze adaptive preferences hebben, ze schalen hun verwachtingen en behoeften omlaag. Als je minder wilt, word je ook minder teleurgesteld. Het is een vorm van opgeven. Dit zorgt voor een barrière om zorg te zoeken en gevoelens van weinig controle over de zwangerschap. Als je geen werk hebt, laagopgeleid bent, met uit huis geplaatste kinderen, dan is foliumzuur slikken de laatste van je zorgen. De oplossing ligt daarom in het empoweren van vrouwen, wat tegenwoordig nogal een buzzwoord is. Dat betekent sociale barrières weghalen om ze intrinsiek te motiveren. Mijn promotor noemt dat sociale verloskunde.”

Hoe kwam dit onderwerp op je pad?

“Na mijn opleiding tot jazzgitarist aan het conservatorium ging ik Filosofie in Leiden studeren en een master Toegepaste ethiek in Utrecht. Ik had niet de ambitie om te promoveren, maar om les te geven op de universiteit. Dan moet je wel promoveren, dus wees een hoogleraar mij op een aantal promotieplekken, waaronder deze. Eigenlijk ging dit onderzoek over ethiek en preconceptiezorg, maar ik wilde de vraag breder maken door te onderzoeken wie verantwoordelijk is voor ongeboren kinderen.”

Heb je moeilijke momenten gehad in de laatste jaren?

“Ik heb er in totaal vijf jaar over gedaan, drie jaar onderzoek en twee jaar waarin ik lesgaf in Rotterdam en Utrecht. Op de medische faculteit heb je een publicatieplicht. Dat betekent dat je promoveert op een aantal artikelen, met daaraan toegevoegd een inleiding en conclusie. Vier van die artikelen moeten zijn gepubliceerd in gerenommeerde journals. Dat lukte in het begin niet echt omdat ik het onderwerp nog niet precies had afgebakend, waardoor het onderzoek stroperig liep. Dat kost extra tijd en is frustrerend. Als je zelf je onderwerp verzint, moet je een lange adem hebben omdat er genoeg tegenslagen komen.”

Heb je goede hoop dat je proefschrift een verschil zal kunnen maken?

“De echte oplossingen zitten op institutioneel niveau, want armoede is geen medisch probleem. Kindersterfte in achterstandswijken is een van de vele manieren waarop armoede zich manifesteert. Armoede heeft te maken met hoe wij ons land inrichten, hoe wij met kwetsbare mensen omgaan. Tegenwoordig overheerst het narratief van zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid: vrouwen moeten tijdens de zwangerschap zelf stoppen met roken en drinken. Op papier prachtig, maar de praktijk is voor deze vrouwen weerbarstiger.

“Ik zit op het spoor dat de overheid verantwoordelijkheid moet dragen voor kwetsbare mensen. Je kunt niet zeggen dat armoede hun eigen schuld is, daar is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Waar wel bewijs voor is, is dat hun sociaaleconomische positie hen aan grote risico’s blootstelt. Wat dat betreft is er niets moralistisch aan mijn pleidooi. Deze vrouwen moeten harder tegen de rivier opzwemmen dan iemand die niet in armoede opgroeit.”

Wat staat er op de cover?

“Het is een baby die er nog niet is, maar die je al wel kunt zien. Het symboliseert de verantwoordelijkheden voor het kind die voor de geboorte beginnen.”