Zaken die voor universiteiten ooit een doel op zich waren, zoals de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek, zijn middelen geworden. Het nieuwe doel: overeind blijven in de concurrentieslag tussen universiteiten. Maar wat blijkt? Hoe meer de universiteiten met elkaar concurreren, hoe minder ze per student krijgen. Waarom zijn universiteiten dan gaan concurreren?
De buitenlandse student brengt geld in het laatje en is daarom erg geliefd bij universiteiten, maar door de grote toestroom barsten universiteiten uit hun voegen. Internationalisering wordt gezien als een verrijking, maar bewijs dat dit positieve gevolgen heeft voor de kwaliteit van het onderwijs, is er niet.
Om de juiste student op de juiste plek te krijgen, werd de loting afgeschaft. En de juiste studenten presteren, zo blijkt, beter: de uitval is kleiner en er worden hogere cijfers behaald. Maar door decentrale selectieprocedures zitten collegezalen vol met ‘brave witte meisjes’.
Het hanteren van een bindend studieadvies is niet verplicht, maar veel instellingen kiezen ervoor dit bij al hun opleidingen te gebruiken. Aan de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt zelfs het principe ‘nominaal = normaal’ gehanteerd; studenten moeten er de maximale zestig studiepunten in het eerste studiejaar halen en dat leidt tot een ongezond hoge werkdruk.
Volgens de universiteiten zouden studenten minder vaak uitvallen en eerder hun diploma halen, wanneer het aantal contacturen zou stijgen en studenten in kleinere groepen intensievere begeleiding zouden krijgen. Studievertraging nam inderdaad af, maar dat gaat ten koste van docenten: die maken overuren en hebben daardoor minder tijd voor onderzoek.
Het aantal promoties op Nederlandse universiteiten groeit de laatste jaren explosief. Mooi, maar dat gaat ten koste van onderwijs en onderzoek, en niet in de laatste plaats van de promovendi zelf.
De commissie-Van Rijn adviseert om het geld voor het hoger onderwijs anders te verdelen. De belangrijkste boodschap daarbij is dat de concurrentie tussen universiteiten een groot probleem is.